מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "קארקאר שלאכט"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
←באדייט אין מיליטערישער היסטארישע: אויסדרוק
אין תקציר עריכה |
ק (←באדייט אין מיליטערישער היסטארישע: אויסדרוק) |
||
| (3 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
==דאס שטאט קארקאר== | ==דאס שטאט קארקאר== | ||
[[טעקע:Qarquruppertell.jpg|קליין|דער אויבערשטער בערגל פון תל קרקור, דער היינטיגער ארכעאלאגישער ארט פארבונדן מיט קארקאר, ווי געזען פון דער צפון'דיגער, נידעריגער בערגל.]] | |||
דאס שטאט קארקאר, וואו די שלאכט האט זיך אפגעשפילט, ווערט אין אלגעמיין אידענטיפיצירט מיט'ן היינטיגן ארכעאלאגישן גראבונג-ארט תל קארקור, אויפ'ן אָראָנטעס טייך, צפון פון {{קישור שפה|העברעאיש|חמה (עיר)|חמת}}, אין צפון-מערב [[סיריע]]. דער נאמען קארקאר באדייט "פלאכע (טאָל-ערד) פארמאציע" (פארגלייכט {{תנ"ך|שופטים|ח|י}}: "קַרְקוֹר"; אכדיש "קאַקאַרו"; פארגלייכט אויך "קרקע"){{הערה|{{יודאיקה|Michael Avi-Yonah and Pinhas Artzi|Karkar|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/karkar}}}}. | דאס שטאט קארקאר, וואו די שלאכט האט זיך אפגעשפילט, ווערט אין אלגעמיין אידענטיפיצירט מיט'ן היינטיגן ארכעאלאגישן גראבונג-ארט תל קארקור, אויפ'ן אָראָנטעס טייך, צפון פון {{קישור שפה|העברעאיש|חמה (עיר)|חמת}}, אין צפון-מערב [[סיריע]]. דער נאמען קארקאר באדייט "פלאכע (טאָל-ערד) פארמאציע" (פארגלייכט {{תנ"ך|שופטים|ח|י}}: "קַרְקוֹר"; אכדיש "קאַקאַרו"; פארגלייכט אויך "קרקע"){{הערה|{{יודאיקה|Michael Avi-Yonah and Pinhas Artzi|Karkar|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/karkar}}}}. | ||
זינט 1993, איז דער פּלאַץ געווען אונטער אנגייענדע אויסגראבונגען אונטערגעשטיצט דורך די "אמעריקאנער שולעס פון אָריענטאַלישער פארשונג", וועלכע האבן אנטדעקט סטרוקטורן וואס באלאנגען צו דער תקופה פון דער שלאכט. צווישן 2014 און סעפּטעמבער 2017, האט דער פּלאץ געליטן באדייטנדע פארניכטונג דורך די טערקיסטאן איסלאמישע פּארטיי, אַן [[אל-קאידא]] צווייג{{הערה|{{לינק|קעפל=Qarqar|זייטל=English Wikipedia|אדרעס=https://en.wikipedia.org/wiki/Qarqar}}.}}. | זינט 1993, איז דער פּלאַץ געווען אונטער אנגייענדע אויסגראבונגען אונטערגעשטיצט דורך די "אמעריקאנער שולעס פון אָריענטאַלישער פארשונג", וועלכע האבן אנטדעקט סטרוקטורן וואס באלאנגען צו דער תקופה פון דער שלאכט. צווישן 2014 און סעפּטעמבער 2017, האט דער פּלאץ געליטן באדייטנדע פארניכטונג דורך די טערקיסטאן איסלאמישע פּארטיי, אַן [[אל-קאידא]] צווייג{{הערה|{{לינק|קעפל=Qarqar|זייטל=English Wikipedia|אדרעס=https://en.wikipedia.org/wiki/Qarqar}}.}}. | ||
| שורה 29: | שורה 30: | ||
אין די פריע 9טן יארהונדערט פצ"ר, איז דאס אשורישער אימפעריע, אונטער שלמנאסר דער דריטער, געווען אין א פאזע פון אגרעסיווע טעריטאריאלע אויסברייטערונג, צילנדיג צו פארפעסטיגן קאנטראל איבער האנדל רוטעס און אונטערדריקן געגנטן רייך מיט רעסורסן. שלמנאסר דער דריטער, וועלכער איז געקומען צו דער מאכט אין 859 פצ"ר, האט איניציאירט א גרויסע מיליטערישע שטופּ צו מערב, צילנדיג דעם היינטצייטיגן סיריע, לבנון און ארץ ישראל. די אויסברייטערנדיגע פּאליטיק האט געפירט צו קאנפליקט מיט די שטאַטן פון דער לעוואַנט, וועלכע האבן געזוכט זיך צו קעגנשטעלן אשורישער הערשאפט. קארקאר'ס סטראטעגישע וויכטיגקייט שטאמט פון איר ארט אויפן אראנטעס טייך, דינענדיג ווי א קריטישע צענטער וואס קאנטראלירט דעם צוטריט צום מיטלענדישן ים בארטן{{הערה|שם=ארכע|{{לינק|אדרעס=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-battle-of-qarqar-in-853-bc-the-first-grand-alliance-in-history|קעפל=The Battle of Qarqar in 853 BC: The First Grand Alliance in History|זייטל=The Archaeologist|דאטום=May 18, 2024}}}}. | אין די פריע 9טן יארהונדערט פצ"ר, איז דאס אשורישער אימפעריע, אונטער שלמנאסר דער דריטער, געווען אין א פאזע פון אגרעסיווע טעריטאריאלע אויסברייטערונג, צילנדיג צו פארפעסטיגן קאנטראל איבער האנדל רוטעס און אונטערדריקן געגנטן רייך מיט רעסורסן. שלמנאסר דער דריטער, וועלכער איז געקומען צו דער מאכט אין 859 פצ"ר, האט איניציאירט א גרויסע מיליטערישע שטופּ צו מערב, צילנדיג דעם היינטצייטיגן סיריע, לבנון און ארץ ישראל. די אויסברייטערנדיגע פּאליטיק האט געפירט צו קאנפליקט מיט די שטאַטן פון דער לעוואַנט, וועלכע האבן געזוכט זיך צו קעגנשטעלן אשורישער הערשאפט. קארקאר'ס סטראטעגישע וויכטיגקייט שטאמט פון איר ארט אויפן אראנטעס טייך, דינענדיג ווי א קריטישע צענטער וואס קאנטראלירט דעם צוטריט צום מיטלענדישן ים בארטן{{הערה|שם=ארכע|{{לינק|אדרעס=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-battle-of-qarqar-in-853-bc-the-first-grand-alliance-in-history|קעפל=The Battle of Qarqar in 853 BC: The First Grand Alliance in History|זייטל=The Archaeologist|דאטום=May 18, 2024}}}}. | ||
לויט אן אויפשריפט וואס שלמנאסר האט שפעטער אויפגעשטעלט האט ער אנגעהויבן זיין | לויט אן אויפשריפט וואס שלמנאסר האט שפעטער אויפגעשטעלט האט ער אנגעהויבן זיין יערליכער מיליטערישער קאמפיין פארלאזנדיג נינוה דעם 14'טן טאג אין אייר. ער האט איבערגעשטיגן דעם [[חידקל]] און דעם [[פרת]] אן קיין פראבלעמען, און האט באקומען אונטערטעניגקייט און שטייערן פון פארשידענע שטעט אויפ'ן וועג, אריינגערעכנט [[ארם צובא|אלעפא]]. איינמאל ער איז פארביי אלעפא, האט ער זיך צוזאמגעשטויסן מיט'ן ערשטן ווידערשטאנד פון די זעלנער פון אירכולעני, דער קעניג פונעם לואוויאנישן לאנד חמת, וועמען ער האט באזיגט. אלס נקמה האט ער געפלינדערט די פאלאצן און שטעט פון אירכולעני'ס קעניגרייך. פארזעצנדיג זיין מארש נאכ'ן פלינדערן קארקאר, האט ער זיך אנגעטראפן מיט די אליאירטע קרעפטן נעבן דעם אָראָנטעס טייך{{הערה|{{Cite web |url=http://setup.finalweb.net/site/default.asp?sec_id=140001500 |title="Qarqar and Current Events", Lofquist, L |access-date=22 May 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110827020025/http://setup.finalweb.net/site/default.asp?sec_id=140001500 |archive-date=27 August 2011 |url-status=dead}} (פון ענגליש וויקיפּעדיע).}}. | ||
==די פארבאנד== | ==די פארבאנד== | ||
| שורה 52: | שורה 53: | ||
==די שלאכט== | ==די שלאכט== | ||
די שלאכט לויט שלמנאסר: | די שלאכט לויט שלמנאסר: | ||
<blockquote>מיט די העכסטע קרעפטן וואס אשור מיין האר האט מיר געגעבן און מיט די מעכטיגע וואפן וואס דער געטליכער סטאנדארט וואס גייט פאר מיר האט מיר געגעבן, האב איך מיט זיי געקעמפט. איך האב זיי באזיגט פון דער שטאט קארקאר ביז דער שטאט גילזאַו. איך האב געזיגט מיט'ן שווערד 14,000 זעלנער, זייערע קעמפער. ווי אדד האב איך אויף זיי אראפגעלאזט א פארניכטנדיגע מבול. איך האב צעשפרייט זייערע קערפער און אנגעפילן דעם פלוין. איך האב אומגעברענגט מיט'ן שווערד זייערע גרויסע קרעפטן. איך האב געמאכט זייער בלוט פליסן אין די טאלן. דאס פעלד איז געווען צו קליין אויף צו לייגן זייערע קערפער; דאס ברייטע פעלד איז געווען פארנומען מיט זיי באערדיגן. איך האב פארשטאפט דעם אָראָנטעס טייך מיט זייערע קערפער ווי מיט א דאמבע. אין מיטן דער שלאכט האב איך זיי אוועקגענומען וועגענער, רייטער, און גרופעס פערד{{הערה|{{Cite web |title=Qarqar (853 BCE)|url=https://www.livius.org/articles/battle/qarqar-853-bce/ |access-date=2024-05-18 |website=Livius.org}} | <blockquote>מיט די העכסטע קרעפטן וואס אשור מיין האר האט מיר געגעבן און מיט די מעכטיגע וואפן וואס דער געטליכער סטאנדארט וואס גייט פאר מיר האט מיר געגעבן, האב איך מיט זיי געקעמפט. איך האב זיי באזיגט פון דער שטאט קארקאר ביז דער שטאט גילזאַו. איך האב געזיגט מיט'ן שווערד 14,000 זעלנער, זייערע קעמפער. ווי אדד האב איך אויף זיי אראפגעלאזט א פארניכטנדיגע מבול. איך האב צעשפרייט זייערע קערפער און אנגעפילן דעם פלוין. איך האב אומגעברענגט מיט'ן שווערד זייערע גרויסע קרעפטן. איך האב געמאכט זייער בלוט פליסן אין די טאלן. דאס פעלד איז געווען צו קליין אויף צו לייגן זייערע קערפער; דאס ברייטע פעלד איז געווען פארנומען מיט זיי באערדיגן. איך האב פארשטאפט דעם אָראָנטעס טייך מיט זייערע קערפער ווי מיט א דאמבע. אין מיטן דער שלאכט האב איך זיי אוועקגענומען וועגענער, רייטער, און גרופעס פערד{{הערה|{{Cite web |title=Qarqar (853 BCE)|url=https://www.livius.org/articles/battle/qarqar-853-bce/ |access-date=2024-05-18 |website=Livius.org}}.}}. </blockquote> | ||
עס איז אבער צום באמערקן, אז די קעניגליכע אויפשריפטן פון יענע צייט זענען באקאנט אלס אומפארלעסליך. זיי אנערקענען קיינמאל נישט קיין דורכפאלן, און צומאל דערציילן זיי איבער זיך זיגן וואס זענען טאקע געוואונען געווארן, אבער דורך זייערע עלטערן אדער פארגייער. אויב שלמנאסר האט געוואונען א קלארן זיג ביי קארקאר, האט דאס נישט גלייך געפירט צו ווייטערע אשורישע אינוואזיעס אין סיריע{{הערה|{{Cite book|last=Malamat|first=Abraham|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC&pg=PA121|title=A History of the Jewish People|date=1976|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-39731-6|page=121}}.}}. פון אשורישע פארצייכענונגען איז קלאר אז ער האט געפירט שלאכטן אין דער געגנט נאך עטליכע מאל אין די פאלגנדע צען יאר, קעמפנדיג קעגן הדדעזר זעקס מאל, וואס איז געווען געשטיצט דורך אירכולעני פון חמת כאטש צוויי מאל. שלמנאסר'ס קעגנער האבן זיך געהאלטן אויף זייערע טראנען נאך דער שלאכט: כאטש אחאב פון ישראל איז געשטארבן באלד דערנאך אין אן אומאפהענגיגע שלאכט, איז הדדעזר געווען קעניג פון דמשק ביז כאטש 841 פאר דער ציווילער רעכענונג. | עס איז אבער צום באמערקן, אז די קעניגליכע אויפשריפטן פון יענע צייט זענען באקאנט אלס אומפארלעסליך. זיי אנערקענען קיינמאל נישט קיין דורכפאלן, און צומאל דערציילן זיי איבער זיך זיגן וואס זענען טאקע געוואונען געווארן, אבער דורך זייערע עלטערן אדער פארגייער. אויב שלמנאסר האט געוואונען א קלארן זיג ביי קארקאר, האט דאס נישט גלייך געפירט צו ווייטערע אשורישע אינוואזיעס אין סיריע{{הערה|{{Cite book|last=Malamat|first=Abraham|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC&pg=PA121|title=A History of the Jewish People|date=1976|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-39731-6|page=121}}.}}. פון אשורישע פארצייכענונגען איז קלאר אז ער האט געפירט שלאכטן אין דער געגנט נאך עטליכע מאל אין די פאלגנדע צען יאר, קעמפנדיג קעגן הדדעזר זעקס מאל, וואס איז געווען געשטיצט דורך אירכולעני פון חמת כאטש צוויי מאל. שלמנאסר'ס קעגנער האבן זיך געהאלטן אויף זייערע טראנען נאך דער שלאכט: כאטש אחאב פון ישראל איז געשטארבן באלד דערנאך אין אן אומאפהענגיגע שלאכט, איז הדדעזר געווען קעניג פון דמשק ביז כאטש 841 פאר דער ציווילער רעכענונג. | ||
==באדייט אין מיליטערישער היסטארישע== | ==באדייט אין מיליטערישער היסטארישע== | ||
די שלאכט באצייכנט א באדייטנדן קאפיטל אין מיליטערישער היסטאריע. דער פארבאנד ביי קארקאר האט געשטעלט א באדייטנדן פּרעצעדענט פאר | די שלאכט באצייכנט א באדייטנדן קאפיטל אין מיליטערישער היסטאריע. דער פארבאנד ביי קארקאר האט געשטעלט א באדייטנדן פּרעצעדענט פאר א געמיינזאמע פארטיידיגונג קעגן אן אגרעסיווער אימפעריע, ארויסווייזנדיג די מעגליכקייט פאר א קאארדינירטע מולטי-שטאַט ווידערשטאנד{{הערה|שם=ארכע}}. | ||
אזי אויך איז דאס געווען איינע פון די גרעסטע רייט-וועגענער שלאכטן אין היסטאריע. וועגענער זענען דאן געווען מער עפעקטיוו ווי רייטער, ווייל די אפוועזנהייט פון שטיגן | אזי אויך איז דאס געווען איינע פון די גרעסטע רייט-וועגענער שלאכטן אין היסטאריע. וועגענער זענען דאן געווען מער עפעקטיוו ווי רייטער, ווייל די אפוועזנהייט פון זאטלען און שטיגן האט געמאכט דעם רייטער'ס זיץ ווייניגער סטאביל, ווי אויף באגרעניצט די צאל וואפנס. מלכות ישראל אונטער אחאב בפרט האט זיך שטארק פארלאזט אויף וועגענער ווי איידער אויף רייטער, און דאס מיינט אז זיי האבן געהאט עקפערטיז אין פאבריצירן, אויפהאלטן, און נוצן רייט-וועגענער. די רעזולטאטן פון קארקאר און נאכפאלגנדע שלאכטן האבן עווענטועל געטריבן די אשורים, וועלכע האבן בעיקר גענוצט רייטער, צו אנטוויקלען דעם זאטל, און דאס האט בייגעשטייערט צום נידערגאנג וועגענער און דעם אויפשטייג פון רייטער אין דער אלטערטום ביזן סוף פונעם 8'טן יארהונדערט פצ"ר{{הערה|[[#Olshanetsky|Olshanetsky]], 2020, 36–37.}}. | ||
<!-- | <!-- | ||
==אפוועזנהייט פון תנ"ך== | ==אפוועזנהייט פון תנ"ך== | ||