אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אונגארן"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (←רעפערענצן: {{קרד/ויקי/יידיש}}) |
||
| (18 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = country in Central Europe|העב=מדינה באירופה|דייטש=Staat in Mitteleuropa|}} | |||
{{מדינה| | {{מדינה| | ||
| נאמען = | | נאמען = | ||
| שורה 10: | שורה 11: | ||
| הויפטשטאט = [[בודאפעסט]] | | הויפטשטאט = [[בודאפעסט]] | ||
| קאנטראלע = רעפובליק | | קאנטראלע = רעפובליק | ||
| פרעמיער מיניסטער = | | פרעמיער מיניסטער = פערענטש גיורטשאַני | ||
| פרעזידענט = לאַשלא סאליאם | | פרעזידענט = לאַשלא סאליאם | ||
| גרינדונג דאטום = 896 | | גרינדונג דאטום = 896 | ||
| שורה 21: | שורה 22: | ||
| וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = 43 | | וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = 43 | ||
| פראדוקט ווערדע = $199,395 ביליאן | | פראדוקט ווערדע = $199,395 ביליאן | ||
| וואלוטע = [[אונגארישע פארינט| | | וואלוטע = [[אונגארישע פארינט|פארינט]] | ||
| צייט זאנע = UTC+1 | | צייט זאנע = UTC+1 | ||
| אינטערנעט דאמיין =hu | | אינטערנעט דאמיין =hu | ||
| שורה 27: | שורה 28: | ||
| באמערקונגען = | | באמערקונגען = | ||
}} | }} | ||
'''אונגאַרן''' ( | '''אונגאַרן''' (אויך׃ '''אונגערן'''<ref>[[מרדכי שעכטער]]</ref>, [[אונגאַריש]]: ''Magyarország'' '' מאָדיאָראָרסאַג'') איז אַ [[לאנד איינגעשלאסן]] לאַנד אין [[צענטראל אייראפע]] וואס גרעניצט זיך מיט [[עסטרייך]], [[סלאוואקיי]], [[אוקראינע]], [[רומעניע]], [[סערביע]], [[קראאטיע]] און [[סלאוועניע]]. זיין הויפּטשטאָט איז [[בודאַפּעשט]]. | ||
אונגארן איז א מיטגליד אין דעם [[ | אונגארן איז א מיטגליד אין דעם [[אייראפעאישער פארבאנד|אייראפעאישן פארבאנד]], [[נאט"א]], [[ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג]] און איז א [[שענגען]] לאנד. די אפיציעלע שפראך איז [[אונגאריש]]. | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
| שורה 41: | שורה 42: | ||
=== קאמוניסטישע רעגירונג === | === קאמוניסטישע רעגירונג === | ||
אין 1946 האבן זיך די [[קאמוניזם|קאמוניסטן]] געשטארקט, און צוביסלעך געקומען צו די מאכט, אונגארן איז געווארן א קאמוניסיש לאנד, און טויזנטער [[יידן]] זענען איינגעשפארט געווארן, אין די גרעניצן פונעם לאנד, אלעס אונטערן איינפלוס פון דעם [[סאוועטן | אין 1946 האבן זיך די [[קאמוניזם|קאמוניסטן]] געשטארקט, און צוביסלעך געקומען צו די מאכט, אונגארן איז געווארן א קאמוניסיש לאנד, און טויזנטער [[יידן]] זענען איינגעשפארט געווארן, אין די גרעניצן פונעם לאנד, אלעס אונטערן איינפלוס פון דעם [[סאוועטן פאראיין]], | ||
אונגארן האט זיך אנגעשלאסן צו דעם [[ווארשע פאקט]], מיט אלע אנדערע קאמוניסטישע לענדער אינעם ראיאן, | אונגארן האט זיך אנגעשלאסן צו דעם [[ווארשע פאקט]], מיט אלע אנדערע קאמוניסטישע לענדער אינעם ראיאן, | ||
אין 1956 האט אויסגעבראכן די [[אונגארישע רעוואלוציע]], קעגן דער קאמוניסטישער פירערשאפט, די רוסן האבן אריינגעברעגט די מיליטער, און האבן אונטערדריקט די רעוואלוציע, מיט גרויס ברוטאלקייט, טויזנטער | אין 1956 האט אויסגעבראכן די [[אונגארישע רעוואלוציע]], קעגן דער קאמוניסטישער פירערשאפט, די רוסן האבן אריינגעברעגט די מיליטער, און האבן אונטערדריקט די רעוואלוציע, מיט גרויס ברוטאלקייט, טויזנטער אידן האבן אויסגענוצט די געלעגנהייט, און אנטרינען קיין [[עסטרייך]], און פון דארט צו אנדערע לענדער ארום דער וועלט, ווי [[ישראל]], [[פאראייניגטע שטאטן]], [[ענגלאנד]] און [[קאנאדע]] | ||
די סיטואציע אין דעם לאנד פון די [[ | די סיטואציע אין דעם לאנד פון די [[מאדיארן]], האט זיך נישט צופיל געבעסערט, פארקערט גאר די מצב איז געווארן מער אנגעצויגן מיט רוסלאנד, און די עקאנאמישע לאגע איז געווען אין א כאאס צושטאנד, | ||
אונגארן האט באקומען זעלבסטשטענדיגקייט, ווען דער סאוועטן | אונגארן האט באקומען זעלבסטשטענדיגקייט, ווען דער סאוועטן פאראיין איז געקומען צו אן ענדע. | ||
=== די דריטע אונגארישע רעפובליק === | === די דריטע אונגארישע רעפובליק === | ||
| שורה 59: | שורה 60: | ||
נאך פיר צענדליקער פון [[קאמוניזם|קאמוניסטישער]] הערשאפט, האט אונגארן פארוואנדלט א צענטראליזירטע עקאנאמיע אין א [[מארק עקאנאמיע]]. אויסלענדישער אייגנשאפט און אינוועסטירונג אין אונגארישע פירמעס זענען גוט פארשפרייט. אונגארן וויל אריינגיין אין דער [[אייראזאנע]] אין די יארן 2012–2013; כדי דאס אויספירן מוז עס מינערן די רעגירונג הוצאות און רעפארמירן די עקאנאמיע. | נאך פיר צענדליקער פון [[קאמוניזם|קאמוניסטישער]] הערשאפט, האט אונגארן פארוואנדלט א צענטראליזירטע עקאנאמיע אין א [[מארק עקאנאמיע]]. אויסלענדישער אייגנשאפט און אינוועסטירונג אין אונגארישע פירמעס זענען גוט פארשפרייט. אונגארן וויל אריינגיין אין דער [[אייראזאנע]] אין די יארן 2012–2013; כדי דאס אויספירן מוז עס מינערן די רעגירונג הוצאות און רעפארמירן די עקאנאמיע. | ||
אלס איינער פון די נייעסטע מיטגלידער פונעם [[ | אלס איינער פון די נייעסטע מיטגלידער פונעם [[אייראפעאישער פארבאנד|אייראפעאישן פארבאנד]] (זייט 2004) האט אונגארן געוויזן עקאנאמישן וואוקס. דער פריוואטער סעקטאר פארנעמט מער ווי פון 80% [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|GDP]]. דער העכסטער שטאפל פון [[איינקונפט־שטייער]] איז גאנץ הויך, אבער [[קארפאראטיווער שטייער|קארפאראטיווע שטייערן]] זענען נידעריג. [[אינפלאציע]] היינט איז נידעריג. | ||
היינט איז אונגארן א פולער מיטגליד אין דער [[ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג]] ( | היינט איז אונגארן א פולער מיטגליד אין דער [[ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג]] (זייט 2006) און די [[וועלט האנדל ארגאניזאציע]]. | ||
== | == געאגראפיע == | ||
אונגאַרן איז אַ [[לאנד איינגעשלאסן]] לאַנד אין [[צענטראל אייראפע]] מיט א שטח פון 93,030 קוואדראט ק"מ. דאס לאנד ווערט צעטיילט דורך דעם [[דוניי]] טייך. דער מזרח טייל איז מערסטנס פלאך, מיט בערג אין צפון לעבן דעם | אונגאַרן איז אַ [[לאנד איינגעשלאסן]] לאַנד אין [[צענטראל אייראפע]] מיט א שטח פון 93,030 קוואדראט ק"מ. דאס לאנד ווערט צעטיילט דורך דעם [[דוניי]] טייך. דער מזרח טייל איז מערסטנס פלאך, מיט בערג אין צפון לעבן דעם גרעניץ מיט סלאוואקיי, און דער [[גרויסער אונגארישער פליין]] אין דרום־מערב. אויך אינעם מזרח טייל איז דער [[טיסא]] טייך. דער מערב טייל איז מער בערגיק, און האט די [[באלאטאן אזערע]], די גרעסטע אזערע אין צענטראלער אייראפע. | ||
== בילדונג == | == בילדונג == | ||
| שורה 74: | שורה 75: | ||
* [[ערנא רוביק]] האט דערפינדן [[רוביקס קוב]] | * [[ערנא רוביק]] האט דערפינדן [[רוביקס קוב]] | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפערענצן}} | |||
{{לענדער פון אייראפע}} | {{לענדער פון אייראפע}} | ||
{{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}} | {{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}} | ||
{{EU מיטגלידער}} | {{EU מיטגלידער}} | ||
{{אייראפע | {{שטומף|געאגראפיע פון אייראפע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:אונגארן|*]] | [[קאַטעגאָריע:אונגארן|*]] | ||
[[קאַטעגאָריע:לענדער אין אייראפע]] | [[קאַטעגאָריע:לענדער אין אייראפע]] | ||
[[he:הונגריה]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 09:21, 18 יולי 2024
| אונגארן | |||||
| |||||
| נאַציאָנאַלע זינגליד: | |||||
 | |||||
| קאָנטינענט | אייראפע | ||||
| אָפיציעלע שפּראַך | אונגאריש | ||||
| הויפּטשטאָט | בודאפעסט | ||||
| רעגירונג | רעפובליק | ||||
| פּרעזידענט פּרעמיער מיניסטער |
לאַשלא סאליאם פערענטש גיורטשאַני | ||||
| גרינדונג דאַטום |
896 | ||||
| פלאַך מאָס וועלט גראַדונג פלאַך פּראָצענט וואַסער |
93,030 קוואַדראַט ק"מ 109 0.74% | ||||
| באַפעלקערונג - צאָל - וועלט גראַדונג - ענגקייט |
9,769,526 79 109 מענטשן פאַר אַ ק"מ | ||||
| פּראָדוקט ווערדע | $199,395 ביליאן (43סט) | ||||
| וואַלוטע | פארינט | ||||
| צייט זאָנע | UTC+1 | ||||
| אינטערנעט דאָמען | hu. | ||||
| טעלעפאָן קאָד | 36+ | ||||
אונגאַרן (אויך׃ אונגערן[1], אונגאַריש: Magyarország מאָדיאָראָרסאַג) איז אַ לאנד איינגעשלאסן לאַנד אין צענטראל אייראפע וואס גרעניצט זיך מיט עסטרייך, סלאוואקיי, אוקראינע, רומעניע, סערביע, קראאטיע און סלאוועניע. זיין הויפּטשטאָט איז בודאַפּעשט. אונגארן איז א מיטגליד אין דעם אייראפעאישן פארבאנד, נאט"א, ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג און איז א שענגען לאנד. די אפיציעלע שפראך איז אונגאריש.
היסטאריע
דאס אונגארישע קעניגרייך
נאך דער ערשטער וועלט־מלחמה
אזוי ווי אונגארן איז געווען א טייל פון דער עסטרייך־אונגארישער אימפעריע, וואס האט נאכגעגעבן ביי דער ערשטער וועלט־מלחמה, האט עס פארלוירן א גרויסן שטח פונעם לאנד. רומעניע האט איבערגענומען זימבערגן און אנדערע טיילן פון מזרח אונגארן, דאס נייע לאנד טשעכאסלאוואקיי האט איבערגענומען די צפונדיקע טעריטאריעס (כולל א גרויסן טייל פון אויבערלאנד) און בשותפותדיקע סערבישע און פראנצויזישע ארמיי האט איבערגענומען א שטח אין דרום.
קאמוניסטישע רעגירונג
אין 1946 האבן זיך די קאמוניסטן געשטארקט, און צוביסלעך געקומען צו די מאכט, אונגארן איז געווארן א קאמוניסיש לאנד, און טויזנטער יידן זענען איינגעשפארט געווארן, אין די גרעניצן פונעם לאנד, אלעס אונטערן איינפלוס פון דעם סאוועטן פאראיין,
אונגארן האט זיך אנגעשלאסן צו דעם ווארשע פאקט, מיט אלע אנדערע קאמוניסטישע לענדער אינעם ראיאן,
אין 1956 האט אויסגעבראכן די אונגארישע רעוואלוציע, קעגן דער קאמוניסטישער פירערשאפט, די רוסן האבן אריינגעברעגט די מיליטער, און האבן אונטערדריקט די רעוואלוציע, מיט גרויס ברוטאלקייט, טויזנטער אידן האבן אויסגענוצט די געלעגנהייט, און אנטרינען קיין עסטרייך, און פון דארט צו אנדערע לענדער ארום דער וועלט, ווי ישראל, פאראייניגטע שטאטן, ענגלאנד און קאנאדע
די סיטואציע אין דעם לאנד פון די מאדיארן, האט זיך נישט צופיל געבעסערט, פארקערט גאר די מצב איז געווארן מער אנגעצויגן מיט רוסלאנד, און די עקאנאמישע לאגע איז געווען אין א כאאס צושטאנד,
אונגארן האט באקומען זעלבסטשטענדיגקייט, ווען דער סאוועטן פאראיין איז געקומען צו אן ענדע.
די דריטע אונגארישע רעפובליק
וויסנשאפט
פאליטיק
עקאנאמיע
נאך פיר צענדליקער פון קאמוניסטישער הערשאפט, האט אונגארן פארוואנדלט א צענטראליזירטע עקאנאמיע אין א מארק עקאנאמיע. אויסלענדישער אייגנשאפט און אינוועסטירונג אין אונגארישע פירמעס זענען גוט פארשפרייט. אונגארן וויל אריינגיין אין דער אייראזאנע אין די יארן 2012–2013; כדי דאס אויספירן מוז עס מינערן די רעגירונג הוצאות און רעפארמירן די עקאנאמיע.
אלס איינער פון די נייעסטע מיטגלידער פונעם אייראפעאישן פארבאנד (זייט 2004) האט אונגארן געוויזן עקאנאמישן וואוקס. דער פריוואטער סעקטאר פארנעמט מער ווי פון 80% GDP. דער העכסטער שטאפל פון איינקונפט־שטייער איז גאנץ הויך, אבער קארפאראטיווע שטייערן זענען נידעריג. אינפלאציע היינט איז נידעריג.
היינט איז אונגארן א פולער מיטגליד אין דער ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג (זייט 2006) און די וועלט האנדל ארגאניזאציע.
געאגראפיע
אונגאַרן איז אַ לאנד איינגעשלאסן לאַנד אין צענטראל אייראפע מיט א שטח פון 93,030 קוואדראט ק"מ. דאס לאנד ווערט צעטיילט דורך דעם דוניי טייך. דער מזרח טייל איז מערסטנס פלאך, מיט בערג אין צפון לעבן דעם גרעניץ מיט סלאוואקיי, און דער גרויסער אונגארישער פליין אין דרום־מערב. אויך אינעם מזרח טייל איז דער טיסא טייך. דער מערב טייל איז מער בערגיק, און האט די באלאטאן אזערע, די גרעסטע אזערע אין צענטראלער אייראפע.
בילדונג
אונגארן איז בארימט פאר זיין אויסגעצייכנטע מאטעמאטיק בילדונג. צווישן די וועלט באקאנטע אונגארישע מאטעמאטיקער זענען דזשאן וואן נוימאן און פאל ערדאש.
אונגארישע דערפינדונגען
- טיוואדאר פושקאש האט דערפינדן די טעלעפאן צענטראלע
- דעניס גאבאר האט דערפינדן האלאגראפיע
- ערנא רוביק האט דערפינדן רוביקס קוב
רעפערענצן
| ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג (OECD) | |
|---|---|
|
 מיטגלידער שטאטן פונעם אייראפעאישן פארבאנד
| |
|---|---|
|
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!