אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אוישוויץ"
(קרדיט + קטגוריות) |
ק (קאארדינאט) |
||
| (7 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{Coord|50.027442|19.203415|display=title}}{{דעסקריפציע||ענגליש = German network of concentration and extermination camps in occupied Poland during World War II|העב=מחנה השמדה נאצי|דייטש=deutscher Lagerkomplex in Polen um das größte Vernichtungslager in der Zeit des Nationalsozialismus|}} | |||
{{האלאקאוסט}} | {{האלאקאוסט}} | ||
'''אוישוויץ''' ([[דייטש]]: ''Auschwitz'') איז דער נאמען פון א געגנט פון עטליכע [[קאנצענטראציע לאגער]]ן און די גרעסטע [[פארניכטונג לאגער]] ביי דעם [[חורבן אייראפע]] וואס די [[דייטשלאנד|דייטשן]] האבן געבויט אין יאר [[ה'ת"ש]] (1940) לעבן דער שטאט '''[[אשפעצין]]'''. | '''אוישוויץ''' ([[דייטש]]: ''Auschwitz'') איז דער נאמען פון א געגנט פון עטליכע [[קאנצענטראציע לאגער]]ן און די גרעסטע [[פארניכטונג לאגער]] ביי דעם [[חורבן אייראפע]] וואס די [[דייטשלאנד|דייטשן]] האבן געבויט אין יאר [[ה'ת"ש]] (1940) לעבן דער שטאט '''[[אשפעצין]]'''. | ||
דער נאמען '''אוישוויץ''' ווארפט א שוידער און א ציטער. מען האט אין אוישוויץ אומגעברענגט מער ווי א מיליאן [[יידן]] (מענער, פרויען און קינדער), און ווי אויך ארום 22,000 [[ציגיינער]]. דער [[דאקטאר]] [[מענגעלע]] פלעגט שטיין ביים טויער פון אושוויץ אין טייטלען רעכטץ אדער לינקס. רובא דרובא אלטע | דער נאמען '''אוישוויץ''' ווארפט א שוידער און א ציטער. מען האט אין אוישוויץ אומגעברענגט מער ווי א מיליאן [[יידן]] (מענער, פרויען און קינדער), און ווי אויך ארום 22,000 [[ציגיינער]]. דער [[דאקטאר]] [[מענגעלע]] פלעגט שטיין ביים טויער פון אושוויץ אין טייטלען רעכטץ אדער לינקס. רובא דרובא אלטע אידן, פרויען, און קליינע קינדער, זענען געשיקט געווארן אויף לינקס, ווי זיי זענען ליידער לעבעדיג פארגאזט אין פארברענט געווארן הי"ד. די איבריגע זיינן געשיקט געווארן אין [[ארבעט לאגער|ארבעט'ס לאגערן]], ווי מען האט ביטער שווער געארבעט פאר די [[נאציזם|נאציס]]. היינט צו טאג איז דארט געווארן א [[מוזעאום]] ווי עס איז נאך געבליבן עטוואס א זכר ווי טויזנטער [[טוריסט]]ן באזוכן יערליך, אבער די גאז קאמערן מיט רוב באראקן שטייען שוין נישט. | ||
[[טעקע:Auschwitz_gate_brama_1940s.jpg|250px|קליין|די טויער פון די לאגער אין אוישוויץ מיט די ווערטער "ארבייט מאכט פריי"]] | [[טעקע:Auschwitz_gate_brama_1940s.jpg|250px|קליין|די טויער פון די לאגער אין אוישוויץ מיט די ווערטער "ארבייט מאכט פריי"]] | ||
[[טעקע:Sherut2-1.jpg|קליין|250px|די גרויס פון אוישוויץ [[בית הכסא]]]] | [[טעקע:Sherut2-1.jpg|קליין|250px|די גרויס פון אוישוויץ [[בית הכסא]]]] | ||
| שורה 17: | שורה 18: | ||
[[קאַטעגאָריע:פארניכטונגס לאגערן]] | [[קאַטעגאָריע:פארניכטונגס לאגערן]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אושוויץ]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 01:21, 8 דעצעמבער 2023
| חורבן אייראפע |
| פריערדיגע עלעמענטן |
|---|
| נירנבערג געזעצן · |
| אידן |
| די נאצישע דייטשלאנד |
| פאגראמען: קריסטאל נאכט · יאסער פאגראם יעדוואבנער פאגראם · לעמבערגער פאגראם |
| געטאס: בודאפעשט, ווארשע, ווילנע |
| איינזאצגרופען: באבי יאר, רומבולע פאנאר, אדעס |
| ענדגילטיקע לייזונג וואנזע קאנפערענץ ריינהארד אקציע |
| טויט לאגערן: בעלזשיץ, כעלמנא, סאביבאר, מיידאנעק, טרעבלינקע, אוישוויץ, יאסענאוואץ, קאלדיטשעוו |
| ווידערשטאנד: ŻOB · ŻZW געטא אויפשטאנדן: (ווארשע · ביאליסטאק) |
| סוף מלחמה: טויט מארשן בריחה· שארית הפליטה |
| אנדערע קרבנות |
| פאראנטווארטליכע פארטייען |
| נאצי: אדאלף היטלער · היידריך · אייכמאן · היינריך הימלער · עס.עס. · געסטאפא |
| קאלאבאראציער |
| נירנבערג געזעצן · דענאציפיקאציע |
| ליסטעס |
| ליסטע פון איבערגעבליבענע ליסטע פון אלע קדושים · ראטעווערס |
| רעסורסן |
אוישוויץ (דייטש: Auschwitz) איז דער נאמען פון א געגנט פון עטליכע קאנצענטראציע לאגערן און די גרעסטע פארניכטונג לאגער ביי דעם חורבן אייראפע וואס די דייטשן האבן געבויט אין יאר ה'ת"ש (1940) לעבן דער שטאט אשפעצין.
דער נאמען אוישוויץ ווארפט א שוידער און א ציטער. מען האט אין אוישוויץ אומגעברענגט מער ווי א מיליאן יידן (מענער, פרויען און קינדער), און ווי אויך ארום 22,000 ציגיינער. דער דאקטאר מענגעלע פלעגט שטיין ביים טויער פון אושוויץ אין טייטלען רעכטץ אדער לינקס. רובא דרובא אלטע אידן, פרויען, און קליינע קינדער, זענען געשיקט געווארן אויף לינקס, ווי זיי זענען ליידער לעבעדיג פארגאזט אין פארברענט געווארן הי"ד. די איבריגע זיינן געשיקט געווארן אין ארבעט'ס לאגערן, ווי מען האט ביטער שווער געארבעט פאר די נאציס. היינט צו טאג איז דארט געווארן א מוזעאום ווי עס איז נאך געבליבן עטוואס א זכר ווי טויזנטער טוריסטן באזוכן יערליך, אבער די גאז קאמערן מיט רוב באראקן שטייען שוין נישט.
זיכרונות
צווישן די שרייבער וואס האבן געשריבן וועגן זייער דערפארונגען אין אוישוויץ:
ביכער אין יידיש וועגן די היסטאריע פון אוישוויץ
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!