בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 39: | שורה 39: | ||
רבי אביגדור איז געפארן פיל, וואס האט געפירט צו דער פארלוירן פון א סך פון זיינע כתבי יד. ער האט געלעבט אין ארעמקייט און עס זענען געזאמלט געווארן נדבות פאר אים פון אידישע קהילות. אן אייגנארטיג בריוו וואס איז געפונען געווארן, געשריבן דורך רבי אביגדור, איז א פּאעטישע בקשה פאר פינאנציעלע הילף, וואס באשרייבט זיינע לעבנסבאדינגונגען אלס מלמד פון קינדער נאך אַן אטאקע אויף דער אידישער קהילה. עס ווערט פארגעשלאגן אז דער בריוו איז געשריבן געווארן נאך דעם קמ"ט פּאגראם{{הערה|Milan Žonca, [https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=815589 Avigdor Kara’s Appeal Reconsidered: A Transcription and English Translation of a Begging Letter Written by a Late Medieval Scholar from Prague], ''Judaica Bohemiae'' 2, 2019|כיוון=שמאל}}. | רבי אביגדור איז געפארן פיל, וואס האט געפירט צו דער פארלוירן פון א סך פון זיינע כתבי יד. ער האט געלעבט אין ארעמקייט און עס זענען געזאמלט געווארן נדבות פאר אים פון אידישע קהילות. אן אייגנארטיג בריוו וואס איז געפונען געווארן, געשריבן דורך רבי אביגדור, איז א פּאעטישע בקשה פאר פינאנציעלע הילף, וואס באשרייבט זיינע לעבנסבאדינגונגען אלס מלמד פון קינדער נאך אַן אטאקע אויף דער אידישער קהילה. עס ווערט פארגעשלאגן אז דער בריוו איז געשריבן געווארן נאך דעם קמ"ט פּאגראם{{הערה|Milan Žonca, [https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=815589 Avigdor Kara’s Appeal Reconsidered: A Transcription and English Translation of a Begging Letter Written by a Late Medieval Scholar from Prague], ''Judaica Bohemiae'' 2, 2019|כיוון=שמאל}}. | ||
[[רבי ידידיה טיאה ווייל]] (פּראג, תפ"ב–תקס"ו) ברענגט אז רבי אביגדור קרא האט געשאפן א גולם{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי ידידיה טיאה ווייל|לבושי בדים|17031|page=51|שנת הוצאה=תשמ"ח|עמ=לז}}}}. פּראָפ' משה אידל זאגט, אַז די דאזיגע איבערצייגונג קען זיין געקומען דערפון, ווייל עס איז דאן ברייט געגלויבט געווארן אז ר' אביגדור איז דער מחבר פון ספר הפליאה, וואס באשרייבט די באשאפונג פון א גולם (זעט שפעטער){{הערה|Shnayer Leiman, [https://seforimblog.com/2010/05/golem-of-prague-in-recent-rabbinic/ The Golem of Prague in Recent Rabbinic Literature – The Seforim Blog | [[רבי ידידיה טיאה ווייל]] (פּראג, תפ"ב–תקס"ו) ברענגט אז רבי אביגדור קרא האט געשאפן א גולם{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי ידידיה טיאה ווייל|לבושי בדים|17031|page=51|שנת הוצאה=תשמ"ח|עמ=לז}}}}. פּראָפ' משה אידל זאגט, אַז די דאזיגע איבערצייגונג קען זיין געקומען דערפון, ווייל עס איז דאן ברייט געגלויבט געווארן אז ר' אביגדור איז דער מחבר פון ספר הפליאה, וואס באשרייבט די באשאפונג פון א גולם (זעט שפעטער){{הערה|Shnayer Leiman, [https://seforimblog.com/2010/05/golem-of-prague-in-recent-rabbinic/ The Golem of Prague in Recent Rabbinic Literature], May 3, 2010 – The Seforim Blog|כיוון=שמאל}}. | ||
==ווערק און געדאנקען== | ==ווערק און געדאנקען== | ||
| שורה 46: | שורה 46: | ||
צווישן די באקאנטסטע ווערק פון רבי אביגדור קרא זענען זיינע פּיוטים און אנדערע חיבורים: | צווישן די באקאנטסטע ווערק פון רבי אביגדור קרא זענען זיינע פּיוטים און אנדערע חיבורים: | ||
"'''את כל התלאה''' אשר מצאתנו" איז א סליחה וועלכע באטראכט די ליידן וואס די אידן פון פּראג האבן איבערגעלעבט ביי דעם קמ"ט פּאגראם. די אידן פון פּראג פלעגן רעציטירן די קינה בשעת מנחה אין יום כיפּור{{הערה|1={{לינק|אדרעס=https://jewishmiscellanies.com/2020/04/01/selichos-mikol-hashanah-one-of-the-first-hebrew-books-printed-in-england-by-a-jewish-printer-london-1770/|שרייבער=Jeffrey Maynard|קעפל=Selichos Mikol Hashanah – one of the first Hebrew books printed in England by a Jewish printer – London, 1770|זייטל=Jewish Miscellanies|דאטום=April 1, 2020}}}}. אירע ערשטע בוכשטאבן פארמען די אלף-בית. דאס איז א שפּעטער ביישפּיל פון אידישער קידוש-השם פּאָעזיע. די סליחה לייגט אקצענט אויף די ליידן פון דער קהילה און דער קעגנשטעלעניש צו קריסטליכער אידעאלאגיע, און קען באטראכט ווערן ווי אַן ענטפער אויף די קריסטליכע נאראטיוון וועגן דעם פּאגראם. אין דער סליחה ווערט געניצט א דערציילונג וועגן דעם שחיטה באזירט אויפן פאלקס־חשבון. [[יוסף הכהן]] האט איבערגעשריבן דעם פּיוט אין 'עמק הבכא' אין די 1550ער יארן{{הערה|{{אקדמיה|1=Evina Stein|2="All that Suffering": Hebrew Narratives about the Prague Easter massacre of 1389 and their interaction with the Latin material|3=2300606|5=In ''Knaanic Language: Structure and Historical Background. Proceedings of a conference held in Prague on October 25-26, 2012'' (pp. 241-268)}}.}}. | "'''את כל התלאה''' אשר מצאתנו" איז א סליחה וועלכע באטראכט די ליידן וואס די אידן פון פּראג האבן איבערגעלעבט ביי דעם קמ"ט פּאגראם. די אידן פון פּראג פלעגן רעציטירן די קינה בשעת מנחה אין יום כיפּור{{הערה|1={{לינק|אדרעס=https://jewishmiscellanies.com/2020/04/01/selichos-mikol-hashanah-one-of-the-first-hebrew-books-printed-in-england-by-a-jewish-printer-london-1770/|שרייבער=Jeffrey Maynard|קעפל=Selichos Mikol Hashanah – one of the first Hebrew books printed in England by a Jewish printer – London, 1770|זייטל=Jewish Miscellanies|דאטום=April 1, 2020}}|כיוון=שמאל}}. אירע ערשטע בוכשטאבן פארמען די אלף-בית. דאס איז א שפּעטער ביישפּיל פון אידישער קידוש-השם פּאָעזיע. די סליחה לייגט אקצענט אויף די ליידן פון דער קהילה און דער קעגנשטעלעניש צו קריסטליכער אידעאלאגיע, און קען באטראכט ווערן ווי אַן ענטפער אויף די קריסטליכע נאראטיוון וועגן דעם פּאגראם. אין דער סליחה ווערט געניצט א דערציילונג וועגן דעם שחיטה באזירט אויפן פאלקס־חשבון. [[יוסף הכהן]] האט איבערגעשריבן דעם פּיוט אין 'עמק הבכא' אין די 1550ער יארן{{הערה|1={{אקדמיה|1=Evina Stein|2="All that Suffering": Hebrew Narratives about the Prague Easter massacre of 1389 and their interaction with the Latin material|3=2300606|5=In ''Knaanic Language: Structure and Historical Background. Proceedings of a conference held in Prague on October 25-26, 2012'' (pp. 241-268)}}.|כיוון=שמאל}}. | ||
אַן אנדער באוואוסטע פּיוט איז "'''אחד יחיד ומיוחד''' ק-ל, נדרש לבר לבב שואל" וועגן דער אייניגקייט פון ג-ט. די פּאעמע איז געדרוקט געווארן אין 'דאשׂ בענשן' (א בענטשער מיט אידיש טייטש, אמסטערדאם, תפ"ב){{הערה|זעט [https://winners-auctions.com/items/נדיר-ספר-מנהגים-דאש-בענשן-ברכת-המזון-ו/ דא, בילד 5].}}, און ווערט געזונגען אין פיל קהילות ווען א חתן ווערט אויפגערופן צו דער תורה, ווען ער ווערט [[באווארפן]] מיט ניסלעך און זיסווארג. היינט איז אין רוב קהילות נאר פארבליבן דער אנהויב "אחד יחיד ומיוחד" אבער אן דעם המשך. דער פיוט איז איבערגעזעצט געווארן אויף אידיש-דייטש{{הערה|שם=אידיש|זעט חנא שמרוק, '''ספרות יידיש''': פרקים לתולדותיה, תל אביב, תשל"ח, ז' 44; תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם", ז' 47}}. | אַן אנדער באוואוסטע פּיוט איז "'''אחד יחיד ומיוחד''' ק-ל, נדרש לבר לבב שואל"{{הערה|זעט ישראל דאווידזאן, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=coo.31924026862072&seq=188 אוצר השירה והפיוט], חלק א, ניו יארק, תרפ"ה ז' 114 (איינטר. 2410).}}, וועגן דער אייניגקייט פון ג-ט. די פּאעמע איז געדרוקט געווארן אין 'דאשׂ בענשן' (א בענטשער מיט אידיש טייטש, אמסטערדאם, תפ"ב){{הערה|זעט [https://winners-auctions.com/items/נדיר-ספר-מנהגים-דאש-בענשן-ברכת-המזון-ו/ דא, בילד 5].}}, און ווערט געזונגען אין פיל קהילות ווען א חתן ווערט אויפגערופן צו דער תורה, ווען ער ווערט [[באווארפן]] מיט ניסלעך און זיסווארג. היינט איז אין רוב קהילות נאר פארבליבן דער אנהויב "אחד יחיד ומיוחד" אבער אן דעם המשך. דער פיוט איז איבערגעזעצט געווארן אויף אידיש-דייטש{{הערה|שם=אידיש|זעט חנא שמרוק, '''ספרות יידיש''': פרקים לתולדותיה, תל אביב, תשל"ח, ז' 44; תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם", ז' 47}}. | ||
נאך א פיוט פון ר' אביגדור אין כתב יד איז "ה' בקר תשמע קולי וערכי לפניך יערב", א סליחה פאר [[ח' טבת]]{{הערה|אין סידורים פון מנהג רומי, {{כתיב|פּארמא 2069|990000834070205171-1|דף [336]א|13581473}}; און {{כתיב|פּארמא 3008|990001133400205171-1|לעצטער בלאט|21971848}}, און אין סדור מנהג ספרד קטלוניה{{כתיב|Casanatense Library, Ms. 2741|990001726910205171|דף 55א}}.}}. | נאך א פיוט פון ר' אביגדור אין כתב יד איז "ה' בקר תשמע קולי וערכי לפניך יערב", א סליחה פאר [[ח' טבת]]{{הערה|אין סידורים פון מנהג רומי, {{כתיב|פּארמא 2069|990000834070205171-1|דף [336]א|13581473}}; און {{כתיב|פּארמא 3008|990001133400205171-1|לעצטער בלאט|21971848}}, און אין סדור מנהג ספרד קטלוניה{{כתיב|Casanatense Library, Ms. 2741|990001726910205171|דף 55א}}.}}. | ||
| שורה 54: | שורה 54: | ||
ער איז אויך געווען א באוואוסטער מקובל און איינער פון די ערשטע וואס האבן פארשפּרייט די שפּאנישע און דייטשע קבלה אין זיין געגנט. ער ווערט אנגעזען אלס דער גרינדער פון דער באוועגונג וואס האט געצילט צו געפינען א געמיינזאַמע יסוד צווישן דער קבלה פון מזרח אייראפּע און די דאקטרינען פון די שפּאנישע חכמים, בפרט רמב"ם{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Abraham David|Kara (Cara) Avigdor ben Isaac|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/kara-cara-avigdor-ben-isaac}}|כיוון=שמאל}}. | ער איז אויך געווען א באוואוסטער מקובל און איינער פון די ערשטע וואס האבן פארשפּרייט די שפּאנישע און דייטשע קבלה אין זיין געגנט. ער ווערט אנגעזען אלס דער גרינדער פון דער באוועגונג וואס האט געצילט צו געפינען א געמיינזאַמע יסוד צווישן דער קבלה פון מזרח אייראפּע און די דאקטרינען פון די שפּאנישע חכמים, בפרט רמב"ם{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Abraham David|Kara (Cara) Avigdor ben Isaac|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/kara-cara-avigdor-ben-isaac}}|כיוון=שמאל}}. | ||
פון זיינע קבלה'ישע ווערק זענען דערהאלטן געווארן אין כתב יד: "קודש הילולים", א קבלה'ישער פירוש אויף | פון זיינע קבלה'ישע ווערק זענען דערהאלטן געווארן אין כתב יד: "קודש הילולים", א קבלה'ישער פירוש אויף תהלים קנ, און א קבלה'ישע שריפט "אבן ספיר" וואס אנטהאלט אַלגאָרישע אויסלייגונגען פון חמשה חומשי תורה. עס זעט אויס אז זיין ווערק "אבן ספיר" באהאנדלט די פארענטפערונג פון סתירות צווישן קבלה און פילאזאפיע. אין איינעם פון זיינע שו"ת, זעט מען ווי ער האט געראנגלט מיט די סתירות און צום סוף געווען ערפאלגרייך{{הערה|שם=בראדט}}. | ||
אַן אנדער ווערק איז א ספר וועגן [[ברכת כהנים]], וואס ער דערמאנט אין זיין פירוש אויף | אַן אנדער ווערק איז א ספר וועגן [[ברכת כהנים]], וואס ער דערמאנט אין זיין פירוש אויף תהלים קנ. דאָס ווערק האט געהייסן "יד אהרון"{{הערה|1=zürich, zentralbib., MS Heid. 102, fol. 96v.}}. | ||
עס ווערט געגלויבט אז ער האט אויך פארפאסט די קבלה'ישע ווערק "ספר האמת"{{הערה|שם=יודאיקע}}. | עס ווערט געגלויבט אז ער האט אויך פארפאסט די קבלה'ישע ווערק "ספר האמת"{{הערה|שם=יודאיקע}}. | ||
טייל פון זיינע [[תשובות]] זענען אויך ערהאלטן געווארן | טייל פון זיינע [[תשובות]] זענען אויך ערהאלטן געווארן{{הערה|א קאלעקציע פון זיינע תשובות איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל פון כתב יד אין דעם ספר "מזכרת נישואין יהודה ויעל הערשקאוויטש" און איז אויף אוצר החכמה אונטערן נאמען "ארבעה ספרים נפתחים". {{אוצר החכמה|2=ארבעה ספרים נפתחים|3=660211|page=51|עמ=עמ' נא א"וו}}.}}. די תשובות באהאנדלען אינטערעסאנטע טעמעס, אריינגערעכנט דאווענען צו מלאכים און זייער פונקציע אין תפילה, זיין ווערק "אבן ספיר", און דעם מנהג אויסצוטון די שיך פארן אריינגיין אין שול{{הערה|שם=בראדט}}. | ||
די קבלה ווערק [[ספר הקנה]] און [[ספר הפליאה]] (א פירוש אויף די ערשטע זעקס קאפּיטלען פון בראשית) זענען צומאל צוגעשריבן געווארן צו אים. אבער ס'איז אנגענומען אלס א טעות. אנדערע זאגן אז ספר הקנה איז געשריבן געווארן דורך [[רבי נחוניא בן הקנה]]. | די קבלה ווערק [[ספר הקנה]] און [[ספר הפליאה]] (א פירוש אויף די ערשטע זעקס קאפּיטלען פון בראשית) זענען צומאל צוגעשריבן געווארן צו אים. אבער ס'איז אנגענומען אלס א טעות. אנדערע זאגן אז ספר הקנה איז געשריבן געווארן דורך [[רבי נחוניא בן הקנה]]. | ||
| שורה 67: | שורה 67: | ||
זיין פאטער איז געווען רבי יצחק קרא. זיינע זון זענען רבי יהודה קרא און רבי יצחק קרא. [[רבי אברהם בן אביגדור]], א רב אין פּראג אין סוף ה'ש' יארן, איז געווען זיין אייניקל. אויך דער באוואוסטער [[מהרש"א]], רבי שמואל איידלס, איז געווען זיין אייניקל{{הערה|[[אהרן מארקוס]], Der Chaßidismus, ז' 245}}. | זיין פאטער איז געווען רבי יצחק קרא. זיינע זון זענען רבי יהודה קרא און רבי יצחק קרא. [[רבי אברהם בן אביגדור]], א רב אין פּראג אין סוף ה'ש' יארן, איז געווען זיין אייניקל. אויך דער באוואוסטער [[מהרש"א]], רבי שמואל איידלס, איז געווען זיין אייניקל{{הערה|[[אהרן מארקוס]], Der Chaßidismus, ז' 245}}. | ||
עס ווערט געזאגט אז זיין פעטער איז געווען רבי יהודה ליוואי הזקן | עס ווערט געזאגט אז זיין פעטער איז געווען רבי יהודה ליוואי הזקן{{הערה|1={{Cite journal |last=Sherwin |first=Byron L. |date=2001 |title=The Legacy of Rabbi Judah Loew of Prague |url=https://www.jstor.org/stable/41443521 |journal=European Judaism: A Journal for the New Europe |volume=34 |issue=1 |pages=124–130 |doi=10.3167/001430001782384955 |jstor=41443521 |issn=0014-3006}}.|כיוון=שמאל}}. רבי מנחם בן יעקב קרא, וואס האט געשריבן פירושים אויף פילאזאפישע ווערק, אריינגערעכנט דער רמב"ם'ס מורה נבוכים, קען האבן געווען זיין האלבער ברודער{{הערה|שם=יודאיקע}}. | ||
עטליכע מקורות פארבינדן אים מיט [[רבי יוסף קרא]], אבער אנדערע ווענדן דאס אפ{{הערה|[https://groups.jewishgen.org/g/main/topic/karo_family_and_the_maharal/7051471 KARO family and the MaHaRaL]}}. | עטליכע מקורות פארבינדן אים מיט [[רבי יוסף קרא]], אבער אנדערע ווענדן דאס אפ{{הערה|[https://groups.jewishgen.org/g/main/topic/karo_family_and_the_maharal/7051471 KARO family and the MaHaRaL]}}. | ||
| שורה 81: | שורה 81: | ||
*אפרים תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם", אין '''הגות ומעשה''': ספר זכרון לשמעון ראבידוביץ, חיפה, תשמ"ג, זז' 43–52 (כולל ההדרת שני פיוטים לר' אביגדור). | *אפרים תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם", אין '''הגות ומעשה''': ספר זכרון לשמעון ראבידוביץ, חיפה, תשמ"ג, זז' 43–52 (כולל ההדרת שני פיוטים לר' אביגדור). | ||
*בנימין ש. המבורגר, "זמר לחתן בעלותו לתורה", '''שרשי מנהג אשכנז''' ג, בני ברק, תשס"ב, זז'365–417. | *בנימין ש. המבורגר, "זמר לחתן בעלותו לתורה", '''שרשי מנהג אשכנז''' ג, בני ברק, תשס"ב, זז'365–417. | ||
* | *[[אהרן מארקוס]], [https://digital.ub.uni-potsdam.de/content/pageview/69141 Der Chassldismus], זז' 244–261. | ||
*יהודה הערשקאוויטש, "[https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=56832&st=&pgnum=53 כתבי רבי אביגדור קרא]", '''ישורון''' ל, ניסן תשע"ד, עמ' נג–פו | |||
<div class="mw-content-ltr"> | <div class="mw-content-ltr"> | ||