אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:הרב עדין שטיינזאלץ"

ק
החלפת טקסט – "pו" ב־"פו"
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"p")
ק (החלפת טקסט – "pו" ב־"פו")
שורה 11: שורה 11:
| חתימה =  
| חתימה =  
}}
}}
[[רב|הרב]] '''עדין שטיינזאלץ''' '''(אבן ישראל'''; ג' אב תרצ"ז – [[י"ז אב]] [[ה'תש"ף|תש"פ]]) איז געווען דער מחבר פון ספרים פון אידישע געדאַנק און ביאורים, ספּעציעל אויף [[תלמוד|גמרא]] און [[חסידות]]. ער איז באקאנט בעיקר צוליב זײַן פירוש אויף דער גמרא און זײַן ברייטע קענטעניסן אין pאַרשידענע pעלדער pון וויסן. ער האט געדינט אלס פרעזידענט פון דער 'מקור חיים' און שפע מקור חיים ישיבות, ווי אויך פרעזידענט פון דער תקוע ישיבה. ער האט געהערט צו [[ליובאַוויטש|חב"ד חסידות]].  
[[רב|הרב]] '''עדין שטיינזאלץ''' '''(אבן ישראל'''; ג' אב תרצ"ז – [[י"ז אב]] [[ה'תש"ף|תש"פ]]) איז געווען דער מחבר פון ספרים פון אידישע געדאַנק און ביאורים, ספּעציעל אויף [[תלמוד|גמרא]] און [[חסידות]]. ער איז באקאנט בעיקר צוליב זײַן פירוש אויף דער גמרא און זײַן ברייטע קענטעניסן אין pאַרשידענע pעלדער פון וויסן. ער האט געדינט אלס פרעזידענט פון דער 'מקור חיים' און שפע מקור חיים ישיבות, ווי אויך פרעזידענט פון דער תקוע ישיבה. ער האט געהערט צו [[ליובאַוויטש|חב"ד חסידות]].  


== ביאגראפיע ==
== ביאגראפיע ==
שורה 39: שורה 39:
אין 1958  נאָכן טויט פון רבי אברהם טשען (וועלכער איז געווען דער קוואַטער פון רבי שטיינזאלץ, און צווישן די פערזענלעכקייטן וואָס האָבן איבערגעלאָזט זיין סימן אויף אים אין זיין יוגנט) האָבן זיינע פרײַנד באַשלאָסן צו גרינדן א חסידות קלאס אין זײַן זכּרון, דער קלאַס הייסט "חוגי חן משנה חב"ד". די לעקציע איז פאָרגעקומען אין שטוב פון הרב חן אין רחוב און איז איבערגעגעבן געוואָרן דורך הרב [[שלמה יוסף זעווין]], וועלכער איז געווען אַ נאָענטער חבר פון הרב טשען.  
אין 1958  נאָכן טויט פון רבי אברהם טשען (וועלכער איז געווען דער קוואַטער פון רבי שטיינזאלץ, און צווישן די פערזענלעכקייטן וואָס האָבן איבערגעלאָזט זיין סימן אויף אים אין זיין יוגנט) האָבן זיינע פרײַנד באַשלאָסן צו גרינדן א חסידות קלאס אין זײַן זכּרון, דער קלאַס הייסט "חוגי חן משנה חב"ד". די לעקציע איז פאָרגעקומען אין שטוב פון הרב חן אין רחוב און איז איבערגעגעבן געוואָרן דורך הרב [[שלמה יוסף זעווין]], וועלכער איז געווען אַ נאָענטער חבר פון הרב טשען.  


נאָך אַ יאָר פון געבן די לעקציע, האָט הרב זעווין ניט געקענט פאָרזעצן און ער האָט זיך אויסגעדרייט צו רבי אבן ישראל-שטיינזאלץ צו פּלאָמבירן זיין אָרט. אַזוי האָט ער אָנגעהויבן בײַם איבערגעבן אַ וואכנשריפט לעקציע אין סטאָרקס. דאָזענס פון פאַרשידענע לערנען לעקציע דעלט עקזיסטענץ פון חב"ד טעאָריע, די רובֿ פונדאַמענטאַל ביכער פון דעם דאָקטערין, ספרים פון ר ' [[שניאור זלמן פון לאדי|שנעור זלמן pון לאַדי]] ; [[ספר ליקוטי אמרים|תניא]], תורה אור, ליקוטי תורה , עריינדזשינג דער אלטער רבי אין אַ וועג דיין טימז בייַ די [[מנחם מענדל שניאורסאהן (צמח צדק)|פאַבריק יושר]] .  
נאָך אַ יאָר פון געבן די לעקציע, האָט הרב זעווין ניט געקענט פאָרזעצן און ער האָט זיך אויסגעדרייט צו רבי אבן ישראל-שטיינזאלץ צו פּלאָמבירן זיין אָרט. אַזוי האָט ער אָנגעהויבן בײַם איבערגעבן אַ וואכנשריפט לעקציע אין סטאָרקס. דאָזענס פון פאַרשידענע לערנען לעקציע דעלט עקזיסטענץ פון חב"ד טעאָריע, די רובֿ פונדאַמענטאַל ביכער פון דעם דאָקטערין, ספרים פון ר ' [[שניאור זלמן פון לאדי|שנעור זלמן פון לאַדי]] ; [[ספר ליקוטי אמרים|תניא]], תורה אור, ליקוטי תורה , עריינדזשינג דער אלטער רבי אין אַ וועג דיין טימז בייַ די [[מנחם מענדל שניאורסאהן (צמח צדק)|פאַבריק יושר]] .  


צווישן די אָנטיילנעמערס אין דער קלאַס זײַנען געווען [[זלמן שזר|זלמן שזר, דער]] דריטער פרעזידענט פון מדינת ישראל, וועלכער האָט זיך אויך באַטייליקט אין דעם קלאַס, פּראָפ. שמואל הוגאָ בערגמאַן, געלערנטע און אַנדערע פובליק פיגורן. ווי אַ טייל פון דער לעקציע, האָט מען ארויסגעגעבן "ספר הכהן" דעם 150 סטן יאָרטאָג פון דעם טויט פון רבי שניאור זלמן פון לאַדי.  
צווישן די אָנטיילנעמערס אין דער קלאַס זײַנען געווען [[זלמן שזר|זלמן שזר, דער]] דריטער פרעזידענט פון מדינת ישראל, וועלכער האָט זיך אויך באַטייליקט אין דעם קלאַס, פּראָפ. שמואל הוגאָ בערגמאַן, געלערנטע און אַנדערע פובליק פיגורן. ווי אַ טייל פון דער לעקציע, האָט מען ארויסגעגעבן "ספר הכהן" דעם 150 סטן יאָרטאָג פון דעם טויט פון רבי שניאור זלמן פון לאַדי.  
שורה 92: שורה 92:
* עדין שטיינזלץ ויניב מזומן, '''נתיב לתלמוד''', הוצאת ידיעות ספרים והוצאת מא"י, 2017.
* עדין שטיינזלץ ויניב מזומן, '''נתיב לתלמוד''', הוצאת ידיעות ספרים והוצאת מא"י, 2017.
* '''סודות היהדות''', סידרה בת 4 חלקים: '''התורה''' - על חמשת חומשי התרה, '''החכמה''' - על המשנה והגמרא, '''המחשבה''' - על הפילוסופיה היהודית, המוסר, הקבלה והחסידות, '''ההלכה''' - מדריך הלכתי, המקיף את מעגל החיים, לוח השנה וחיי היום-יום, 2018.
* '''סודות היהדות''', סידרה בת 4 חלקים: '''התורה''' - על חמשת חומשי התרה, '''החכמה''' - על המשנה והגמרא, '''המחשבה''' - על הפילוסופיה היהודית, המוסר, הקבלה והחסידות, '''ההלכה''' - מדריך הלכתי, המקיף את מעגל החיים, לוח השנה וחיי היום-יום, 2018.
*'''פרקי אבות''' - עם ביאורו, לצד עיונים והרחבות ביוגרפיות ולשוניות.}} עטלעכע pון זײַנע ביכער זײַנען איבערגעזעצט געוואָרן אויף [[ענגליש]], [[רוסיש]], [[פראנצויזיש|pראַנצויזיש]], [[פארטוגעזיש|פּאָרטוגעזיש]] און [[כינעזיש]] . [20]  
*'''פרקי אבות''' - עם ביאורו, לצד עיונים והרחבות ביוגרפיות ולשוניות.}} עטלעכע פון זײַנע ביכער זײַנען איבערגעזעצט געוואָרן אויף [[ענגליש]], [[רוסיש]], [[פראנצויזיש|pראַנצויזיש]], [[פארטוגעזיש|פּאָרטוגעזיש]] און [[כינעזיש]] . [20]  


== דערקענונג ==
== דערקענונג ==
שורה 106: שורה 106:


== קריטיק ==
== קריטיק ==
אין [[1989|1989 האָבן]] פּראָמינענטע אולטרא-ארטאדאקסישע רבנים, דער עיקר [[ליטוואקעס|ליטווינער]], ארויסגעגעבן א רוף פארבאטן א שטודיע פון ספר אבן ישראל'ס ספרים (דעמאלטס סטינסאלטז, איידער ער האָט געטוישט זיין לעצטע נאמען). [26] הרב [[אלעזר מנחם מן שך|אלעזר מנחם מאַן שך האָט]] געשריבן אז ביים לערנען די דערקלערטע גמרא פון הרב שטיינזאלץ "האר יעדער אָנצינדן פון קדושה און אמונה" און דאָס וועט ברענגען צום פארגיפטקייט פון דער גמרא. ער האָט ווייטער אַטאַקירט זיינע אַנדערע מאמרים, טענהנדיק אַז "עס זיינען פאַראַן ווערטער פון אפיקורסות און אפיקורסות און חוצפה פון דער תורה" און אז הרב שטיינזלץ "האָט אַרויסגערופן צו רעדן מיט שרעקלעכער ביטול וועגן די הייליקע אבות, [[תנאים]] און [[אמוראים]], וואָס האָבן נישט קיין השגה וועגן זייער ריי און דערגרייכונג" און "זיינע ספרים דארפן געניסן, און מען דאַרף ניט לערנען. און צו קוקן אויף זיי און ברענגען זיי אין דעם בית-מדרש און מורא האבן פאר דעם ווארט פון גאט, וועט ער פארהיטן זיין נשמה פון אפהיטן זיי אין זיין הויז. פּראָמינענטע רבנים, אַרײַנגערעכנט הרב [[יוסף שלום אלישיב|יוסף שלום אליאשיוו]] און הרב [[אהרן לייב שטיינמאן|אהרן לייב שטיינמאַן, האָבן]] זיך צוגעצויגן צום לייענען פון הרב שך. [27] הרב [[שמואל וואזנער|שמואל הלוי וואַזנער האָט]] פארעפנטלעכט מיט זיין געריכט א [[שמואל וואזנער|הלכהדיקן פּסק,]] לויט וועלכן "א פולשטענדיגער פאַרבאָט צו לייענען און פאַרשפּרייטן ביכער פון הרב שטיינזאלץ", מיט די סיבה אז אין זיין ספר "גמרא פאר אלעמען" און אין זיינע קאָמענטאַרן אויף דער גמרא זענען פאראן "לשונות פון ביטול" אין חכמי גמרא. הרב [[נסים קארעליץ|ניסים קאַרליץ האָט אויך]] פאַרעפנטלעכט אַן אורטייל מיט זיין געריכט, וואָס פארבאטן ביכער פון הרב שטיינזלץ. דערpאַר, האָט דער רעpעראַט pון גמרא Steinsaltz געמאָנט pון פילע אין דער אולטראַ-אָרטאָדאָקסישער קהילה, בpרט אין דער ליטווישער טײַך.  
אין [[1989|1989 האָבן]] פּראָמינענטע אולטרא-ארטאדאקסישע רבנים, דער עיקר [[ליטוואקעס|ליטווינער]], ארויסגעגעבן א רוף פארבאטן א שטודיע פון ספר אבן ישראל'ס ספרים (דעמאלטס סטינסאלטז, איידער ער האָט געטוישט זיין לעצטע נאמען). [26] הרב [[אלעזר מנחם מן שך|אלעזר מנחם מאַן שך האָט]] געשריבן אז ביים לערנען די דערקלערטע גמרא פון הרב שטיינזאלץ "האר יעדער אָנצינדן פון קדושה און אמונה" און דאָס וועט ברענגען צום פארגיפטקייט פון דער גמרא. ער האָט ווייטער אַטאַקירט זיינע אַנדערע מאמרים, טענהנדיק אַז "עס זיינען פאַראַן ווערטער פון אפיקורסות און אפיקורסות און חוצפה פון דער תורה" און אז הרב שטיינזלץ "האָט אַרויסגערופן צו רעדן מיט שרעקלעכער ביטול וועגן די הייליקע אבות, [[תנאים]] און [[אמוראים]], וואָס האָבן נישט קיין השגה וועגן זייער ריי און דערגרייכונג" און "זיינע ספרים דארפן געניסן, און מען דאַרף ניט לערנען. און צו קוקן אויף זיי און ברענגען זיי אין דעם בית-מדרש און מורא האבן פאר דעם ווארט פון גאט, וועט ער פארהיטן זיין נשמה פון אפהיטן זיי אין זיין הויז. פּראָמינענטע רבנים, אַרײַנגערעכנט הרב [[יוסף שלום אלישיב|יוסף שלום אליאשיוו]] און הרב [[אהרן לייב שטיינמאן|אהרן לייב שטיינמאַן, האָבן]] זיך צוגעצויגן צום לייענען פון הרב שך. [27] הרב [[שמואל וואזנער|שמואל הלוי וואַזנער האָט]] פארעפנטלעכט מיט זיין געריכט א [[שמואל וואזנער|הלכהדיקן פּסק,]] לויט וועלכן "א פולשטענדיגער פאַרבאָט צו לייענען און פאַרשפּרייטן ביכער פון הרב שטיינזאלץ", מיט די סיבה אז אין זיין ספר "גמרא פאר אלעמען" און אין זיינע קאָמענטאַרן אויף דער גמרא זענען פאראן "לשונות פון ביטול" אין חכמי גמרא. הרב [[נסים קארעליץ|ניסים קאַרליץ האָט אויך]] פאַרעפנטלעכט אַן אורטייל מיט זיין געריכט, וואָס פארבאטן ביכער פון הרב שטיינזלץ. דערpאַר, האָט דער רעpעראַט פון גמרא Steinsaltz געמאָנט פון פילע אין דער אולטראַ-אָרטאָדאָקסישער קהילה, בpרט אין דער ליטווישער טײַך.  


דערנאָך האָט דער ישׂראלדיקער אינסטיטוט pאַר תלמודישע אויסגאַבעס, וואָס האָט אַרויסגעגעבן די ביכער פון הרב שטיינזלץ, ארויסגעגעבן א דערקלערונגס-מעלדונג, וואָס דערקלערט אז אין דריי ביכער קעגן וועלכע די רבנים (גמרא פאר אלעם, פיגורן פון תנ"ך און פרויען אין תנ"ך) האבן "שלטו בהם ידי סופרים זרים ונשתרבבו בהם דברים שאין רוח חכמים נוחה מהם ואסור לפרסמם, וכל הדברים הם רחוקים ממהלך מחשבות מרן שליט"א (=הרב שטיינזלץ)" מאָל שפּעטער, רבי סטעינסאַלטז זיך ארויס אַ דערקלערונג אין וואָס ער "בעקבות תוכחת הגאונים הבאַדאַטז פון די ארטאדאקסן קהל שליט איך דאַנקען זיי pאַר שטייענדיק אַרויף pאַר דער אמת איז אַז פילע פון די טינגז אין עטלעכע ביכער ארויס אין מיין נאָמען זענען געשריבן ניט-רעליגיעז. און איך מעלדן אין דעם, אז איך וועל פאררעכטן אלעס וואס איז פאסיק אין דעם סד לויט די אינסטרוקציעס פון די גרויסע מענטשן פון דער דליטא שליטא. און איך בעטן נאָך אַלע אַז די ביכער זענען אין זייער פאַרמעגן צו צוריקקומען זיי צו מיר און איך וועט צוריקקומען זיי אין צוריקקומען, און אין די דערווייל זיי וועלן נישט נוצן זיי בייַ אַלע . "בעקבות תוכחת הגאונים ה [28] [דרושה הבהרה]  
דערנאָך האָט דער ישׂראלדיקער אינסטיטוט pאַר תלמודישע אויסגאַבעס, וואָס האָט אַרויסגעגעבן די ביכער פון הרב שטיינזלץ, ארויסגעגעבן א דערקלערונגס-מעלדונג, וואָס דערקלערט אז אין דריי ביכער קעגן וועלכע די רבנים (גמרא פאר אלעם, פיגורן פון תנ"ך און פרויען אין תנ"ך) האבן "שלטו בהם ידי סופרים זרים ונשתרבבו בהם דברים שאין רוח חכמים נוחה מהם ואסור לפרסמם, וכל הדברים הם רחוקים ממהלך מחשבות מרן שליט"א (=הרב שטיינזלץ)" מאָל שפּעטער, רבי סטעינסאַלטז זיך ארויס אַ דערקלערונג אין וואָס ער "בעקבות תוכחת הגאונים הבאַדאַטז פון די ארטאדאקסן קהל שליט איך דאַנקען זיי pאַר שטייענדיק אַרויף pאַר דער אמת איז אַז פילע פון די טינגז אין עטלעכע ביכער ארויס אין מיין נאָמען זענען געשריבן ניט-רעליגיעז. און איך מעלדן אין דעם, אז איך וועל פאררעכטן אלעס וואס איז פאסיק אין דעם סד לויט די אינסטרוקציעס פון די גרויסע מענטשן פון דער דליטא שליטא. און איך בעטן נאָך אַלע אַז די ביכער זענען אין זייער פאַרמעגן צו צוריקקומען זיי צו מיר און איך וועט צוריקקומען זיי אין צוריקקומען, און אין די דערווייל זיי וועלן נישט נוצן זיי בייַ אַלע . "בעקבות תוכחת הגאונים ה [28] [דרושה הבהרה]