אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פאליש"

פאליש (זעט מקור)

רעוויזיע פון 21:46, 14 יאנואר 2025

91 בייטן צוגעלייגט , פֿאַר 10 חדשים

אויסשטעל

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,371

רעדאגירונגען

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
 [[טעקע:Belz,Great synagogue and Beit Midrash.jpg|קליין|דער פאליש (לינקס) פונעם גרויסער שול אין בעלזא]]
 '''פּאָליש''' איז דער נאמען פון א פאדערשטער צימער וואס געפינט זיך אין א [[שול]], צווישן די גאס און דעם הויפט שול-זאל.
 ==מקור==
-[[טעקע:The Entrance Hall of the Regensburg Synagogue MET DP822166.jpg|קליין|פּאליש פונעם מיטלאלטערליכן רעגענסבורגער שול]]
+{{מערערע בילדער
+| תמונה1 = The Entrance Hall of the Regensburg Synagogue MET DP822166.jpg
+| רוחב1 = 192
+| תמונה2 = Firenze Tempio Maggiore Israelitico Interno Entrata 2.jpg
+| סיומת = '''רעכטס''': פּאליש פונעם מיטלאלטערליכן רעגענסבורגער שול{{ש}}'''לינקס''': פאליש אין גרויסער פירענצער שול, פראנקרייך
+}}
 דער נאמען "פאליש" שטאמט פון לשון חז"ל "מפולש", וויבאלד עס איז אפן פון צוויי זייטן, פון גאס צום שול{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר מטעמים החדש|3=20709|page=7|לינק טעקסט=ערך בית הכנסת}}}}. לויט אנדערע שטאמט עס מעגליך פונעם דייטשן ווארט "פּאַלאַס" (palas) - "פאלאץ"{{הערה|1={{Cite book|last=Brenner|first=Michael|url=https://www.google.com/books/edition/Die_Juden_in_der_Oberpfalz/EEPpBQAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=978-3-486-58678-7&pg=PA35&printsec=frontcover|title=Die Juden in der Oberpfalz (Studien zur jüdischen Geschichte und Kultur in Bayern)|last2=Höpfinger|first2=Renate|publisher=Oldenbourg Wissenschaftsverlag|year=2009|isbn=3-486-58678-5|publication-place=München|pages=35-37|language=DE}}|שם=brenner|כיוון=שמאל}}. דער שטיבל ווערט גערופן אין די פוסקים "פרוזדור", "אכסדרה", "בית שער", אדער "עזרה".
@@ שורה 9: / שורה 15: @@
 ==היסטאריע==
-[[טעקע:Firenze Tempio Maggiore Israelitico Interno Entrata 2.jpg|קליין|פאליש אין גרויסער פירענצער שול, פראנקרייך]]
 [[רבי יצחק אייזיק סאפרין|רבי אייזיקל קאמארנער]] שרייבט אז ער האט מקובל אז די שולן אין צייט פון [[עזרא]] האבן שוין געהאט א פאליש{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק אייזיק סאפרין|שלחן הטהור|9003|page=240|לינק טעקסט=סי' קנ סעיף ד}}}}. אין די עלטסטע שולן אין [[דייטשלאנד]] און [[בעהמען]] זענען צוערשט נישט געווען קיין פּאליש, נאר זענען צוגעבויט געווארן נאכדעם ווי אן אויסערליכער צוגאב צום בנין. אין
 [[רעגענסבורג]] און אין [[פראג|פּראָג]] איז צוגעבויט געווארן אין 14טן י"ה, אין [[ווארמס|וואָרמס]] האט ביז דעם 17טן י"ה נישט עקזיסטירט קיין פּאָליש, און אין מיטעלבערג, רופאך, באַמבערג און שפּייער האט עס בכלל קיינמאל נישט עקזיסטירט{{הערה|שם=דאוויד|{{צ-בוך|מחבר=דוד דאווידאוויטש|נאמען=שולן אין פוילן|מקום הוצאה=בוענאָס-איירעס|שנת הוצאה=תשכ"א|עמ=309|קישור=https://archive.org/details/nybc206891/}}}}.
@@ שורה 19: / שורה 24: @@
 ==פונקציע און באניץ==
 [[טעקע:2007-08-22 Nozyk Synagogue 1316.jpg|קליין|קראן ("כיור") אין פּאליש פון נוזשיק שול אין ווארשע]]
 דער פאליש דינט אלס א פלאץ פאר הכנה און קאנצענטראציע איידער מען גייט אריין אין שול און צו שטעלן די נויטיגע קראנען זיך צו וואשן{{הערה|שם=פלאס}}. עס דינט אויך דארט אנצוטון דעם [[טלית]] און לייגן [[תפילין]]{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק אייזיק סאפרין|שלחן הטהור|9003|page=72|לינק טעקסט=סי' מח סעיף ב}}}}{{הערה|{{היברובוקס|רבי שמואל הלוי וואזנער|שבט הלוי|1420|page=33|באנד=חלק י'|לינק טעקסט=סי' לג}}}}, אנשטאט וואס אמאל פלעגט מען זיי אנטון אין הויז און אזוי קומען אין שול. צומאל פלעגט זיין א באזונדערן פאליש וואו די בעלי מלאכה אדער קלעזמער שפילער האבן געדאוונט וואס מ'האט גערופן דאס טרעגערישע פאליש, שניידערישע פאליש{{הערה|{{אוצר החכמה|ספר קהילה|פנקס הרובישוב|155660|page=43|עמ=78}}}}, יד חרוצים{{הערה|{{אוצר החכמה|2=בית הכנסת שבבעלזא|3=83943|page=86|מו"ל=מכון שמן רוקח|עמ=פד}}, לגבי די שול אין יאברוב.}} אד"ג, און אמאל פלעגט די פאליש פון שטאטישער שול דינען אלס חסידישער שטיבל{{הערה|1={{אוצר החכמה|ספר קהילה|סאקאלאוו פאדליאסק|616989|page=41|עמ=43}}}}.