בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,367
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (הגהה, הגהה) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 20: | שורה 20: | ||
אור לארבעה עשר | אור לארבעה עשר | ||
ערב הפסח תש"כ}} | ערב הפסח תש"כ}} | ||
ר' חיים איז געבוירן געווארן אין [[ביאליסטאק|ביאַליסטאָק]] אין כ' תמוז תרל"ח{{הערה|1=10 יולי 1878 אין [[יוליאנישער קאלענדאר|יוליאנישן קאלענדאר]]. {{לינק|אדרעס=https://asif.co.il/wpfb-file/קווים-לדמותו-של-הגאון-ר-חיים-הלר/|קעפל=קווים לדמותו של הגאון ר' חיים הלר|זייטל=ספריית אסיף|שפראך=he}}. אומריכטיגע דאטומען ווערן אנגעגעבן אין פארשידענע קוועלער}}. זיין פאטער ר' ישראל ב"ר זאב מאיר פּינסקער, איז געווען א תלמיד חכם{{הערה|{{צ-בוך | ר' חיים איז געבוירן געווארן אין [[ביאליסטאק|ביאַליסטאָק]] אין כ' תמוז תרל"ח{{הערה|1=10 יולי 1878 אין [[יוליאנישער קאלענדאר|יוליאנישן קאלענדאר]]. {{לינק|אדרעס=https://asif.co.il/wpfb-file/קווים-לדמותו-של-הגאון-ר-חיים-הלר/|קעפל=קווים לדמותו של הגאון ר' חיים הלר|זייטל=ספריית אסיף|שפראך=he}}. אומריכטיגע דאטומען ווערן אנגעגעבן אין פארשידענע קוועלער}}. זיין פאטער ר' ישראל ב"ר זאב מאיר (נפ' ה' אב תרנ"ט), גערופן פּינסקער עילוי, איז געווען א תלמיד חכם וואס האט זיך באשעפטיגט מיט האנדל, און לויט זיין מצבה האט ער געענדיגט [[גמרא|ש"ס]] 70 מאל{{הערה|{{צ-בוך|נאמען=פנקס ביאליסטאק: גרונט-מאטעריאלן צו דער געשיכטע פון די יידן אין ביאליסטאק ביז נאך דער ערשטער וועלט-מלחמה|שנת הוצאה=תש"ט|עמ=187, 197, 245|כרך=1|קישור=https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yizkor-books/yzk-nybc307175/herschberg-a-s-mark-yudel-pinkes-byalistok-grunt-materyaln-tsu-der-geshikhte-fun-di-yidn-vol-1?book-page=227&book-mode=1up}}|כיוון=שמאל}}. ער איז געווען דער אייניקל פון ר' חיים ברודא, מחבר פון 'זרע חיים' (געדרוקט דורך ר' חיים העליר){{הערה|{{היברובוקס|רבי חיים ברודא|זרע חיים|549|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרס"ז}}}}. העליר איז געווען אן אפשטאמיגער פון [[רבי יום-טוב ליפמאן העלער|רבי יום טוב ליפמאן העליר]], און האט מקפיד געווען צו שרייבן זיין נאמען ווי דער מחבר פון תוספות יום טוב האט זיך אונטערגעשריבן{{הערה|שם=מסורת|טוביה פרעשל, [https://www.toviapreschel.com/he/הכרך-הראשון-של-מסורת-התנך-לגרח-העליר/ הכרך הראשון של "מסורת התנ"ך" לגר"ח העליר ז"ל], הדואר 10.22.96}}. העליר'ס עלטערער ברודער איז געווען ר' נחמן העללער {{העב|הרב נחמן הלר}}, וואס איז שפעטער געווארן א רב אין [[טשארלסטאן]], [[וועסט ווירדזשיניע]]. נאך דעם טויט פון ר' חיים'ס מוטער, איז ער אויפגעצויגן געווארן אין [[ווארשע]] דורך זיין פעטער ר' יעקב יוסף ברודא. ער האט נישט געלערנט אין קיין ישיבה, ער האט נישט געהאט קיין רבי'ן, און שוין אלס צען יעריג בחור'ל איז ער געווען באוואוסט אלס "ווארשעווער עילוי". דער הויז פון זיין רייכן פעטער אין ווארשע האט געדינט אלס בית ועד פאר די גרעסטע תלמידי חכמים פון יענע יארן ווען זיי האבן געוויילט אין ווארשע, אריינגערעכנט [[רבי יאשע בער הלוי סאלאווייטשיק|רבי יאשע בער סאלאווייטשיק]], זיין זון [[רבי חיים סאלאווייטשיק|רבי חיים]], דער [[רבי ישראל מאיר הכהן|חפץ חיים]]{{הערה|1={{Cite book |last=Rakeffet-Rothkoff |first=Aaron |url=https://books.google.com/books?id=3y9QBzS-MhMC |title=The Rav: The World of Rabbi Joseph B. Soloveitchik |date=1999 |publisher=KTAV Publishing House, Inc. |isbn=978-0-88125-614-7 |language=en}}|שם=:1|כיוון=שמאל}}, [[רבי יצחק אלחנן ספעקטאר|רבי יצחק אלחנן ספּעקטאָר]], [[רבי נפתלי צבי יהודה בערלין]], און זיין זון רבי חיים בערלין{{הערה|רבי חיים בערלין רעפערירט אין אַ תשובה צו "דער דערמאַנונג פון אונזער יוגנט פריינדשאַפט, ווען יחדיו נמתיק סוד אין פילע ענינים אין טיפעניש פון הלכה אין הויז פון [העלער'ס] פעטער". {{אוצר החכמה|חיים ברלין|שו"ת נשמת חיים - חושן משפט|176453|סי' עב|page=128}}}}, וועלכע פלעגן רעדן מיט דעם יונגן עילוי אין לערנען{{הערה|שם=ראזמארין|אהרן ראזמארין'ס תנ"ך ענציקלאפעדיע, באנד 1, עמ' עה-עט}}. אויסער די גרעניצן פון ווארשע, האט ר' חיים געפירט הלכה'דיגע משא ומתן מיט דער [[רבי חיים חזקיהו מדיני|'שדי חמד']]{{הערה|רח"ח מדיני, שדי חמד, טו, וורשה תרס"ז, עמ' 289 (= כללים, מערכת מ, כלל קפז); הנ"ל, שם, יז, וורשה תרס"ח, עמ' 473 (= פאת השדה, כללים, מערכת ח, כלל יג); הנ"ל, שם, יח, וורשה תרע"ב, עמ' 280 (= שיורי הפאה, מערכת ה, כלל ח).}}, דער [[רבי ברוך לאווסקי|'מנחת ברוך']], דער [[רבי מאיר דן פלאצקי|'כלי חמדה']], דער [[רבי אליהו דוד ראבינאוויץ-תאומים|אדר"ת]], [[רבי אליעזר גארדאן]] פון טעלז, רבי אליהו קלאַצקין פון לובלין, רבי יוסף ענגיל, און אנדערע. | ||
ארום יאר תר"ס האט ער חתונה געהאט מיט פריידה דער טאכטער פון אלכסנדר סנדר דיסקין, א רייכער איד פון [[לאדזש]]. אין תרס"ז האט ער א קורץ וויילע שטודירט געזעץ אין דער אוניווערסיטעט אין [[פעטערבורג|סעינט־פּעטערבורג]]. אין יענער צייט האט ער ארויסגעגעבן דעם קונטרס "פרי חיים", חידושים און ערקלערונגען אויף פארשידענע הלכות אין [[חושן משפט]]{{הערה|1={{היברובוקס|2=קונטרס פרי חיים|3=549|page=81|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרס"ז|4=ענדע פון ספר זרע חיים}}}} וועלכע האבן איבערראשט די לומד'ישע וועלט{{הערה|שם=ראזמארין|אהרן ראזמארין'ס תנ"ך ענציקלאפעדיע, באנד 1, עמ' עה-עט}}. דעם נאכפאלגנדן יאר האט ער זיך אריבערגעצויגן קיין [[בערלין]], וואו ער האט שטודירט מזרח'דיגע שטודיעס אינעם אוניווערסיטעט, אריינגערעכנט די [[סעמיטישע שפראכן]] פון די אלטע תנ"ך איבערזעצונגען - גריכיש, לאטיין, אראמיש-סיריש, אראביש, און נאך. דארטן האט ער זיך באגעגנט מיט דער '[[ביבל קריטיק]]', און האט אנגעהויבן זיין לעבנס מיסיע וואס האט געדויערט א יובל יארן – פארטיידיגן דאס אריגינאליטעט פון תנ"ך און זיין קדושה פון זיינע אטאקירער. אין תרע"א איז אין בערלין פארעפנטליכט געווארן זיין פארשונג אויף דייטש וועגן דער [[פשיטתא|פשיטא]] – די סירישע איבערזעצונג פון תנ"ך, א פארשונג וואס האט אים פארדינט א [[דאקטאראט]] פונעם אוניווערסיטעט פון [[ווירצבורג]]. | ארום יאר תר"ס האט ער חתונה געהאט מיט פריידה דער טאכטער פון אלכסנדר סנדר דיסקין, א רייכער איד פון [[לאדזש]]. אין תרס"ז האט ער א קורץ וויילע שטודירט געזעץ אין דער אוניווערסיטעט אין [[פעטערבורג|סעינט־פּעטערבורג]]. אין יענער צייט האט ער ארויסגעגעבן דעם קונטרס "פרי חיים", חידושים און ערקלערונגען אויף פארשידענע הלכות אין [[חושן משפט]]{{הערה|1={{היברובוקס|2=קונטרס פרי חיים|3=549|page=81|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרס"ז|4=ענדע פון ספר זרע חיים}}}} וועלכע האבן איבערראשט די לומד'ישע וועלט{{הערה|שם=ראזמארין|אהרן ראזמארין'ס תנ"ך ענציקלאפעדיע, באנד 1, עמ' עה-עט}}. דעם נאכפאלגנדן יאר האט ער זיך אריבערגעצויגן קיין [[בערלין]], וואו ער האט שטודירט מזרח'דיגע שטודיעס אינעם אוניווערסיטעט, אריינגערעכנט די [[סעמיטישע שפראכן]] פון די אלטע תנ"ך איבערזעצונגען - גריכיש, לאטיין, אראמיש-סיריש, אראביש, און נאך. דארטן האט ער זיך באגעגנט מיט דער '[[ביבל קריטיק]]', און האט אנגעהויבן זיין לעבנס מיסיע וואס האט געדויערט א יובל יארן – פארטיידיגן דאס אריגינאליטעט פון תנ"ך און זיין קדושה פון זיינע אטאקירער. אין תרע"א איז אין בערלין פארעפנטליכט געווארן זיין פארשונג אויף דייטש וועגן דער [[פשיטתא|פשיטא]] – די סירישע איבערזעצונג פון תנ"ך, א פארשונג וואס האט אים פארדינט א [[דאקטאראט]] פונעם אוניווערסיטעט פון [[ווירצבורג]]. | ||
| שורה 49: | שורה 49: | ||
ר' חיים האט זיך אפּגעגעבן מיט פילע פארשידענע געביטן פון תנ"ך, תלמוד און הלכה. אין זיין פארשונג האט ער געזוכט צו אויסקלארן טעקסטן מיט ריכטיגע מאנוסקריפּטן־ליינונגען. אין אלגעמיין איז זיין צוגאַנג געווען קאנסערוואטיוו, אבער ער איז נישט אוועקגעשטאנען פון מאדערנע פארשונגען פון אידישע און נישט־אידישע ווערק. ער האט געזען זיינע אויספארשונגען פון די אלטע ביבלישע ווערסיעס ווי א הייליגער מיסיע צו אויפווייזן דאס אינטעגריטעט פון דעם מסורה'דיגן טעקסט{{הערה|1={{צייגט בוך|last=Shapiro|first=Marc B.|url=https://books.google.com/books?id=7m9vEAAAQBAJ|title=Between the Yeshiva World and Modern Orthodoxy|date=17 March 2022|publisher=Liverpool University Press|isbn=978-1-80085-846-6|language=en}}|שם=:2|כיוון=שמאל}}. | ר' חיים האט זיך אפּגעגעבן מיט פילע פארשידענע געביטן פון תנ"ך, תלמוד און הלכה. אין זיין פארשונג האט ער געזוכט צו אויסקלארן טעקסטן מיט ריכטיגע מאנוסקריפּטן־ליינונגען. אין אלגעמיין איז זיין צוגאַנג געווען קאנסערוואטיוו, אבער ער איז נישט אוועקגעשטאנען פון מאדערנע פארשונגען פון אידישע און נישט־אידישע ווערק. ער האט געזען זיינע אויספארשונגען פון די אלטע ביבלישע ווערסיעס ווי א הייליגער מיסיע צו אויפווייזן דאס אינטעגריטעט פון דעם מסורה'דיגן טעקסט{{הערה|1={{צייגט בוך|last=Shapiro|first=Marc B.|url=https://books.google.com/books?id=7m9vEAAAQBAJ|title=Between the Yeshiva World and Modern Orthodoxy|date=17 March 2022|publisher=Liverpool University Press|isbn=978-1-80085-846-6|language=en}}|שם=:2|כיוון=שמאל}}. | ||
ער האט געשריבן פופצן ספרים, מערסטנס אויף העברעאיש{{הערה|שם=:0}}, צווישן זיי: די צוויי בענדער "לחקרי הלכות" אויף חושן משפט (תרפ"ד–תרצ"ב){{הערה|1={{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך א|8621|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ד}}; {{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך ב|8622|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרצ"ב}}}}; "פרי חיים" (שולזינגער אויסגאבע פון רמב"ם'ס יד, תש"ז){{הערה|[https://drive.google.com/file/d/1T2Jo30Odwc8UvH7GXaZyRQ9wjgOD-BDu/view פרי חיים], בעיקר מלוקט מספרו "לחקרי הלכות", נדפס בסוף רמב"ם מהד' שולזינגר}}; און "קונטרס בהלכות מלוה ולוה" (תש"ו){{הערה|{{היברובוקס|2=קונטרס|3=38184|מקום הוצאה=שיקאגא|שנת הוצאה=תש"ו|סופיקס=יא}}}}. אנדערע ווערק, וואס האבן א גרויסן וויסנשאפטליכן ווערט, זענען: זיין קריטיקע אויסגאבע פון רמב”ם'ס [[ספר המצוות]] (1914, תש"ו<sup>2</sup>), באזירט אויף צוויי פארשידענע איבערזעצונגען (מאנוסקריפטן מינכן 213, און מרגליות, קאַט, 2 (תרע"ד), נומ' 503–505), די אראבישע אריגינאל, און אנדערע{{ביאור|דער רמב"ם האט געשריבן דעם ספר אין אראביש, און ר' משה אבן תיבון האט עס איבערזעצט אויף לשון הקודש. דער ערשטער "ספר המצוות" איז געדרוקט געווארן אין קאָנסטאַנטינאָפּאָל פון א פארגרייזטן כתב יד און די שפּעטערדיגע אויפלאגעס זענען נאך מער פארגרייזט געווארן. ר' חיים האט מיט זיין חריפות און בקיאות ארויסגעגעבן א פארראכטענע אבן תיבון טעקסט פונעם "ספר המצוות", מיט הערות, פארגלייכנדיג עס מיט דעם אראבישן אריגינאל און מיט ר' שלמה בן יוסף אבן איוב'ס איבערזעצונג}}{{הערה|1={{היברובוקס||ספר המצוות - הלר|38151|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרע"ד}}}}; אַן אנאטירטע אויסגאבע פון דער [[פשיטתא|פשיטא]]־ווערסיע פון בראשית און יציאת מצרים אין לשון קודש בוכשטאבן (תרפ"ז–תרפ"ט){{הערה|1={{היברובוקס|2=פשיטא - התרגום הסורי לתנ"ך|3=37701|באנד=בראשית|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ז|4=מועתק לכתב עברי עם ביאורים מר' חיים הלר}}; {{היברובוקס|2=פשיטא|3=37702|באנד=שמות|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ט|סופיקס=יא}}}}; | ער האט געשריבן פופצן ספרים, מערסטנס אויף העברעאיש{{הערה|שם=:0}}, צווישן זיי: די צוויי בענדער "לחקרי הלכות" אויף חושן משפט (תרפ"ד–תרצ"ב){{הערה|1={{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך א|8621|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ד}}; {{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך ב|8622|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרצ"ב}}}}; "פרי חיים" (שולזינגער אויסגאבע פון רמב"ם'ס יד, תש"ז){{הערה|[https://drive.google.com/file/d/1T2Jo30Odwc8UvH7GXaZyRQ9wjgOD-BDu/view פרי חיים], בעיקר מלוקט מספרו "לחקרי הלכות", נדפס בסוף רמב"ם מהד' שולזינגר}}; און "קונטרס בהלכות מלוה ולוה" (תש"ו){{הערה|{{היברובוקס|2=קונטרס|3=38184|מקום הוצאה=שיקאגא|שנת הוצאה=תש"ו|סופיקס=יא}}}}. אנדערע ווערק, וואס האבן א גרויסן וויסנשאפטליכן ווערט, זענען: זיין קריטיקע אויסגאבע פון רמב”ם'ס [[ספר המצוות]] (1914, תש"ו<sup>2</sup>), באזירט אויף צוויי פארשידענע איבערזעצונגען (מאנוסקריפטן מינכן 213, און מרגליות, קאַט, 2 (תרע"ד), נומ' 503–505), די אראבישע אריגינאל, און אנדערע{{ביאור|דער רמב"ם האט געשריבן דעם ספר אין אראביש, און ר' משה אבן תיבון האט עס איבערזעצט אויף לשון הקודש. דער ערשטער "ספר המצוות" איז געדרוקט געווארן אין קאָנסטאַנטינאָפּאָל פון א פארגרייזטן כתב יד און די שפּעטערדיגע אויפלאגעס זענען נאך מער פארגרייזט געווארן. ר' חיים האט מיט זיין חריפות און בקיאות ארויסגעגעבן א פארראכטענע אבן תיבון טעקסט פונעם "ספר המצוות", מיט הערות, פארגלייכנדיג עס מיט דעם אראבישן אריגינאל און מיט ר' שלמה בן יוסף אבן איוב'ס איבערזעצונג}}{{הערה|1={{היברובוקס||ספר המצוות - הלר|38151|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרע"ד}}}}; אַן אנאטירטע אויסגאבע פון דער [[פשיטתא|פשיטא]]־ווערסיע פון בראשית און יציאת מצרים אין לשון קודש בוכשטאבן (תרפ"ז–תרפ"ט){{הערה|1={{היברובוקס|2=פשיטא - התרגום הסורי לתנ"ך|3=37701|באנד=בראשית|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ז|4=מועתק לכתב עברי עם ביאורים מר' חיים הלר}}; {{היברובוקס|2=פשיטא|3=37702|באנד=שמות|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ט|סופיקס=יא}}}}; "הנוסח השמרוני של התורה: העתק מתוך נוסח המסורה" (תרפ"ד){{הערה|{{אוצר החכמה|2=הנוסח השמרוני של התורה|3=14037|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרפ"ד|סופיקס=יא}}}}; "על התרגום הירושלמי לתורה", (געשריבן אין שטאט האָמעל אין די יארן פון דער ערשטער וועלט־מלחמה, און פארעפנטליכט אין ניו־יארק, תרפ"א){{הערה|1={{היברובוקס||על התרגום הירושלמי|34431|מקום הוצאה=נ.י.|שנת הוצאה=תרפ"א}}}}; און אויף דער [[סעפטואגינטא|סעפּטואגינטא]], קריטיקע אַנאָטאַציעס צו מאַנדעלקערנ'ס תּנ״ך־[[קאנקארדאנציע|קאָנקאָרדאַנציע]] "על תרגום השבעים בקונקורדנציה היכל הקודש" (תש"ד), מיט אַן הקדמה אויף ענגליש{{הערה|1={{היברובוקס||על תרגום השבעים|39261|מקום הוצאה=נ.י.|שנת הוצאה=תש"ד}}}}; צוויי קונטרסים, "ע"ד מסורת הש"ס הירושלמי" (תרע"ד) און "המעלות לשלמה" (תר"ע){{הערה|{{היברובוקס||על דבר מסורת השס בירושלמי|34422|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרע"ד}}; {{היברובוקס||שני קונטרסים|35294|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ד}}}}. אויף דייטש האט העליר ארויסגעגעבן "אונטערזיכונגען איבער די פשיטתא" (Untersuchungen ueber die Peshitta), 1{{ר}} (1911; זיין דאקטאר-דיסערטאציע) און "אונטערזיכונגען צו די סעפּטואגינטא" (Untersuchungen zur Septuaginta), 1 {{ר}}(1932). | ||
ער האט אויך געשריבן הערות אויפ'ן "פירוש לכתבי הקדש" פון ר' יונה הספרדי אבן ג'נאח (תרצ"ו){{הערה|{{היברובוקס|ר' יונה אבן גנאח הספרדי|פירוש לכתבי הקדש|34546|מקום הוצאה=תל אביב|שנת הוצאה=תרצ"ו|מלוקט מספריו ומספרי חכמים אחרים ע"י א"ז רבינוביץ. מעמ' 311 - הערות ר' חיים הלר|סופיקס=יא}}}}. | ער האט אויך געשריבן הערות אויפ'ן "פירוש לכתבי הקדש" פון ר' יונה הספרדי אבן ג'נאח (תרצ"ו){{הערה|{{היברובוקס|ר' יונה אבן גנאח הספרדי|פירוש לכתבי הקדש|34546|מקום הוצאה=תל אביב|שנת הוצאה=תרצ"ו|מלוקט מספריו ומספרי חכמים אחרים ע"י א"ז רבינוביץ. מעמ' 311 - הערות ר' חיים הלר|סופיקס=יא}}}}. | ||
נאך זיין פטירה איז ארויסגעקומען דורך זיין איידעם סינגער דעם ספר "מסורת התנ"ך", פיר בענדער (תשנ"ז), א פאטאסקען פון העליר'ס פערזענליכע ביבליא העבראיקא, מיט זיינע מראי מקומות צו פּאראלעלע פסוקים{{הערה|[https://tablet.otzar.org/#/exKotar/145020 מסורת התנ"ך], תשנ"ז, אוצר החכמה}}{{הערה|שם=מסורת}}. העליר איז געווען איינער פון די זייער ווייניג מאדערנע תלמידי חכמים, וואס האבן קאמבינירט א ברייטן און טיפן גמרא לערנען פונעם טראדיציאנעלן טיפּ מיט א גרונטליכן קאמפּעטענץ אין די מעטאדן פון טעקסט-פארשונג. ער האט פארטיידיגט דעם טראדיציאנעלער מסורה'דיגן טעקסט קעגן די ביבל קריטיקער. | נאך זיין פטירה איז ארויסגעקומען דורך זיין איידעם סינגער דעם ספר "מסורת התנ"ך", פיר בענדער (תשנ"ז), א פאטאסקען פון העליר'ס פערזענליכע ביבליא העבראיקא, מיט זיינע מראי מקומות צו פּאראלעלע פסוקים{{הערה|[https://tablet.otzar.org/#/exKotar/145020 מסורת התנ"ך], תשנ"ז, אוצר החכמה}}{{הערה|שם=מסורת}}. העליר איז געווען איינער פון די זייער ווייניג מאדערנע תלמידי חכמים, וואס האבן קאמבינירט א ברייטן און טיפן גמרא לערנען פונעם טראדיציאנעלן טיפּ מיט א גרונטליכן קאמפּעטענץ אין די מעטאדן פון טעקסט-פארשונג. ער האט שארף פארטיידיגט דעם טראדיציאנעלער מסורה'דיגן טעקסט קעגן די ביבל קריטיקער. | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
| שורה 75: | שורה 75: | ||
[[קאַטעגאָריע:מחברי ספרים]] | [[קאַטעגאָריע:מחברי ספרים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:געווינער פון מדינת ישראל פרייז]] | [[קאַטעגאָריע:געווינער פון מדינת ישראל פרייז]] | ||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
[[he:הרב חיים הלר]] | [[he:הרב חיים הלר]] | ||