בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד) צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט}} | ||
'''רבי אביגדור בן יצחק קרא'''{{הערה|ראמאניזירט אלס Kara, Karo אדער Kroo.}} (געשטארבן ה'קצ"ט אין פּראג) איז געווען | '''רבי אביגדור בן יצחק קרא'''{{הערה|ראמאניזירט אלס Kara, Karo אדער Kroo.}} (געשטארבן ה'קצ"ט אין פּראג) איז געווען אַן איינפלוסרייכער רב, מקובל, פּייטן און פילאזאף אין פּראג אין די ה'ק' יארן. ער ווערט אנגעזען ווי א פאָרגייער פונעם אידישן [[רענעסאנס]] אין פּראג. זיין קבר אין דעם אלטן אידישן בית-עלמין אין פּראג איז דער עלטסטער אידענטיפיצירטער קבר אין דעם דאזיגן אלטן בית-עלמין. | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
| שורה 14: | שורה 14: | ||
תהא זכורה: ובצרור החיים נפשו תהא צרורה | תהא זכורה: ובצרור החיים נפשו תהא צרורה | ||
תנצב"ה אא"א ססס}} | תנצב"ה אא"א ססס}} | ||
רבי אביגדור קרא איז געווען פון דייטשן אָפּשטאם. מעגליך איז ער געבוירן אין [[רעגענסבורג]], דייטשלאנד, ווארשיינליך פאר ה'קמ"ט. זיין פאטער, יצחק קרא, איז אומגעקומען אויף קידוש השם. ארום | רבי אביגדור קרא איז געווען פון דייטשן אָפּשטאם. מעגליך איז ער געבוירן אין [[רעגענסבורג]], דייטשלאנד, ווארשיינליך פאר ה'קמ"ט. זיין פאטער, יצחק קרא, איז אומגעקומען אויף קידוש השם. עטליכע האַלטן אַז דער נאָמען קראַ ווייזט אָן אויף זיין גרויסע בקיאות אין מקרא, אבער אנדערע מיינען אַז ער איז געווען אַן אייניקל פון [[רבי יוסף קארו]]{{הערה|שם=יודאיקע}}. ארום קמ"ט איז רבי אביגדור באשטימט געווארן אלס דיין אין פּראג, און ער איז געווען א טייל פון דער פּראגער בית דין ביז ארום קצ"ט{{הערה|שם=בראדט|Eliezer Brodt, [https://seforimblog.com/2007/07/wedding-carries-with-it-many-customs/ No more Bentchers: A Review of a Sefer Given as a Wedding Gift – The Seforim Blog]|כיוון=שמאל}}. | ||
ער איז געווען א קאלעגע און פריינד מיט [[רבי יום טוב ליפמאן מילהויזן|רבי יום טוב ליפּמאַן מיהלהויזען]] און [[רבי מנחם בן יעקב שלם]], וועלכע זענען געווען | ער איז געווען א קאלעגע און פריינד מיט [[רבי יום טוב ליפמאן מילהויזן|רבי יום טוב ליפּמאַן מיהלהויזען]] און [[רבי מנחם בן יעקב שלם]], וועלכע זענען געווען וויכטיגע רבנים אין פּראָג אין יענער צייט. רב יום טוב מיהלהויזען איז באשעפטיגט געווען מיט קבלה, רב מנחם שלם מער מיט פילאזאפיע, און רבי אביגדור קרא האט זיך באשעפטיגט מיט ביידע געביטן. | ||
רבי אביגדור קרא האט געהאט אוידיענצן מיט קעניג [[ווענצעסלאַוס דער פערטער]] פון [[בעהמען]], מיט וועלכן ער פלעגט דיסקוטירן רעליגיעזע ענינים. לויט א מסורה פון [[מהרי"ל|רבי יעקב מולין]] איז ער געווען א באליבטער ביי קעניג ווענצעסלאַוס. ער האט געהאט דיסקוסיעס מיט הויכע קריסטליכע גלחים אויף טעאלאגישע ענינים, און עס זעט אויס אז יאַן הוס און זיינע קאלעגעס און תלמידים זענען געווען באאיינפלוסט פון זיינע מיינונגען. | רבי אביגדור קרא האט געהאט אוידיענצן מיט קעניג [[ווענצעסלאַוס דער פערטער]] פון [[בעהמען]], מיט וועלכן ער פלעגט דיסקוטירן רעליגיעזע ענינים. לויט א מסורה פון [[מהרי"ל|רבי יעקב מולין]] איז ער געווען א באליבטער ביי קעניג ווענצעסלאַוס. ער האט געהאט דיסקוסיעס מיט הויכע קריסטליכע גלחים אויף טעאלאגישע ענינים, און עס זעט אויס אז יאַן הוס און זיינע קאלעגעס און תלמידים זענען געווען באאיינפלוסט פון זיינע מיינונגען. | ||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
==ווערק און געדאנקען== | ==ווערק און געדאנקען== | ||
רבי אביגדור קרא האט געשריבן אין העברעאיש און אין אידיש. ער איז געווען א קאמפּאזיטאר פון פּיוטים, און 8 פון זיינע פּיוטים האבן איבערגעלעבט. ער ווערט פאררעכנט אלס דער לעצטער אשכנזי'שער פּייטן פונעם מיטל-אלטער{{הערה|ב"ש המבורגר, שרשי מנהג אשכנז, ג, בני ברק תשס"ב, עמ' .37}}. | רבי אביגדור קרא האט געשריבן אין העברעאיש און אין אידיש{{הערה|זעט תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם" אין '''הגות ומעשה''': ספר זכרון לשמעון ראבידוביץ, חיפה, תשמ"ג זז' 43–52}}. ער איז געווען א קאמפּאזיטאר פון פּיוטים, און 8 פון זיינע פּיוטים האבן איבערגעלעבט. ער ווערט פאררעכנט אלס דער לעצטער אשכנזי'שער פּייטן פונעם מיטל-אלטער{{הערה|ב"ש המבורגר, שרשי מנהג אשכנז, ג, בני ברק תשס"ב, עמ' .37}}. | ||
זיין באַוואוסטע פּאָעמע אדער עלעגיע איז "את כל התלאה אשר מצאתנו", וועלכע באטראכט די ליידן וואס די אידן פון פּראג האבן איבערגעלעבט ביי דעם קמ"ט פּאגראם. די עלעגיע ווערט רעציטירט דורך די אידן פון פּראג ביי מנחה אין יום כיפור. אירע ערשטע בוכשטאבן פארמען די אלף-בית. עס איז אויך א סליחה. | זיין באַוואוסטע פּאָעמע אדער עלעגיע איז "את כל התלאה אשר מצאתנו", וועלכע באטראכט די ליידן וואס די אידן פון פּראג האבן איבערגעלעבט ביי דעם קמ"ט פּאגראם. די עלעגיע ווערט רעציטירט דורך די אידן פון פּראג ביי מנחה אין יום כיפור. אירע ערשטע בוכשטאבן פארמען די אלף-בית. עס איז אויך א סליחה. | ||
| שורה 33: | שורה 33: | ||
אַן אנדער באוואוסטע פּאעמע איז "אחד יחיד ומיוחד" וועגן דער אייניגקייט פון ג-ט. די פּאעמע איז געדרוקט געווארן אין 'דאשׂ בענשן' (א בענטשער מיט אידיש טייטש, אמסטערדאם, תפ"ב){{הערה|זעט [https://winners-auctions.com/items/נדיר-ספר-מנהגים-דאש-בענשן-ברכת-המזון-ו/ דא, בילד 5].}}, און ווערט געזונגען אין פיל קהילות ווען א חתן ווערט אויפגערופן צו דער תורה. | אַן אנדער באוואוסטע פּאעמע איז "אחד יחיד ומיוחד" וועגן דער אייניגקייט פון ג-ט. די פּאעמע איז געדרוקט געווארן אין 'דאשׂ בענשן' (א בענטשער מיט אידיש טייטש, אמסטערדאם, תפ"ב){{הערה|זעט [https://winners-auctions.com/items/נדיר-ספר-מנהגים-דאש-בענשן-ברכת-המזון-ו/ דא, בילד 5].}}, און ווערט געזונגען אין פיל קהילות ווען א חתן ווערט אויפגערופן צו דער תורה. | ||
ער איז אויך געווען א | ער איז אויך געווען א באוואוסטער מקובל און איינער פון די ערשטע וואס האבן פארשפּרייט די שפּאנישע און דייטשע קבלה אין זיין געגנט. ער ווערט אנגעזען אלס דער גרינדער פון דער באוועגונג וואס האט געצילט צו געפינען א געמיינזאַמע יסוד צווישן דער קבלה פון מזרח אייראפּע און די דאקטרינען פון די שפּאנישע חכמים, בפרט רמב"ם{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Abraham David|Kara (Cara) Avigdor ben Isaac|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/kara-cara-avigdor-ben-isaac}}|כיוון=שמאל}}. | ||
פון זיינע קבלה'ישע ווערק זענען דערהאלטן געווארן אין כתב יד: "קודש הילולים", א קבלה'ישער פירוש אויף תהילים קנ, און א קבלה'ישע שריפט "אבן ספיר" וואס אנטהאלט אַלגאָרישע אויסלייגונגען פון חמשה חומשי תורה. עס זעט אויס אז זיין ווערק "אבן ספיר" באהאנדלט די פארענטפערונג פון סתירות צווישן קבלה און פילאזאפיע. אין איינעם פון זיינע שו"ת, זעט מען ווי ער האט געראנגלט מיט די סתירות און צום סוף געווען ערפאלגרייך{{הערה|שם=בראדט}}. | פון זיינע קבלה'ישע ווערק זענען דערהאלטן געווארן אין כתב יד: "קודש הילולים", א קבלה'ישער פירוש אויף תהילים קנ, און א קבלה'ישע שריפט "אבן ספיר" וואס אנטהאלט אַלגאָרישע אויסלייגונגען פון חמשה חומשי תורה. עס זעט אויס אז זיין ווערק "אבן ספיר" באהאנדלט די פארענטפערונג פון סתירות צווישן קבלה און פילאזאפיע. אין איינעם פון זיינע שו"ת, זעט מען ווי ער האט געראנגלט מיט די סתירות און צום סוף געווען ערפאלגרייך{{הערה|שם=בראדט}}. | ||
| שורה 58: | שורה 58: | ||
==נאַכלאַס און איינפלוּס== | ==נאַכלאַס און איינפלוּס== | ||
רב אביגדור קרא ווערט באַטראַכט אַלס אַ פאָרגייער פון דעם אידישן [[רענעסאנס]]. | רב אביגדור קרא ווערט באַטראַכט אַלס אַ פאָרגייער פון דעם אידישן [[רענעסאנס]]. | ||
זיינע פּאָעמען זענען דערמאָנט אין צוזאַמענהאַנג מיט די עסכאַטאָלאגישע ערווארטונגען (דער אידייע פון משיחישער האפענונג) פון די אשכנז'ישע אידן ביי דער הוסיטישער צייט{{הערה|טל גויטיין, "מזיגת כוס לאליהו הנביא: תיאור לא מוכר של המנהג מהמאה החמש עשרה בהגדת ארנה מיכאל", מחקרי ירושלים בפולקלור יהודי, כט (תשע"ה), עמ' 79–102.}}. | זיינע פּאָעמען זענען דערמאָנט אין צוזאַמענהאַנג מיט די עסכאַטאָלאגישע ערווארטונגען (דער אידייע פון משיחישער האפענונג) פון די אשכנז'ישע אידן ביי דער הוסיטישער צייט{{הערה|טל גויטיין, "מזיגת כוס לאליהו הנביא: תיאור לא מוכר של המנהג מהמאה החמש עשרה בהגדת ארנה מיכאל", מחקרי ירושלים בפולקלור יהודי, כט (תשע"ה), עמ' 79–102.}}. | ||