אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:מטבע"

די ײדישע נומיזמאַטיק איז אַ זײער װיכטיקער טײל פֿון דער ײדישער געשיכטע־פֿאָרשונג. פֿון [[תנ"ך|תנ״ך]]־צײט האָבן מיר הײנט ניט קײנע ײדישע מטבעות, הגם אין תנ״ך װערן דערמאָנט די [[װאג|װאָגן]] „[[שקל]]“, „[[בקע]]“, „[[קשיטה]]“ און אַנדערע. מיר האָבן הײנט נאָר געפֿינען ײדישע מטבעות פֿון [[יהוד מדינתא]], פון די [[חשמונאים]]־הערשער און אַנדערע פון דער צװײטער העלפֿט פֿון [[בית שני]], און װארשײנלעך אױך מטבעות פֿון [[בר כוכבא]].  

אויף מטבעות פונעם [[מרד הגדול]] געפינט מען די [[יאָר|יאָרן]] „א'“ צו „ה'“, די אױפֿשריפֿט „ירושלם הקדשה“, „שקל ישראל“, און לויט [[רמב"ן|רמב״ן]],<ref>אין רמב"נס [https://www.mgketer.org/mikra/2/30/1/mg/38 פירוש אויף שמות] ווערט געשריבן: „ברכני ה' עד כה, שזכיתי ובאתי [[עכו|לעכו]], ומצאתי שם ביד זקני הארץ מטבע כסף מפותח פתוחי חותם, מצדו האחד כעין מקל שקד ומצדו השני כעין צלוחית, ובשני הצדדין סביב כתב מפותח באר היטב. והראו הכתב לכותיים וקראוהו מיד, כי הוא כתב עברי אשר נשאר לכותיים, כמו שמוזכר במסכת סנהדרין (כא ע"ב). וקראו מן הצד האחד "שקל השקלים", ומן הצד השני "ירושלם הקדושה". ואומרים כי הצורות מקלו של אהרן, שקדיה ופרחיה, והצורה השנית צנצנת המן.“</ref> דאָס בילד פֿון דעם „[[גלעזל]] [[מן]]״ און פֿון דעם בליענדן שטעקן פֿון [[אהרן הכהן]].<ref>אזוי מיינט [https://brill.com/view/book/edcoll/9789004216693/B9789004216693_015.xml?lang=יק ר, דויטש] אויכעט. משורר האלט אז דאס גלעזל איז דער גביע העומר און דער שטעקן איז פאקטיש א גרופע [[מילגרוים|מילגרוימען]].</ref>.  

לעצטנס האָט מען אין [[ביתר]] (לעבן [[ירושלים]]), װאָס איז געװען די הױפּט־פֿעסטונג פֿון [[בר כוכבא]] געפֿונען די איעריכטונגען צו גיסן מטבעות װאָס שטאַמען װאַרשײנלעך פֿון בר כוכבא. אױף בר כוכבאס מטבעות איז פֿאַראַן דער אױפֿשריפֿט „שמעון“ (בר כוכבאס אײגן נאָמען) און „ש״ב“ (װאָס מאַכט „שנה ב'“, דאָס 2טע יאָר „לחרות ישראל“ [צו דער ײדישער באַפֿרײאונג]). אױף טײל אױך „לחרות ירושלם“. אױף אײנער איז פֿאַראַן „אלעזר הכהן.“ די דאָזיקע בר־כוכבא־מטבעות װערן דערמאָנט מעגלעך אין [[תוספתא|תוספֿתא]] און [[גמרא]] ([[בבא קמא]] צ״ז) מיטן נאָמען „כוזביות“ (צוליב בר כוכבאס נאָמען „בר כוזיבא“).

מען האָט אױך אין פּױלן געפֿונען אַלטע פּױלישע מטבעות מיט העברעאישע אױפֿשריפֿטן „אברהם דוכס“. זינט אײר תש״ח האָט די [[מדינת ישראל]] ארױסגעגעבן אײגן ײדיש געלט.