בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,381
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט|אייר}} | {{דרעפט|אייר}} | ||
{{דעסקריפציע|ראפשיצער רב}} | {{דעסקריפציע|ראפשיצער רב}} | ||
'''רבי נפתלי צבי הורוויץ פון ראפּשיץ''' (געבוירן תק"כ – נפטר י״א אייר ה'תקפ"ז, דעם 8טן מאי 1827) איז געווען אַן אנגעזעענער חסידישער [[אדמו"ר|רבי]] און דער ערשטער רבי אין דער [[ראפשיץ (חסידות)|ראפּשיצער]] דינאסטיע. ער איז געווען א שליסל-פיגור אין דער אנטוויקלונג פון גאליצישן חסידות. | '''רבי נפתלי צבי הורוויץ פון ראפּשיץ''' (געבוירן תק"כ – נפטר י״א אייר ה'תקפ"ז, דעם 8טן מאי 1827), באקאנט אלס דער '''ראפּשיצער''', איז געווען אַן אנגעזעענער חסידישער [[אדמו"ר|רבי]] און דער ערשטער רבי אין דער [[ראפשיץ (חסידות)|ראפּשיצער]] דינאסטיע. ער איז געווען א שליסל-פיגור אין דער אנטוויקלונג פון גאליצישן חסידות. | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
רבי נפתלי צבי הורוויץ איז געבוירן געווארן אין ז' סיון תק"כ אין לינסק (לעסקאָ), גאליציע, פונקט אין דעם טאג וואס דער [[בעל שם טוב]], דער גרינדער פון חסידות, איז נפטר געווארן. רבי נפתלי איז געקומען פון א רעספּעקטירטער רבנישער משפּחה. זיין פאטער, רבי מנחם מענדל רובין, איז געווען רב אין לעשנעוו און שפּעטער אין לינסק און דער גאנצער סאַנאָקער פּראָווינץ. זיין הויז אין לינסק האט פונקציאנירט ווי א קלויז פאר געהויבענע לייט, א שטייגער ווי די [[בראדער קלויז]], שוין פון די תק"כ יארן{{הערה|אהל נפתלי, אות יט, זז' 12–13}}. זיין מוטער, ביילא, איז געווען די טאכטער פון רבי יצחק הלוי הורוויץ{{הערה|אהל נפתלי או' א-ב, ז' 5}}. נפתלי צבי האט אנגענומען דעם משפּחה-נאמען פון זיין זיידן פון דער מוטער'ס זייט. | רבי נפתלי צבי הורוויץ איז געבוירן געווארן אין ז' סיון תק"כ אין לינסק (לעסקאָ), גאליציע, פונקט אין דעם טאג וואס דער [[בעל שם טוב]], דער גרינדער פון חסידות, איז נפטר געווארן. רבי נפתלי איז געקומען פון א רעספּעקטירטער רבנישער משפּחה. זיין פאטער, רבי מנחם מענדל רובין, איז געווען רב אין לעשנעוו און שפּעטער אין לינסק און דער גאנצער סאַנאָקער פּראָווינץ. זיין הויז אין לינסק האט פונקציאנירט ווי א קלויז פאר געהויבענע לייט, א שטייגער ווי די [[בראדער קלויז]], שוין פון די תק"כ יארן{{הערה|אהל נפתלי, אות יט, זז' 12–13}}. זיין מוטער, ביילא, איז געווען די טאכטער פון רבי יצחק הלוי הורוויץ{{הערה|אהל נפתלי או' א-ב, ז' 5}}. נפתלי צבי האט אנגענומען דעם משפּחה-נאמען פון זיין זיידן פון דער מוטער'ס זייט. | ||
אין זיין יוגנט האט רבי נפתלי געלערנט אין דער ישיבה פון זיין פעטער [[רבי משולם איגרא]], וועלכער איז געווען איינער פון די גרויסע תורה-גדולים פון יענער צייט. זיינע חברים אין דער ישיבה זענען געווען [[רבי מרדכי בנעט]] און [[רבי יעקב לארבערבוים]], וועלכע זענען שפּעטער געווארן צוויי פון די פירנדע חכמים פון דער קומענדיגער דור. רבי נפתלי איז געצויגן געווארן צו חסידות, און ער איז געפארן צום הויף פון [[רבי אלימלך פון ליזענסק|רבי אלימלך פון ליזשענסק]], וועלכער איז געווארן זיין הויפּט רבי. צוליב זיין אויסגעצייכנטן יחוס, האט רבי אלימלך אים ערשטנס אנטזאגט אריינצונעמען, זאגנדיג אז ער דארף נישט קיין תלמידים פון מיוחס'דיגע משפּחות. אבער נאך רבי נפתלי'ס בכיות און הפצרה, האט רבי אלימלך מסכים געווען אים אנצונעמען. | אין זיין יוגנט האט רבי נפתלי געלערנט אין דער ישיבה פון זיין פעטער [[רבי משולם איגרא]], וועלכער איז געווען איינער פון די גרויסע תורה-גדולים פון יענער צייט. זיינע חברים אין דער ישיבה זענען געווען [[רבי מרדכי בנעט]] און [[רבי יעקב לארבערבוים]], וועלכע זענען שפּעטער געווארן צוויי פון די פירנדע חכמים פון דער קומענדיגער דור. רבי נפתלי איז געצויגן געווארן צו חסידות, און ער איז געפארן צום הויף פון [[רבי אלימלך פון ליזענסק|רבי אלימלך פון ליזשענסק]], וועלכער איז געווארן זיין הויפּט רבי. צוליב זיין אויסגעצייכנטן יחוס, האט רבי אלימלך אים ערשטנס אנטזאגט אריינצונעמען אין די 'חבריא קדישא', זאגנדיג אז ער דארף נישט קיין תלמידים פון מיוחס'דיגע משפּחות. אבער נאך רבי נפתלי'ס בכיות און הפצרה, האט רבי אלימלך מסכים געווען אים אנצונעמען. | ||
זיין ערשטע ווייב איז געקומען פון א רייכער משפּחה אין בראדי. זיין צווייטע ווייב איז געווען די טאכטער פון רבי צבי הירשקא גאלדהאמער פון דוקלא{{הערה|אהל נפתלי או' ה, ז' 5}}. | זיין ערשטע ווייב איז געקומען פון א רייכער משפּחה אין בראדי. זיין צווייטע ווייב איז געווען די טאכטער פון רבי צבי הירשקא גאלדהאמער פון דוקלא{{הערה|אהל נפתלי או' ה, ז' 5}}. | ||
| שורה 22: | שורה 22: | ||
רבי נפתלי צבי איז געווען באקאנט פאר זיין גרויסע חכמה, זיין שארפן זינען פאר הומאר, און זיינע מוזיקאלישע טאלאנטן. ער האט פארפאסט ניגונים, טייל פון וועלכע זענען געבליבן ביז היינט, און איז אפט מאל געווען דער בעל תפילה. מען זאגט בשמו: "דורך געזאנג קענען די הימלען זיך עפענען און מיט טרויער פארמאכן מיר זיי"{{הערה|שם=JP|{{לינק|שרייבער=Levi Cooper|קעפל=The Tisch: Mischief in Ropczyce|זייטל=The Jerusalem Post|דאטום=יאנואר 29, 2010|אדרעס=https://www.jpost.com/jewish-world/judaism/the-tisch-mischief-in-ropczyce-167235}}}}. | רבי נפתלי צבי איז געווען באקאנט פאר זיין גרויסע חכמה, זיין שארפן זינען פאר הומאר, און זיינע מוזיקאלישע טאלאנטן. ער האט פארפאסט ניגונים, טייל פון וועלכע זענען געבליבן ביז היינט, און איז אפט מאל געווען דער בעל תפילה. מען זאגט בשמו: "דורך געזאנג קענען די הימלען זיך עפענען און מיט טרויער פארמאכן מיר זיי"{{הערה|שם=JP|{{לינק|שרייבער=Levi Cooper|קעפל=The Tisch: Mischief in Ropczyce|זייטל=The Jerusalem Post|דאטום=יאנואר 29, 2010|אדרעס=https://www.jpost.com/jewish-world/judaism/the-tisch-mischief-in-ropczyce-167235}}}}. | ||
רבי נפתלי איז אויך באקאנט פאר זיין שטיפערישקייט. זיין רבי, דער חוזה פון לובלין, האט אים איינמאל פארבאטן צו ארומלאכן פאר א יאר. נישט לאנג שפּעטער, ווען דער חוזה האט לאנג געדאוונט, האבן די חסידים אויסגעבראכן אין געלעכטער. ווען דער חוזה האט געענדיגט, האט ער אנגעקוקט רבי נפתלי און געזאגט: "קיין שטיפעריי פאר א יאר, האב איך געזאגט!" רבי נפתלי | רבי נפתלי איז אויך באקאנט פאר זיין שטיפערישקייט. זיין רבי, דער חוזה פון לובלין, האט אים איינמאל פארבאטן צו ארומלאכן פאר א יאר. נישט לאנג שפּעטער, ווען דער חוזה האט לאנג געדאוונט, האבן די חסידים אויסגעבראכן אין געלעכטער. ווען דער חוזה האט געענדיגט, האט ער אנגעקוקט רבי נפתלי און געזאגט: "קיין שטיפעריי פאר א יאר, האב איך געזאגט!" רבי נפתלי האט געענטפערט: "טאקע, רבי, אייערע תפילות האבן געדויערט א יאר מיט א מיטוואך!"{{הערה|שם=JP}}. | ||
ער האט געזאגט אז יונגע מענער זאלן זיך ווידמען אויסשליסליך צו תורה-לערנען און נישט זיין פארנומען מיט חסידות ביז זיי ווערן 25 יאר אלט. אין זיינע שפּעטערדיגע יארן האט ער באמערקט אז טייל חסידים פאלגן חסידישע מנהגים אבער פארנאכלעסיגן גרונט-פארלאנגען פון הלכה, ווי צייטליך דאווענען, און האט זיך געפרעגט אויב עס וואלט נישט געווען בעסער אויב דער חסידישער וועג וואלט געביטן געווארן מיט גרעסערן קאנצענטראציע אויף תורה-לערנען. ווען [[רבי יוסף באב"ד]], דער צוקונפטיגער מחבר פון די "מנחת חינוך", איז געקומען צו ווערן א חסיד ביי אים, האט ער אים אוועקגעשיקט, ראטנדיג אים צוריקצוגיין אהיים און ווייטער נאכפאלגן זיינע לימודים אין נגלה{{הערה|שם=OU|{{לינק|קעפל=Naftali, Rabbi of Ropshitz|זייטל=Orthodox Union|דאטום=יוני 14, 2006|אדרעס=https://www.ou.org/judaism-101/bios/leaders-in-the-diaspora/rabbi-naftali-of-ropshitz/}}}}. ער האט געזאגט אז זיין מיסיע איז געווען צוריקצוברענגען חסידות צום יסוד, צו דער שולחן ערוך. ער האט באמערקט אז חסידות איז געווארן מער מעינסטרים און מען דארף פארשטיין ווי אזוי אנצואווענדן די חסידישע געדאנקען אין דער נייער תקופה, וואו עס איז מער נישט קיין רעוואלוציע. איינער פון זיינע געדאנקען איז געווען אז מען זאל זיך קאנצענטרירן אויף ווערן רבני קהילות, נישט נאר רביים. ער האט אין זיין צוואה געבעטן זיינע קינדער און אייניקלעך צו ווערן רבני קהילות און פירער פון זייערע געמיינדעס; איבער הונדערט פון זיינע אייניקלעך זענען שפּעטער געווארן חסידישע מנהיגים אין פארשידענע קהילות{{הערה|Yosef Salmon, “R. Naphtali Zevi of Ropczyce (‘the Ropshitser’) as a Hasidic Leader,” in Ada Rapoport-Albert, ed., ''Hasidism Reappraised'' (Oxford: Littman Library, 1996), p. 323.|כיוון=שמאל}}. | ער האט געזאגט אז יונגע מענער זאלן זיך ווידמען אויסשליסליך צו תורה-לערנען און נישט זיין פארנומען מיט חסידות ביז זיי ווערן 25 יאר אלט. אין זיינע שפּעטערדיגע יארן האט ער באמערקט אז טייל חסידים פאלגן חסידישע מנהגים אבער פארנאכלעסיגן גרונט-פארלאנגען פון הלכה, ווי צייטליך דאווענען, און האט זיך געפרעגט אויב עס וואלט נישט געווען בעסער אויב דער חסידישער וועג וואלט געביטן געווארן מיט גרעסערן קאנצענטראציע אויף תורה-לערנען. ווען [[רבי יוסף באב"ד]], דער צוקונפטיגער מחבר פון די "מנחת חינוך", איז געקומען צו ווערן א חסיד ביי אים, האט ער אים אוועקגעשיקט, ראטנדיג אים צוריקצוגיין אהיים און ווייטער נאכפאלגן זיינע לימודים אין נגלה{{הערה|שם=OU|{{לינק|קעפל=Naftali, Rabbi of Ropshitz|זייטל=Orthodox Union|דאטום=יוני 14, 2006|אדרעס=https://www.ou.org/judaism-101/bios/leaders-in-the-diaspora/rabbi-naftali-of-ropshitz/}}}}. ער האט געזאגט אז זיין מיסיע איז געווען צוריקצוברענגען חסידות צום יסוד, צו דער שולחן ערוך. ער האט באמערקט אז חסידות איז געווארן מער מעינסטרים און מען דארף פארשטיין ווי אזוי אנצואווענדן די חסידישע געדאנקען אין דער נייער תקופה, וואו עס איז מער נישט קיין רעוואלוציע. איינער פון זיינע געדאנקען איז געווען אז מען זאל זיך קאנצענטרירן אויף ווערן רבני קהילות, נישט נאר רביים. ער האט אין זיין צוואה געבעטן זיינע קינדער און אייניקלעך צו ווערן רבני קהילות און פירער פון זייערע געמיינדעס; איבער הונדערט פון זיינע אייניקלעך זענען שפּעטער געווארן חסידישע מנהיגים אין פארשידענע קהילות{{הערה|Yosef Salmon, “R. Naphtali Zevi of Ropczyce (‘the Ropshitser’) as a Hasidic Leader,” in Ada Rapoport-Albert, ed., ''Hasidism Reappraised'' (Oxford: Littman Library, 1996), p. 323.|כיוון=שמאל}}. | ||
| שורה 28: | שורה 28: | ||
רבי נפתלי איז געווען באזונדערס געווידמעט דער מצוה פון סוכה. מען זאגט אז יעדן טאג איז ער געווען פארנומען מיט א שייכות פון דער מצוה, וועלכע ער האט געזאגט איז טייער צו זיין זעל{{הערה|אהל נפתלי, אות ג', ז' 5}}. אפטמאל אין זיינע ווערק רעדט ער וועגן דעם יום-טוב סוכות. | רבי נפתלי איז געווען באזונדערס געווידמעט דער מצוה פון סוכה. מען זאגט אז יעדן טאג איז ער געווען פארנומען מיט א שייכות פון דער מצוה, וועלכע ער האט געזאגט איז טייער צו זיין זעל{{הערה|אהל נפתלי, אות ג', ז' 5}}. אפטמאל אין זיינע ווערק רעדט ער וועגן דעם יום-טוב סוכות. | ||
ער איז אויך געווען באקאנט פאר זיין שטעלונג קעגן דער השכלה באוועגונג און פאר זיין אפּאזיציע צו [[נאפאלעאן באנאפארטע|נאפּאלעאן]], וואס האט אים אונטערגעשיידט פון רוב אנדערע גרויסע צדיקים אין פוילן, אריינגערעכנט זיין רבי-חבר רבי מענדעלע רימנובער, וועלכע האבן געזען נאפּאלעאנ'ס מלחמות ווי א בשורת גאולה פאר די אידן. רבי נפתלי צבי האט אבער געפארכטן אז נאפּאלעאן וועט האבן שלעכטע קאנסעקווענצן פאר די אידן פון פּוילן, ווי מיליטער דינסט און די שפּרייטונג פון כפירה. ער איז געווען דער איינציגער פירער אין פּוילן וואס האט זיך אנטקעגנגעשטעלט נאפּאלעאן. ער האט געזוכט צו איבערצייגן אנדערע צדיקים צו זיין קעגן נאפּאלעאן, למשל דער קאזשניצער מגיד. | ער איז אויך געווען באקאנט פאר זיין שטעלונג קעגן דער השכלה באוועגונג און פאר זיין אפּאזיציע צו [[נאפאלעאן באנאפארטע|נאפּאלעאן]], וואס האט אים אונטערגעשיידט פון רוב אנדערע גרויסע צדיקים אין פוילן, אריינגערעכנט זיין רבי-חבר רבי מענדעלע רימנובער, וועלכע האבן געזען נאפּאלעאנ'ס מלחמות ווי א בשורת גאולה פאר די אידן. רבי נפתלי צבי האט אבער געפארכטן אז נאפּאלעאן וועט האבן שלעכטע קאנסעקווענצן פאר די אידן פון פּוילן, ווי מיליטער דינסט און די שפּרייטונג פון כפירה{{הערה|{{יודאיקה|Esther (Zweig) Liebes|Ropshitser|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/ropshitser}}}}. ער איז געווען דער איינציגער פירער אין פּוילן וואס האט זיך אנטקעגנגעשטעלט נאפּאלעאן. ער האט געזוכט צו איבערצייגן אנדערע צדיקים צו זיין קעגן נאפּאלעאן, למשל דער קאזשניצער מגיד. | ||
==פּטירה און קבורה== | ==פּטירה און קבורה== | ||
| שורה 77: | שורה 76: | ||
*{{היברובוקס|ר' אלימלך הורוויץ|זרעא קדישא|55158|שנת הוצאה=תשס"ז}} | *{{היברובוקס|ר' אלימלך הורוויץ|זרעא קדישא|55158|שנת הוצאה=תשס"ז}} | ||
* מאיר וונדר, '''אנציקלופדיה לחכמי גליציה''', 300–306 | * מאיר וונדר, '''אנציקלופדיה לחכמי גליציה''', 300–306 | ||
*יקותיאל אריה קאמעלהאר, '''[https://www.daat.ac.il/daat/v-articles/dordea17.pdf דור דעה]''', ניו יורק, תשי"ב עמ' רלו–רמג | |||
{{היברובוקס|גרוסמן, לוי|שם ושארית|29141|page=97}} | <!-- {{היברובוקס|גרוסמן, לוי|שם ושארית|29141|page=97}} | ||
--> | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*[https://www.sefaria.org.il/topics/naftali-tzvi-horowitz זיינע ספרים אויף ספריא (זרע קודש און אמרי שפר). | *[https://www.sefaria.org.il/topics/naftali-tzvi-horowitz זיינע ספרים אויף ספריא (זרע קודש און אמרי שפר). | ||
*{{דף שער בספרייה הלאומית|987007280624705171|הורוויץ, נפתלי צבי בן מנחם מנדל (1760-1827)}} | *{{דף שער בספרייה הלאומית|987007280624705171|הורוויץ, נפתלי צבי בן מנחם מנדל (1760-1827)}} | ||
*{{JDN|2=הרה”ק רבי נפתלי צבי מרופשיץ זיע”א|5=טעג}} | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||