רוי:לאדזשער געטא

די לאדזשער געטא (די דייטשע האבן זי גערופן ליצמאנשטאטער געטא) איז געווען די צווייטע גרעסטע געטא (נאך דער ווארשעווער געטא) אויפגעשטעלט פאר יידן און ראמא (ציגאנער) אין דייטש קאנטראלירט פוילן. לכתחילה געמאכט אלס א פראוויזאריש פארזאמלונג ארט פאר יידן, די געטא איז פארוואנדלט אויף א הויפט צענטער פון אינדוסטריע, וואס האט באזארגט נאצישע דייטשלאנד, און באזונדער דאס דייטשע מיליטער, מיט זאפאסן. א דאנק איר מערקווירדיקע פראדוקטיוויטעט, האט די געטא געדאנזשעט איבערקומען ביז אויגוסט 1944, ווען די איבערגעבליבענע זענען אריבערגעפירט קיין אוישוויץ. זי איז געווען די לעצטע געטא צו ווערן ליקווידירט אין פוילן.

דער הויפט פון יודנראט האט געהייסן מרדכי חיים רומקאווסקי, וואס ער האט געגלייבט אז מיט פאלגן די נאציס, וועט מען עס דורכלעבן.

ער האט ברוטאל אונטערדריקט יעדע געלעגנהייט פון אויפשטאנד, שמוגלען אא"וו, דאס האט געברענגט צו א גרויסע הונגער אין געטא, די איינוווינער אין געטא האבן אים פיינט געהאט דערפאר, און מען האט אים גערופן "קעניג חיים", זיין סוף איז געווען די זעלבע ווי די אנדערע אידן אין געטא און איז אומגעקומען אין אוישוויץ.

די מערסטע איינוווינער וואס לאדזש האט געהאט איז געווען, 204,800 יידן, נאנט צו פופציג טויזנט אידן זענען געשטארבן פון הונגער, וואס איז אסאך העכער פון די אנדערע געטאס ווי ווארשע, אדער קראקע.

אין יאנואר 42' זענען 55,000 יידן, אפגעשיקט געווארן קיין כעלמנא און סעפטעמבער יענע יאר נאך 20,000. אין 44' זענען 75,000 אידן אנגעקומען קיין אוישוויץ, און דאס איז געווען דאס אויפליין פונעם געטא.

עס ווערט געשאצט אז צווישן פינעף און זיבן טויזנט יידן, זענען געראטעוועט געווארן פון לאדזש.

זעט אויך

• יעקב דער ליגנער, א ראמאן פון יורעק בעקער, אן איבערלעבער פון דער לאדזשער געטא

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!