אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:די טיילונג אין אונגארישן אידנטום"

ק
החלפת טקסט – "ב' כסליו" ב־"ב' כסליו"
ק (החלפת טקסט – "ק"ץ" ב־"ק"צ")
ק (החלפת טקסט – "ב' כסליו" ב־"ב' כסליו")
שורה 43: שורה 43:
א דעלעגאציע פון פינף רבנים האט געטראפן מיט דעם קייסער [[פראנץ יאזעף]] אום י"ב ניסן, און האט געבעטן אז די ארטאדאקסן זאלן נישט ווערן ערצווינגען צו אקצעפטירן די קאנגרעס תקנות. די צוזאמענטרעף האט קיינע רעזולטאטן, און דער קייסער האט באשטעטיגט די תקנות אום ה' תמוז. "שומרי הדת" האט מפציר געווען די ציבור נישט צו באטייליקן זיך אין די וואלן פאר דער נייער געפלאנטער ארגאניזאציע. אנהייב תר"ל, האבן זיי געשיקט דעם אונגארישן [[פארלאמענט]] א פעטיציע פון 150 קהילות, מיט רבנישע הסכמות פון גאנץ אייראפע, וואס האט בעהויפטעט דאס די קאנגרעס תקנות זענען קעגן די מסורת און דת. אום [[שושן פורים]] [[ה'תר"ל]] האט דער פארלאמענט איינשטימיג מכריז געווען אז די פראגע איז דאך א רעליגיאזע זאך, און ס'איז מותר נישט פאר דער רעגירונג זיך אריינצומישען. "שומרי הדת" האט באקומען רשות  צו גרינדן אן אייגענע, ארטאדאקסישע קהילות נאציאנאל-ארגאניזאציע.  
א דעלעגאציע פון פינף רבנים האט געטראפן מיט דעם קייסער [[פראנץ יאזעף]] אום י"ב ניסן, און האט געבעטן אז די ארטאדאקסן זאלן נישט ווערן ערצווינגען צו אקצעפטירן די קאנגרעס תקנות. די צוזאמענטרעף האט קיינע רעזולטאטן, און דער קייסער האט באשטעטיגט די תקנות אום ה' תמוז. "שומרי הדת" האט מפציר געווען די ציבור נישט צו באטייליקן זיך אין די וואלן פאר דער נייער געפלאנטער ארגאניזאציע. אנהייב תר"ל, האבן זיי געשיקט דעם אונגארישן [[פארלאמענט]] א פעטיציע פון 150 קהילות, מיט רבנישע הסכמות פון גאנץ אייראפע, וואס האט בעהויפטעט דאס די קאנגרעס תקנות זענען קעגן די מסורת און דת. אום [[שושן פורים]] [[ה'תר"ל]] האט דער פארלאמענט איינשטימיג מכריז געווען אז די פראגע איז דאך א רעליגיאזע זאך, און ס'איז מותר נישט פאר דער רעגירונג זיך אריינצומישען. "שומרי הדת" האט באקומען רשות  צו גרינדן אן אייגענע, ארטאדאקסישע קהילות נאציאנאל-ארגאניזאציע.  


אום ט' אדר ה'תרל"א איז די קאנגרעסליכן פאראיין, "די נאציאנלע יידישע קאנצליי" (Az Izraeliták Országos Irodája), געגרינדט געווארן. כמעט אלע קהילות וואס זענען געווען אין שליטה פון די נעאלאגן האבן פארבינדן זיך אן די קאנצליי. אום ב' כסליו ה'תרל"ב האט די רעגירונג אנעקראנט די דערווייליקע "דורכפירונג-קאמיסיאן פון די ארטאדאקסישע אידן אין אונגארן או זיבנבערגן" - וואס איז געווען פארבייטעט מיט די שטענדיקע "[[ארטאדאקסישע קאנצעליי|צענטראל-קאנצליי פון די אויטאנאמישע ארטאדאקסישע קהילות אין אונגארן]]" (Magyarországi Autonóm Orthodox Izraelita Hitfelekezet Központi Irodája) נאר אום י"ב טבת תרס"ו - און די טיילונג איז געווארן א געריכטליכע ווירקליכקייט. ארום אונגארן, א סך קהילות זענען געווען צעשפליטעט: אין פעשט, די צענטער פון נעאלאגיע, זענען די ארטליכע ארטאדאקסן געווען פון די ערשטע ארויסצוטרעטן פון דער אלטער, פאראייניגטער קהילה צו גרינדן א נייע, וואס פארבינדט זיך צו די קאמיסיאן. אויך אין [[אונגוואר]], אין די ארטאדאקסישע פעסטונג אין אונטערלאנד, א קליינע גרופע האט פארלאזט די געמיינדע צו פארבינדן מיט דער קאנצליי.  
אום ט' אדר ה'תרל"א איז די קאנגרעסליכן פאראיין, "די נאציאנלע יידישע קאנצליי" (Az Izraeliták Országos Irodája), געגרינדט געווארן. כמעט אלע קהילות וואס זענען געווען אין שליטה פון די נעאלאגן האבן פארבינדן זיך אן די קאנצליי. אום [[ב' כסליו]] ה'תרל"ב האט די רעגירונג אנעקראנט די דערווייליקע "דורכפירונג-קאמיסיאן פון די ארטאדאקסישע אידן אין אונגארן או זיבנבערגן" - וואס איז געווען פארבייטעט מיט די שטענדיקע "[[ארטאדאקסישע קאנצעליי|צענטראל-קאנצליי פון די אויטאנאמישע ארטאדאקסישע קהילות אין אונגארן]]" (Magyarországi Autonóm Orthodox Izraelita Hitfelekezet Központi Irodája) נאר אום י"ב טבת תרס"ו - און די טיילונג איז געווארן א געריכטליכע ווירקליכקייט. ארום אונגארן, א סך קהילות זענען געווען צעשפליטעט: אין פעשט, די צענטער פון נעאלאגיע, זענען די ארטליכע ארטאדאקסן געווען פון די ערשטע ארויסצוטרעטן פון דער אלטער, פאראייניגטער קהילה צו גרינדן א נייע, וואס פארבינדט זיך צו די קאמיסיאן. אויך אין [[אונגוואר]], אין די ארטאדאקסישע פעסטונג אין אונטערלאנד, א קליינע גרופע האט פארלאזט די געמיינדע צו פארבינדן מיט דער קאנצליי.  


ס'איז געווארן אויך א דריטע מין פון קהילות, דער קלענסטער, וואס איז געבליבן זעלבטשטענדיק און האט נישט פארבינדט מיט קיין ארגאניזאציע. דעזיגע זינד געווען די "שטאטוסקווא" קהילות. עטליכע גרויסע רבנים האבן נישט געוואלט זיך שליסן מיט די קאמיסיאן צוליב פארשידענע טעמים: ר' ירמיהו לעוו האט נישט פארבינדעט אויהעל מיט זי זיין גאנצן לעבן, און אזוי האט אויך הרב [[יקותיאל יהודה טייטלבוים]] געמאכט אין דער [[סיגעט]]ער  קהילה. ביידע געמיינדעס זענען געבליבן פאראייניגט און אומאפהענגיג. אויך א קליינע צאל פון נעאלאגישע קהילות האבן נישט געוואלט אריינגיין אין די קאנצליי, און בלייבן אלס שטאטוסקווא. ס'איז געווען געמיינדעס וואס האט זיך צערשפליטעט אפילו אין דריי. א סך חסידים, וואס האבן מורא פון די מתנגדים אין דער קאמיסיע, גרינדטען שטאטוסקווא קהילות. [[מהר"ם שיק]] האט געשריבן וואס דעזיגע די זיך נישט פארבינדן מיט די קאמיסיאן זינד עוברים על "לא תעמוד על דם רעך." די אידן אין אונגארן זינד געבליבן צעשפליטערט; אפילו היינט ס'איז א נעלאגישע, ארטאדאקסישע און שטאטוסקווא (יעצט געפירט פון [[חב"ד]]) ארגאניזאציעס אין די לאנד. און דאך, האבן זי אויך צוזאמענגעארבעט, הויפטליך נאך די [[ערשטע וועלט מלחמה]], ווען די רעגירונג אין געווארן מער און מער [[אנטיסעמיטיזם|אנטיסעמיטיש]], און באזונדערש ווערענד די [[חורבן]]. און שוין אין אנהייב פון דעם [[20סטער י"ה]] האבן די נעאלאגן און ארטאדאקסן ביידע געאויסערט זיירע פיינדליכקייט צו [[ציוניזם]].
ס'איז געווארן אויך א דריטע מין פון קהילות, דער קלענסטער, וואס איז געבליבן זעלבטשטענדיק און האט נישט פארבינדט מיט קיין ארגאניזאציע. דעזיגע זינד געווען די "שטאטוסקווא" קהילות. עטליכע גרויסע רבנים האבן נישט געוואלט זיך שליסן מיט די קאמיסיאן צוליב פארשידענע טעמים: ר' ירמיהו לעוו האט נישט פארבינדעט אויהעל מיט זי זיין גאנצן לעבן, און אזוי האט אויך הרב [[יקותיאל יהודה טייטלבוים]] געמאכט אין דער [[סיגעט]]ער  קהילה. ביידע געמיינדעס זענען געבליבן פאראייניגט און אומאפהענגיג. אויך א קליינע צאל פון נעאלאגישע קהילות האבן נישט געוואלט אריינגיין אין די קאנצליי, און בלייבן אלס שטאטוסקווא. ס'איז געווען געמיינדעס וואס האט זיך צערשפליטעט אפילו אין דריי. א סך חסידים, וואס האבן מורא פון די מתנגדים אין דער קאמיסיע, גרינדטען שטאטוסקווא קהילות. [[מהר"ם שיק]] האט געשריבן וואס דעזיגע די זיך נישט פארבינדן מיט די קאמיסיאן זינד עוברים על "לא תעמוד על דם רעך." די אידן אין אונגארן זינד געבליבן צעשפליטערט; אפילו היינט ס'איז א נעלאגישע, ארטאדאקסישע און שטאטוסקווא (יעצט געפירט פון [[חב"ד]]) ארגאניזאציעס אין די לאנד. און דאך, האבן זי אויך צוזאמענגעארבעט, הויפטליך נאך די [[ערשטע וועלט מלחמה]], ווען די רעגירונג אין געווארן מער און מער [[אנטיסעמיטיזם|אנטיסעמיטיש]], און באזונדערש ווערענד די [[חורבן]]. און שוין אין אנהייב פון דעם [[20סטער י"ה]] האבן די נעאלאגן און ארטאדאקסן ביידע געאויסערט זיירע פיינדליכקייט צו [[ציוניזם]].