אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "יוספ'ס אנטפלעקונג צו זיינע ברידער"

(←‏ענדע: הגהה, צוגעלייגט מקור)
שורה 41: שורה 41:
יעקב איז [[יעקב'ס אראפגאנג קיין מצרים|אראפ קיין מצרים]], נאך וואס זיין גייסט האט אויפגעלעבט, ער האט צוריקבאקומען זיין [[נביא|נבואה]], און גאט האט אים פארשפראכן {{ציטוטון|אָנֹכִי אֵרֵד עִמְּךָ מִצְרַיְמָה וְאָנֹכִי אַעַלְךָ גַם עָלֹה, וְיוֹסֵף יָשִׁית יָדוֹ עַל עֵינֶיךָ|{{תנ"ך|בראשית|מו|ד}}}}{{הערה|רש"י ערקלערט אז דאס איז א צוזאג אז ער וועט באגראבן ווערן אין ארץ ישראל. אין [[מכילתא דרבי ישמעאל]] (שמות ט״ו, ב') און אין נאך אסאך מדרשים שטייט אז דאס איז אויך א צוזאג אויף [[יציאת מצרים]].}}. דער [[ספורנו]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|מו|ה|מפרש=ספורנו}}}} שרייבט אז יעצט, גייענדיג צום פרייליכן טייל פון זיין לעבן, נאך וואס ער איז אריבער די אלע צרות, האט אים גאט געזאגט וואס עס וועט געשען באחרית הימים, ווי עס שטייט ״רנו ליעקב שמחה״{{הערה|{{תנ"ך|ירמיהו|לא|ז}}}}.
יעקב איז [[יעקב'ס אראפגאנג קיין מצרים|אראפ קיין מצרים]], נאך וואס זיין גייסט האט אויפגעלעבט, ער האט צוריקבאקומען זיין [[נביא|נבואה]], און גאט האט אים פארשפראכן {{ציטוטון|אָנֹכִי אֵרֵד עִמְּךָ מִצְרַיְמָה וְאָנֹכִי אַעַלְךָ גַם עָלֹה, וְיוֹסֵף יָשִׁית יָדוֹ עַל עֵינֶיךָ|{{תנ"ך|בראשית|מו|ד}}}}{{הערה|רש"י ערקלערט אז דאס איז א צוזאג אז ער וועט באגראבן ווערן אין ארץ ישראל. אין [[מכילתא דרבי ישמעאל]] (שמות ט״ו, ב') און אין נאך אסאך מדרשים שטייט אז דאס איז אויך א צוזאג אויף [[יציאת מצרים]].}}. דער [[ספורנו]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|מו|ה|מפרש=ספורנו}}}} שרייבט אז יעצט, גייענדיג צום פרייליכן טייל פון זיין לעבן, נאך וואס ער איז אריבער די אלע צרות, האט אים גאט געזאגט וואס עס וועט געשען באחרית הימים, ווי עס שטייט ״רנו ליעקב שמחה״{{הערה|{{תנ"ך|ירמיהו|לא|ז}}}}.


==דער פארגלייך צום גרויסן יום הדין==
==דער פארגלייך צום יום הדין==
אין מדרש ווערט ערקלערט די [[בושה]] וואס וועט באנעמען די מענטשן ווען גאט וועט מוסר'ן דעם מענשט אויף זיינע שלעכטע מעשים, מיט א [[קל וחומר]] פון די בושה וואס די ברידער האבן געהאט ווען יוסף האט זיך אנטפלעקט צו זיי{{הערה|לשון פון מדרש: "לפי מה שהוא". און ווי די ווערטער פונעם מדרש ([https://he.wikisource.org/wiki/איכה_רבה_פתיחתא#י. איכה רבה פתיחה י]) "אים טרון כל יומא ולא לעי (=ער איז פארנומען א גאנצן טאג מיט זיינע געשעפטן און ער ווערט נישט מיד), ואמר ליה חבריה אתי וצלי (אבער ווען זיין חבר רופט אים צו דאווענען), והוא אמר לית אנא יכיל (זאגט ער איך האב נישט קיין כח)".}}.
אין מדרש ווערט ערקלערט די [[בושה]] וואס וועט באנעמען א מענטש ווען גאט וועט אים מוסר'ן אויף זיינע שלעכטע מעשים, מיט א [[קל וחומר]] פון די בושה וואס די ברידער האבן געהאט ווען יוסף האט זיך אנטפלעקט צו זיי: יוסף איז געווען דער קליינער פון די שבטים, און די ברידער האבן נישט געקענט שטיין קעגן זיינע שטראף רייד; זיכער אזוי ווען הקדוש ברוך הוא וועט קומען און מוסר'ן יעדן לויט וואס ער איז{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|צג|י}}. זעט אויך דארט, פסקה י"א.}}.
{{ציטוט|תוכן=אַבָּא כֹּהֵן בַּרְדְּלָא אָמַר: "אוֹי לָנוּ מִיּוֹם הַדִּין, אוֹי לָנוּ מִיּוֹם הַתּוֹכֵחָה" .. יוֹסֵף קְטַנָּן שֶׁל שְׁבָטִים הָיָה וְלֹא הָיוּ יְכוֹלִים לַעֲמֹד בְּתוֹכַחְתּוֹ, הֲדָא הוּא דִכְתִיב: "וְלֹא יָכְלוּ אֶחָיו לַעֲנוֹת אֹתוֹ כִּי נִבְהֲלוּ מִפָּנָיו". לִכְשֶׁיָּבוֹא הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא וְיוֹכִיחַ כָּל אֶחָד וְאֶחָד לְפִי מַה שֶּׁהוּא, שֶׁנֶּאֱמַר ({{ויקיטקסט|תהלים נ כא}}): "אוֹכִיחֲךָ וְאֶעֶרְכָה לְעֵינֶיךָ", עַל אַחַת כַּמָּה וְכַמָּה.{{ביאור| וויי איז צו אונז פון דעם יום הדין, וויי צו אונז פון דעם יום התוכחה .. יוסף איז געווען דער קליינער פון די שבטים און די ברידער האבן נישט געקענט שטיין קעגן זיינע מוסר רייד, ווי עס שטייט "ולא יכלו אחיו לענות אותו כי נבהלו מפניו". ווען הקב"ה וועט קומען און מוכיח זיין יעדן לויט זיינע מעשים, ווי עס שטייט "אוחיכך ואערכה לעיניך" איז אוודאי און אוודאי}}|מקור={{ויקיטקסט|בראשית רבה צג י}}|אנגלית=}}
 
{{ציטוט|תוכן=רַבִּי אֶלְעָזָר בֶּן עֲזַרְיָה אָמַר, אוֹי לָנוּ מִיּוֹם הַדִּין אוֹי לָנוּ מִיּוֹם הַתּוֹכֵחָה. וּמַה יּוֹסֵף הַצַּדִּיק שֶׁהוּא בָּשָׂר וָדָם כְּשֶׁהוֹכִיחַ אֶת אֶחָיו לֹא יָכְלוּ לַעֲמֹד בְּתוֹכַחְתּוֹ, הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא שֶׁהוּא דַּיָן וּבַעַל דִּין וְיוֹשֵׁב עַל כִּסֵּא דִּין וְדָן כָּל אֶחָד וְאֶחָד, עַל אַחַת כַּמָּה וְכַמָּה, שֶׁאֵין כָּל בָּשָׂר וָדָם יְכוֹלִים לַעֲמֹד לְפָנָיו.{{ביאור|מה דאך יוסף וואס ער איז א מענטש פון פלייש און בלוט, ווען ער האט גע'מוסר'ט די ברידער האבן זיי נישט געקענט שטיין אין דעם, הקב"ה וואס ער איז א דיין אין א בעל דין, און ער זיצט אויף כיסא דין, אוודאי און אוודאי, אז א מענטש פון פלייש און בלוט קען נישט שטיין אין דעם}}|מקור={{ויקיטקסט|בראשית רבה צג יא}}}}.
אין די ספרים ווערט ערקלערט די רייד פון מדרש, אז הקב"ה וועט מוסר'ן א מענטש "לויט וואס ער איז" - ביים אפגעבן [[דין וחשבון]] וועט מען אים אויפווייזן אז זיינע פארענטפערונגען זענען נישט ריכטיג לויט סתירות אין זיינע אייגענע מעשים. דאס איז דער צושטעל צו יוסף, וועלכער האט באלד געפרעגט "העוד אבי חי", מיינענדיג אנצודייטן אז ביי זיין פארקויף האט יהודה זיך נישט גערעכנט מיטן צער פון זיין פאטער, א טענה וואס ער נוצט יעצט צו באפרייען בנימין אויך אויב ער איז שולדיג{{הערה|בית הלוי על התורה, פרשת ויגש, ד"ה אני יוסף. זעט אויך [[s:איכה_רבה_פתיחתא#י|איכה רבה, פתיחתא י']]: "קאים טרון כל יומא ולא לעי (=ער איז פארנומען א גאנצן טאג מיט זיינע געשעפטן און ער ווערט נישט מיד), ואמר ליה חבריה אתי וצלי (אבער ווען זיין חבר רופט אים צו דאווענען), והוא אמר לית אנא יכיל (זאגט ער איך האב נישט קיין כח)".}}.


==ביאורים==
==ביאורים==