בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,368
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (הגהה) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
==מקור== | ==מקור== | ||
[[טעקע:The Entrance Hall of the Regensburg Synagogue MET DP822166.jpg|קליין|פּאליש פונעם מיטלאלטערליכן רעגענסבורגער שול]] | [[טעקע:The Entrance Hall of the Regensburg Synagogue MET DP822166.jpg|קליין|פּאליש פונעם מיטלאלטערליכן רעגענסבורגער שול]] | ||
דער נאמען "פאליש" שטאמט פון לשון חז"ל "מפולש", וויבאלד עס איז אפן פון צוויי זייטן, פון גאס צום שול{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר מטעמים החדש|3=20709|page=7|לינק טעקסט=ערך בית הכנסת}}}}. לויט אנדערע שטאמט עס מעגליך פונעם דייטשן ווארט "פּאַלאַס" (palas) - "פאלאץ"{{הערה|1={{Cite book|last=Brenner|first=Michael|url=https://www.google.com/books/edition/Die_Juden_in_der_Oberpfalz/EEPpBQAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=978-3-486-58678-7&pg=PA35&printsec=frontcover|title=Die Juden in der Oberpfalz (Studien zur jüdischen Geschichte und Kultur in Bayern)|last2=Höpfinger|first2=Renate|publisher=Oldenbourg Wissenschaftsverlag|year=2009|isbn=3-486-58678-5|publication-place=München|pages=35-37}}|שם=brenner|כיוון=שמאל}}. דער שטיבל ווערט גערופן אין די פוסקים "פרוזדור", "אכסדרה", "בית שער", אדער "עזרה". | דער נאמען "פאליש" שטאמט פון לשון חז"ל "מפולש", וויבאלד עס איז אפן פון צוויי זייטן, פון גאס צום שול{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר מטעמים החדש|3=20709|page=7|לינק טעקסט=ערך בית הכנסת}}}}. לויט אנדערע שטאמט עס מעגליך פונעם דייטשן ווארט "פּאַלאַס" (palas) - "פאלאץ"{{הערה|1={{Cite book|last=Brenner|first=Michael|url=https://www.google.com/books/edition/Die_Juden_in_der_Oberpfalz/EEPpBQAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=978-3-486-58678-7&pg=PA35&printsec=frontcover|title=Die Juden in der Oberpfalz (Studien zur jüdischen Geschichte und Kultur in Bayern)|last2=Höpfinger|first2=Renate|publisher=Oldenbourg Wissenschaftsverlag|year=2009|isbn=3-486-58678-5|publication-place=München|pages=35-37|language=DE}}|שם=brenner|כיוון=שמאל}}. דער שטיבל ווערט גערופן אין די פוסקים "פרוזדור", "אכסדרה", "בית שער", אדער "עזרה". | ||
דער פאליש דערמאנט דעם "עזרה" אינעם [[בית המקדש]], וועלכער איז געווען דער פאדער-הויף פונעם הייליגן בנין. דער [[ב"ח]] ברענגט א מקור פונעם [[תלמוד ירושלמי]], וואס לערנט אז א שול דארף האבן נישט נאר איין טיר, נאר צוויי טירן איינע נאך די אנדערע, מיט'ן ציל צו שאפן א פאסיגן אריבערגאנג פון דער וועלטליכער דרויסנדיגער סביבה צו דעם הייליגן ארט פון שול{{הערה|{{טור|אורח חיים|צ|מפרש=ב"ח}}; זעט אויך {{שלחן ערוך|אורח חיים|צ|מפרש=מגן אברהם|סק=לה|אן=חלק}}, און אנדערע נושאי כלים אויפ'ן ארט.}}. | דער פאליש דערמאנט דעם "עזרה" אינעם [[בית המקדש]], וועלכער איז געווען דער פאדער-הויף פונעם הייליגן בנין. דער [[ב"ח]] ברענגט א מקור פונעם [[תלמוד ירושלמי]], וואס לערנט אז א שול דארף האבן נישט נאר איין טיר, נאר צוויי טירן איינע נאך די אנדערע, מיט'ן ציל צו שאפן א פאסיגן אריבערגאנג פון דער וועלטליכער דרויסנדיגער סביבה צו דעם הייליגן ארט פון שול{{הערה|{{טור|אורח חיים|צ|מפרש=ב"ח}}; זעט אויך {{שלחן ערוך|אורח חיים|צ|מפרש=מגן אברהם|סק=לה|אן=חלק}}, און אנדערע נושאי כלים אויפ'ן ארט.}}. | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
[[טעקע:Firenze Tempio Maggiore Israelitico Interno Entrata 2.jpg|קליין|פאליש אין גרויסער פירענצער שול, פראנקרייך]] | |||
[[רבי יצחק אייזיק סאפרין|רבי אייזיקל קאמארנער]] שרייבט אז ער האט מקובל אז די שולן אין צייט פון [[עזרא]] האבן שוין געהאט א פאליש{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק אייזיק סאפרין|שלחן הטהור|9003|page=240|לינק טעקסט=סי' קנ סעיף ד}}}}. אין די עלטסטע שולן אין [[דייטשלאנד]] און [[בעהמען]] זענען צוערשט נישט געווען קיין פּאליש, נאר זענען צוגעבויט געווארן נאכדעם ווי אן אויסערליכער צוגאב צום בנין. אין | |||
[[רעגענסבורג]] און אין [[פראג|פּראָג]] איז צוגעבויט געווארן אין 14טן י"ה, אין [[ווארמס|וואָרמס]] האט ביז דעם 17טן י"ה נישט עקזיסטירט קיין פּאָליש, און אין מיטעלבערג, רופאך, באַמבערג און שפּייער האט עס בכלל קיינמאל נישט עקזיסטירט{{הערה|שם=דאוויד|{{צ-בוך|מחבר=דוד דאווידאוויטש|נאמען=שולן אין פוילן|מקום הוצאה=בוענאָס-איירעס|שנת הוצאה=תשכ"א|עמ=309|קישור=https://archive.org/details/nybc206891/}}}}. | [[רעגענסבורג]] און אין [[פראג|פּראָג]] איז צוגעבויט געווארן אין 14טן י"ה, אין [[ווארמס|וואָרמס]] האט ביז דעם 17טן י"ה נישט עקזיסטירט קיין פּאָליש, און אין מיטעלבערג, רופאך, באַמבערג און שפּייער האט עס בכלל קיינמאל נישט עקזיסטירט{{הערה|שם=דאוויד|{{צ-בוך|מחבר=דוד דאווידאוויטש|נאמען=שולן אין פוילן|מקום הוצאה=בוענאָס-איירעס|שנת הוצאה=תשכ"א|עמ=309|קישור=https://archive.org/details/nybc206891/}}}}. | ||
אין שטאט פלאָס, [[בייערן]] האט די אידישע קהילה אין יאר 1817 געקעמפט מיט דער לאקאלער רעגירונג פאר אן ערלויבעניש צו צולייגן א פאליש צו | אין שטאט פלאָס, [[בייערן]] האט די אידישע קהילה אין יאר 1817 געקעמפט מיט דער לאקאלער רעגירונג פאר אן ערלויבעניש צו צולייגן א פאליש צו זיי | ||