בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,382
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
===געבוי און אינהאלט=== | ===געבוי און אינהאלט=== | ||
אורחות צדיקים איז אין גרויס טייל א צוזאמשטעל פון פריערדיגע מוסר ווערק. דער מחבר ער שפינט אריין אין זיינע ווערטער אסאך שטיקלעך פונעם [[רלב"ג]], [[רמב"ם]], [[חובות הלבבות]], [[שערי תשובה]] און נאך. דער מחבר האט אויך גענוצט אייניגע ווערק, פארפאסט אין איטאליע, וואס ער האט קאפּירט | אורחות צדיקים איז אין גרויס טייל א צוזאמשטעל פון פריערדיגע מוסר ווערק. דער מחבר ער שפינט אריין אין זיינע ווערטער אסאך שטיקלעך פונעם [[רלב"ג]], [[רמב"ם]], [[חובות הלבבות]], [[שערי תשובה]] און נאך. דער מחבר האט אויך גענוצט אייניגע ווערק, פארפאסט אין איטאליע, וואס ער האט קאפּירט ווארט-ביי-ווארט. | ||
די סטרוקטור פונעם ספר שיינט צו זיין באזירט אויפ'ן ספר "תיקון מידות הנפש" פון [[רבי שלמה אבן גבירול]], וועלכע שטעלט אויס פּאָרן פון מדות (געווענליך קעגנזייטיג), און פון '[[מבחר הפנינים]]', אויך א חיבור צוגעשריבן צו אבן גבירול. דער לעצטער שער פון אורחות צדיקים שטיצט זיך אויספירליך אויף דעם באגריף פון [[רב סעדיה גאון]] וועגן דער געוואונטשענעם הארמאניע צווישן די פארשידענע מידות אין 'אמונות ודעות'. אויך דער איינפלוס פון די מוסר ווערק פונעם רמב”ם איז דייטליך דערקענבאר און דער מחבר ציטירט אמאל גאנצע שטיקלעך | די סטרוקטור פונעם ספר שיינט צו זיין באזירט אויפ'ן ספר "תיקון מידות הנפש" פון [[רבי שלמה אבן גבירול]], וועלכע שטעלט אויס פּאָרן פון מדות (געווענליך קעגנזייטיג), און פון '[[מבחר הפנינים]]', אויך א חיבור צוגעשריבן צו אבן גבירול. דער לעצטער שער פון אורחות צדיקים שטיצט זיך אויספירליך אויף דעם באגריף פון [[רב סעדיה גאון]] וועגן דער געוואונטשענעם הארמאניע צווישן די פארשידענע מידות אין 'אמונות ודעות'. אויך דער איינפלוס פון די מוסר ווערק פונעם רמב”ם איז דייטליך דערקענבאר און דער מחבר ציטירט אמאל גאנצע שטיקלעך ווארט-ביי-ווארט. ער האט אויך קאפּירט טיילן פון 'מעלות המדות', א מוסר ספר פון [[רבי יחיאל בן יקותיאל]] עניו פון רוים. | ||
די שפּראך און סטיל, כאטש בעיקר נאכגעמאכט דער פילאזאפיש־עטישער ליטעראטור פון שפּאניע, איז אויך פארמישט מיט סטיליסטישע און סטרוקטוראלע עלעמענטן פון דער אשכנז'ישער מוסר חדר. "[[חובות הלבבות]]" פון רבינו בחיי אבן פקודה, דאָס קלאסישע ווערק פון מוסר, איז איינע פון די הויפּט־קוועלער פון אורחות צדיקים, סיי אין אירע יסודות, סיי אין די פיל שפּריכווערטער און משלים, וואס דער מחבר האט דערפון ארויסגענומען. אורחות צדיקים האט, מער ווי יעדע אנדערע מיטלאלטערישע מוסר אפּהאנדלונג, גענוצט שפּריכווערטער און משלים פאר ערקלערונג. | די שפּראך און סטיל, כאטש בעיקר נאכגעמאכט דער פילאזאפיש־עטישער ליטעראטור פון שפּאניע, איז אויך פארמישט מיט סטיליסטישע און סטרוקטוראלע עלעמענטן פון דער אשכנז'ישער מוסר חדר. "[[חובות הלבבות]]" פון רבינו בחיי אבן פקודה, דאָס קלאסישע ווערק פון מוסר, איז איינע פון די הויפּט־קוועלער פון אורחות צדיקים, סיי אין אירע יסודות, סיי אין די פיל שפּריכווערטער און משלים, וואס דער מחבר האט דערפון ארויסגענומען. אורחות צדיקים האט, מער ווי יעדע אנדערע מיטלאלטערישע מוסר אפּהאנדלונג, גענוצט שפּריכווערטער און משלים פאר ערקלערונג. | ||
| שורה 37: | שורה 37: | ||
אין יעדן פרק ברענגט דער מחבר אלע פארשידנארטיגע מצבים ווען די מדה קען באנוצט ווערן, סיי פאזיטיוו און סיי נעגאטיוו. אפילו די מדה פון אכזריות האט אמאל א פלאץ (למשל, ווען א מענטש וויל נישט נאכגעבן זיין קינד עפעס וואס וועט אים שעדיגן, איז עס א פארעם פון אכזריות, אבער פאר זיין טובה), און אויך די מדה פון אהבה האט א נעגאטיווע צד (איינער וואס האט צו שטארק ליב געלט, וואס דאס קען אים ברענגען צו גנב'ענען, וכדומה.) דאס איז איינס פון די הויפט מערקבארע יסודות אינעם ספר, אז עס איז נישט דא קיין מדה וואס איז בעצם גוט אדער שלעכט, נאר דער מענטש דארף באלאנסירן זיינע מדות און לייגן יעדע מדה אויף זיין פלאץ. | אין יעדן פרק ברענגט דער מחבר אלע פארשידנארטיגע מצבים ווען די מדה קען באנוצט ווערן, סיי פאזיטיוו און סיי נעגאטיוו. אפילו די מדה פון אכזריות האט אמאל א פלאץ (למשל, ווען א מענטש וויל נישט נאכגעבן זיין קינד עפעס וואס וועט אים שעדיגן, איז עס א פארעם פון אכזריות, אבער פאר זיין טובה), און אויך די מדה פון אהבה האט א נעגאטיווע צד (איינער וואס האט צו שטארק ליב געלט, וואס דאס קען אים ברענגען צו גנב'ענען, וכדומה.) דאס איז איינס פון די הויפט מערקבארע יסודות אינעם ספר, אז עס איז נישט דא קיין מדה וואס איז בעצם גוט אדער שלעכט, נאר דער מענטש דארף באלאנסירן זיינע מדות און לייגן יעדע מדה אויף זיין פלאץ. | ||
אין 27סטער פרק, שער התורה, אטאקירט דער מחבר ביטער דאס [[פלפול]], טאדלט זיינע לאנדסלייט וועלכע פארנעמען זיך מיט די דאזיגע קריגערישע לימוד הגמרא, און פארנאכלעסיגן דורכדעם דאס איבער'חזר'ן און דאס לערנען תנ”ך און אנדערע חלקי התורה. דער לעצטער שער איז וועגן יראת שמים, וואס איז לויטן מחבר די וויכטיגסטע קוואליטעט. יראת שמים דרוקט זיך אויס אין דעם מענטשנס צוגאנג צו גאט אין יעדן טאג לעבן. | |||
==אויפנאמע== | ==אויפנאמע און איינפלוס== | ||
דער ראשית חכמה ברענגט מערערע שטיקער פון אורחות צדיקים, וואס ער האט געהאט אין כתב יד, רופנדיג עס "ספר המדות", "בית מדות" אדער "ספר מדבר בדברי חסידות", און דרוקט זיך אויס "שנראה דבריו דברי קבלה"{{הערה|ראשית חכמה, שער האהבה, פ"ו; שער הענוה, פ"ה און פ"ז; שער התשובה, פ"ז; שער הקדושה, פי"א און י"ב}}. דער שדי חמד שרייבט: "אורחות צדיקים הוא ספר מאד נעלה וכולו אומר כבוד קדוש וטהור מלא יראת ה' והישרת המדות … אני הדל קריתי ושניתי בו איזה פעמים מראשו לסופו בחברת תלמידי שיחי' ללמוד וללמד מוסר"{{הערה|שם=שדח|שדי חמד, [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/כללי_הפוסקים/סימן_טו כללי הפוסקים, סי' טו, אות מא]}}. | דער ראשית חכמה ברענגט מערערע שטיקער פון אורחות צדיקים, וואס ער האט געהאט אין כתב יד, רופנדיג עס "ספר המדות", "בית מדות" אדער "ספר מדבר בדברי חסידות", און דרוקט זיך אויס "שנראה דבריו דברי קבלה"{{הערה|ראשית חכמה, שער האהבה, פ"ו; שער הענוה, פ"ה און פ"ז; שער התשובה, פ"ז; שער הקדושה, פי"א און י"ב}}. דער שדי חמד שרייבט: "אורחות צדיקים הוא ספר מאד נעלה וכולו אומר כבוד קדוש וטהור מלא יראת ה' והישרת המדות … אני הדל קריתי ושניתי בו איזה פעמים מראשו לסופו בחברת תלמידי שיחי' ללמוד וללמד מוסר"{{הערה|שם=שדח|שדי חמד, [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/כללי_הפוסקים/סימן_טו כללי הפוסקים, סי' טו, אות מא]}}. | ||
דער [[רבי יהודה ליוואי|מהר"ל פון פראג]] באדויערט אז ער האט נישט געהאט געזען די ווערטער פון אורחות צדיקים קעגן דעם דרך הלימוד פוןן פלפול און איבער חזרה, ווייל ווען יא וואלט ער נישט נכשל געווארן דערין{{הערה|מהר"ל, [https://mishna.alhatorah.org/Dual/Derekh_Chayyim_Mishna_Avot/Avot/6.6 דרך חיים אבות ו, ו]: "אחר כך מצאתי בדברי החסיד שחבר ספר המדות, האריך מאד מאד בשער תלמוד תורה גם כן לפרש חסרון הדור ומומו, ומה שאין חוזרין על תלמודם. אך לא היה גם כן בדורו הקלקלה והמכשלה הגדולה הזאת, לחדד בדבר שקר והתול… ולא זכיתי בעונותי העצומים לראות דברי ספר החסיד, שהוא היה מוציא אותי מן המכשול הזה שהיה תחת ידי יותר מכל, תהא צערי כפרתי ותקון עויי שהעויתי."}} | דער [[רבי יהודה ליוואי|מהר"ל פון פראג]] באדויערט אז ער האט נישט געהאט געזען די ווערטער פון אורחות צדיקים קעגן דעם דרך הלימוד פוןן פלפול און איבער חזרה, ווייל ווען יא וואלט ער נישט נכשל געווארן דערין{{הערה|מהר"ל, [https://mishna.alhatorah.org/Dual/Derekh_Chayyim_Mishna_Avot/Avot/6.6 דרך חיים אבות ו, ו]: "אחר כך מצאתי בדברי החסיד שחבר ספר המדות, האריך מאד מאד בשער תלמוד תורה גם כן לפרש חסרון הדור ומומו, ומה שאין חוזרין על תלמודם. אך לא היה גם כן בדורו הקלקלה והמכשלה הגדולה הזאת, לחדד בדבר שקר והתול… ולא זכיתי בעונותי העצומים לראות דברי ספר החסיד, שהוא היה מוציא אותי מן המכשול הזה שהיה תחת ידי יותר מכל, תהא צערי כפרתי ותקון עויי שהעויתי."}} | ||
שפעטערע מוסר ספרים זענען שטארק באאיינפלוסט געווארן פון אורחות צדיקים. די [[קבלה|מקובלים]] אין [[צפת]], כאטש עס איז נישטא קיין קבלה'ישער עלעמענט אין אורחות צדיקים, האבן זיך געשטיצט אויף אירע לערנונגען. די חיבור האט באווירקט אויך אויף עטישע שרייבער פון [[מזרח-אייראפע|מזרח־אייראפּע]]. עס איז אפילו מעגליך אז דער שטייגער ווי די מעלות און חסרונות פון יעדן מידה ווערן געציילט, האט באאיינפלוסט [[רמח"ל|רבי משה חיים לוצאטו]] אין זיין [[מסילת ישרים]]. | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
| שורה 52: | שורה 54: | ||
[[he:אורחות צדיקים]] | [[he:אורחות צדיקים]] | ||