אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:כוזרים"

דרעפט:כוזרים (זעט מקור)

רעוויזיע פון 01:27, 5 פעברואר 2025

144 בייטן אראפגענומען , פֿאַר 1 חודש

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

43,828

רעדאגירונגען

@@ שורה 36: / שורה 36: @@
 אין דער צייט ווען דאס כאזארישע קעניגרייך איז געווען אויף דעם שפּיץ פון רום, זענען די אידן געווארן ברוטאל פארפאלגט אין ביזאנטין און אין פּערסיע. אונטער יוסטיניאנ'ס הערשאַפט (527-565) זענען געווארן פּראקלאמירט שווערע גזירות קעגן אידן. די אידן האבן נישט געטארט פייערן פּסח, ווען דער יום טוב איז אויס געקומען פאַר זייער פּאַסכאַ (איסטער) {{העב|פסחא}}. ס'איז געווען פארבאטן די אידן צו עסן מצות פּסח. אין דעם יאר 553 איז געווארן פארבאטן די אידן צו לערנען גמרא, און צו אפּהיטן די תלמוד’ישע געזעצן. דער ביזאַנטינעשער קעניג לעאָן איסאַברי {{העב|לאון השלישי האיסאורי, קיסר האימפריה הביזנטית}} (741—718) האט באפוילן אז די אידן זאלן זיך שמד’ן. דאס האט געצווינגן די ביזאנטינישע אידן צו פארלאזן דאס לאנד און צו זיך באזעצן אין די ארומיגע לענדער. דאס כאזארישע קעניגרייך האט געגעבן די אידן רעליגיעזע פרייהייט און בירגערשאפט. אזוי ארום איז דאס כאזארן לאנד געווארן דער צענטער פון די פארפאלגטע אידן אין יענער צייט.
-ביסלעכווייז איז דער איינפלוס פון די אידן
+==די גיור פון די כאזארן צו אידישקייט==
-אין כאַזאַריע געוואָרן אַזוי שטאַרק אַז זיי
+ביסלעכווייז איז דער איינפלוס פון די אידן אין כאזאריע געווארן אזוי שטארק אז די כאזארן האבן זיך מגייר געווען. ס'איז נאכנישט זיכער אקוראט ווען זיי האבן אנגענומען דעם אידישן גלויבן. געוויסע געלערנטע זענען מיט דער מיינונג אז דאס האט פּאסירט אין דעם יאר 620. אנדערע האלטן אין דעם יאר 740. ס'זענען אויך נישט פאראן מערערע אויטענטישע דאקומענטן וועגן זייער מגייר זיין זיך. די איינציגע דאקומענטן זענען ר’ חסדאי’ס בריוו וועלכע זענען געדרוקט אין מאנכע אויסגאבעס פון דעם בארימטן דיאלאג
-האָבן מגייר געווען זיך. סע איז נאָך נישט
+באקאנט אלס [[ספר הכוזרי]] פון [[רבי יהודה הלוי]].
-זיכער אַקוראַט ווען זיי האָבן אָן גענומען דעם
-אידישן גלויבן. געוויסע געלערנטע זענען מיט
-דער מיינונג אַז דאָס האָט פּאַסירט אין דעם
-יאָר 620. אַנדערע האַלטן אין דעם יאָר 740.
-סע זענען אויך נישט פאַראַן מערערע אויטענטישע דאָקומענטן וועגן זייער מגייר זיין
-זיך. די איינציקע דאָקומענטן זענען ר’ חסדאי’ס בריוו וועלאַכע זענען געדרוקט אין
-מאַנכע אויסגאַבעס פון דעם באַרימטן דיאַלאָג
-בעקאַנט אַלס ספר הכוזרי פון רבי יהודה
-הלוי. (זעט אויסגאַבע "אום").
-און סע איז כדאי צו באַמערקן דעם
+אין פאקט, ווען נישט די בריוו, וואלט דער נאמען כוזרי פארשווינדן אין גאנצן פון די אידישע מקורים. די כאזארנ'ס באקערן זיך צו אידישקייט און אידנטום איז געווען בלויז לעגענדע ביז אין דעם זעכצנטן יארהונדערט, ווען דער בוך זאמלער יצחק ב. עקריש {{ענ|Isaac Akrish}} האט אויף זיין רייזע צווישן [[איסטאנבול|קאנסטאנטינאפּל]] און [[עגיפטן|עגיפּטן]] אנדעקט די קארעספּאנדענץ צווישן ר’ חסדאי אבן שפּרוט א מיניסטער אין דעם הויף אבד־אַלרהאַמאַן {{העב|עבד א-רחמן השלישי}}, [[כאליף|קאַליף]] פון [[קארדאווא]], און יוסף דער קעניג פון די כאזארן.
-פאַקט, אַז ווען נישט די בריוו, וואָלט דער
-נאָמען כוזרי פאַר שווינדן אין גאַנצן פון די
-אידישע מקורים. און די כאַזאַרנס באַקערן
-זיך צו אידישקייט און אידנטום איז געווען
-בלויז לעגענדע ביז אין דעם זעכצנטן יאָר
-הונדערט, ווען דער בוך זאַמלער יצחק ב.
-עקריש האָט אויף זיין רייע צווישן קאָנסטאַנטינאָפּל און עגיפּטן, מצרים, אָנדעקט די
-קאָרעספּאָנדענץ צווישן ר’ חסדאי אבן שפּרוט
-אַ מיניסטער אין דעם הויף אבד־אַלרהאַמאַן,
-קאַליף פון קאָרדאָוואַ, און יוסף דער קעניג
-פון די כאַזאַרן.
-אין זיין בריוו צו ר’ חסדאי’ן, אַרום דעם
+אין זיין בריוו צו ר’ חסדאי’ן, ארום דעם יאר 960, רעפּאָרטירט דער קעניג יוסף וועגן דעם מגייר זיין זיך, אזוי צו זאגן:
-יאָר 960, רעפּאָרטירט דער קעניג יוסף
-ועגן דעם מגייר זין זיך, אַזוי צו זאָגן:
-דער אייבערשטער האָט באַוויזן זיך אין
+דער אייבערשטער האט זיך באוויזן אין א חלום צו דעם קעניג בולאַן {{העב|בולאן}}, וועלכער האט געקעניגט איבער די כאזארן, און ער האט אים צוגעזאָגט מאכט און רום, אויב ער וועט אננעמען דעם אידישן גלויבן. דער קעניג בולאן איז געווען גרייט צו אננעמען דעם אידישן גלויבן, אבער ער איז נישט געווען זיכער צי זיין פאלק וועט אים נאכפאלגן. האט ער אפּעלירט צו דעם אייבערשטן ער זאל זיך אנטפּלעקן אויך צו דעם כאַן (הויפּט גייסטליכער), ער זאל אים העלפן מגייר זיין זיינע אונטערטאַנען. נאך דעם אייבערשטנ'ס אנטפּלעקן זיך צו דעם כאַן אין א חלום, האט די באוועגונג זיך באלד אנגעהויבן. זיי האבן פארזאמלט אלע מענטשן און פאָרגעשלאגן אז זיי זאלן אננעמען דעם אידישן גלויבן. און דאס פאלק האט זיך באלד מגייר געווען.
-אַ חלום צו דעם קעניג בולאַן, וועלאַכער האָט
-געקיניגט איבער די כאַזאַרן, און ער האָט
-צו געזאָגט אים מאַכט און רום, אויב ער
-וועט אָן נעמען דעם אידישן גלויבן. דער
-קעניג בולאַן איז געווען גרייט צו אָן נעמען
-דעם אידישן גלויבן, אָבער ער איז נישט
-געווען זיכער צי זיין פאָלק וועט נאָך פאָלגן
-אים. האָט ער אַפּעלירט צו דעם אייבערשטן
-ער זאָל אַנטפּלעקן זיך אויך צו דעם כאַן,
-הויפּט גייסטליכער, ער זאָל העלפן אים מגייר
-זיין זיינע אונטערטאַנען. נאָך דעם אייבערשטנס
-אַנטפּלעקן זיך צו דעם כאַן אין א חלום, האָט
-די באַוועגונג אָן געהויבן זיך באַלד. זיי
-האָבן פערזאַמלט אַלע מענטשן און פאָר געשלאָגן אַז זיי זאָלן אָן נעמען דעם אידישן
-גלויבן. און דאָס פאָלק האָט באַלד מגייר
-געווען זיך.
-ערמוטיקט דורך דעם אַלמעכטיקנס צו זאָג
+ערמוטיגט דורך דעם אלמעכטיגנ'ס צוזאג זיי צו באוויליגן מאכט און רום, האבן די כאזארן מאַרשירט דורך דאָרבאַן קיין אַרדעביל {{העב|ארדביל}}, און זיי האבן איינגענומען דאס דאזיגע לאנד.
-צו באַוויליקן זיי מאַכט און רום, האָבן די
-כאַזאַרן מאַרשירט דורך דאָרבאַן קיין אַרדעביל, און זיי האָבן איין גענומען דאָס
-דאָזיקע לאַנד.
-דער קאַליף פון די טערקן און דער ביזאַנטינישער אימפּעראַטאָר זענען געווען זייער
+דער קאַליף פון די טערקן און דער ביזאנטינישער אימפּעראטאר זענען געווען זייער נישט צופרידן מיט דעם כאזאר'ס פּלוצימדיגן אויפשוואונג צו מאכט און רום. האבן זיי געשיקט דעלעגאציעס מיט מתנות און קלוגע לייט, זיי זאלן באקערן די כאזארן צו זייערע רעליגיעס. בולאן האט איינגעלאדן די אידנ'ס קלוגע לייט, און ער האט אויסגעהערט אלעמענס ארגומענטן און באווייזן וועגן וועלכע פון די דריי רעליגיעס איז די בעסטע. אזוי ווי יעדער איינער פון זיי האט געהאלטן זיין רעליגיע פאר די בעסטע, האט ער געפרעגט די מאַכמעדאַנערס
-נישט צו פרידן מיט דעם כאַזאַרס פּלוצימדיגן
-אויף שוואונג צו מאַכט און רום. האָבן זיי
-געשיקט דעלעגאַציעס מיט מתנות, געשאַנקן,
-און קלוגע לייט, זיי זאָלן באַקערן די כאַזאַרן
-צו זייערע רעליגיעס. בולאָן האָט איין געלאַדן די איינס קלוגע לייט, און ער האָט
-אויס געהערט אַלעמענס אַרגומענטן, טענות
-און באַווייזן וועגן וועלאַכע פון די דריי רעליגיעס איז די בעסטע. אַזוי ווי יעדער איינער
-פון זיי האָט געהאַלטן זיין רעליגיע פאַר די
-בעסטע. האָט ער געפרעגט די מאַכמעדאַנערס
 באַזונדער און די קריסטן באַזונדער, וועלאַכע
 פון די אַנדערע צוויי רעליגיעס זיי בעטראַכטן אַלס די בעסטע. אַזוי ווי ביידע
@@ שורה 168: / שורה 118: @@
 טאַקע געווען דער איינציקער מקור, קוועלע.
-אין דעם יאָר 1911 האָט דר. ש. ז. שעכטער
+אין דעם יאָר 1911 האָט דר. [[זלמן שעכטער|ש. ז. שעכטער]]
 געפונען אין דער גניזה פון מצרים א פראַגמענט אין וועלאַכן סע רעד זיך וועגן די
 כאַזאַרן, און ער ענטהאַלט נייע אינפאָרמאַציע
@@ שורה 200: / שורה 150: @@
 https://www.google.com/books/edition/The_Jewish_Forum/38WBY8vBk7kC?hl=en&gbpv=1&pg=PA186&printsec=frontcover
 ==רעפערענצן==
 {{רעפערענצן}}
 [[he:ממלכת הכוזרים]]