אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי אהרן הגדול פון קארלין"

ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
ק (←‏אריינפיר: הגהה)
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע")
 
(41 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע|גרינדער פון קארלין דינאסטיע, תלמיד פון מעזריטשער מגיד (תצ"ו–תקל"ב)}}
{{אישיות רבנית
{{אישיות רבנית
| שם = רבי אהרן פערלאוו
| נאמען = רבי אהרן פערלאוו
| שם בשפת המקור =
| טיטל = רבי אהרן הגדול פון קארלין
| תמונה =
| געבורט ארט = [[יאנאווא]]
| כיתוב =
| תואר = רבי אהרן הגדול פון קארלין
| תאריך לידה = [[1736]]
| מקום לידה = [[יאנאווא]]
| תאריך פטירה = [[1772]]
| מקום פטירה =
| סיבת המוות =
| מקום קבורה =
| תאריך לידה עברי = [[ה'תצ"ו]]
| תאריך לידה עברי = [[ה'תצ"ו]]
| תאריך פטירה עברי = [[י"ט ניסן]] [[ה'תקל"ב]]
| תאריך פטירה עברי = [[י"ט ניסן]] [[ה'תקל"ב]]
| מקום מגורים =
| טאטע = יעקב
| מקום פעילות =
| תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג
| תחומי עיסוק =
| שם התפקיד = רבי פון [[קארלין (חסידות)|קארלין]]
| רבותיו = [[רבי דוב בער פון מעזריטש]]
| בת זוג =
| אב =
| אם =
| צאצאים =
|תפקיד1={{תפקיד מנהיג
| שם התפקיד = אדמו"ר
| למניין = ערשטער
| למניין = ערשטער
| התחלת כהונה =
| התחלת כהונה =
שורה 29: שורה 15:
| הבא בתפקיד = [[רבי שלמה פון קארלין]]
| הבא בתפקיד = [[רבי שלמה פון קארלין]]
}}
}}
| חתימה =
| תאריך לידה = [[1736]]
| תאריך פטירה = [[1772]]
| רבותיו = [[רבי דוב בער פון מעזריטש]]
}}
}}
רבי '''אהרן פערלאוו פון קארלין''' ([[ה'תצ"ו]] ([[1736]]) – [[י"ט ניסן]] [[ה'תקל"ב]] ([[22סטן אפריל]] [[1772]])) איז געווען פון די ערשטע [[אדמו"ר|חסידי'שע רבי'ס]], א [[תלמיד]] פון [[רבי דוב בער פון מעזריטש|מעזריטשער מגיד]], איינער פון די גרעסטע פארשפרייטער פון תורת ה[[חסידות]] אין די [[ליטא]] געגנט, און דער גרינדער פון [[קארלין (חסידות)|קארלין דינאסטיע]]. ער ווערט אנגערופן רבי '''אהרן הגדול'''.
רבי '''אהרן פערלאוו פון קארלין''' ([[ה'תצ"ו]]; 1736 – [[י"ט ניסן]] [[ה'תקל"ב]]; אפריל 22 1772) איז געווען פון די ערשטע [[אדמו"ר|חסידי'שע רבי'ס]], א תלמיד פון [[רבי דוב בער פון מעזריטש|מעזריטשער מגיד]], איינער פון די גרעסטע פארשפרייטער פון תורת ה[[חסידות]] אין די [[ליטא]] געגנט, און דער גרינדער פונעם [[קארלין סטאלין|קארלין־סטאָלינער דינאסטיע]]. ער ווערט אנגערופן רבי '''אהרן הגדול'''.


== ביאגראפיע ==
== ביאגראפיע ==
געבוירן געווארן אין [[יאנאָוואַ]] צו יעקב און פּערעל{{הערה|[http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=28727&pgnum=156 פון זײַן מוטערס נאָמען, פּערעל, שטאמט די פאַמיליע נאמען פון דער קאַרלינער דינאַסטיע - "פּערלאָוו"].}} אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אַ סך ש"ס און פוסקים. אונטער דער השפּעה פון זיין מוטערס ברודער, רבי מנלי פון קארלין, איז ער געווארן נאנט צו [[רבי דוב בער פון מעזריטש|"מעזריטש'ער מגיד"]], וועלכער האט איבערגענומען דער [[בעל שם טוב]], און איז געוואָרן איינער פון זיינע חשוב'ע תלמידים. נאך ווען זיין [[רבי]] האט געלעבט האט ער שוין געגרינדעט דעם חסידישן צענטער אין דער שטאָט [[קאַרלין]] (איצט אַ [[פאָרשטאָט]] אין דער שטאָט [[פּינסק]] אין [[ווייסרוסלאַנד]]). אינאיינעם מיט [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] האָט ער פאַרשפּרייט די תורת החסידות איבער גאנץ ליטא. א באווייז איבער זיין גרויסע השפּעה איז דער פאַקט אַז די [[מתנגדים|קעגנערס פון דער חסידישער באַוועגונג]] וואָס האָבן אָנגעהויבן אַרבעטן אין דער צייט, פלעגן רופן אַלע חסידים “קארלינ'ערס”{{מקור}}.
{{מציבה|פ"נ
מ' אהרן הנולד מאשה פעריל
שהוא מ' אהרן בן מ' יעקב ז"ל אשר
זכה וזיכה את הרבים כמה וכמה
פעמים ומסר את נפשו במסירת
נפש על זה לפי שכלו לזכות את
הרבים והי׳ מוכיח לרבים בתוכחת
מגולה ואהבה מסותרת לקרב את
ישראל לאביהם שבשמים וליחדם
ביחוד גמור שנפטר י"ט ימים
בחדש ניסן שנת תקל"ב לפ"ק
תנצב"ה}}
רבי אהרן איז געבוירן געווארן אין [[יאנאווא]] צו יעקב און פּערל{{ביאור|פון זיין מוטער'ס נאָמען, פּערל, שטאמט די משפחה נאמען פון דער קאַרלינער דינאַסטיע - "פערלאָוו"{{הערה|{{היברובוקס|דוד חיים זילבערשלאג|כרם החסידות|28727|ניסן תשמ"ה|page=156}}}}.}}. אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אסאך ש"ס און פוסקים. אונטער דער השפּעה פון זיין מוטער'ס ברודער, רבי מאנעלע פון קארלין, איז ער געווארן נאנט צום מעזריטשער מגיד, און איז געוואָרן פאררעכנט אלס איינער פון זיינע גרעסטע תלמידים{{הערה|זעט: [[רבי אליעזר דוד פרידמאן]], '''מפי ספרים וסופרים''', חלק שני עמוד קע"ח, אין נאמען פון [[רבי יצחק פרידמאן (באיאן)|דער פחד יצחק פון באיאן]], אז רבי אהרן הגדול און [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] זענען געווען אנגענומען אלס די צוויי גרעסטע תלמידים פונעם מעזריטשער מגיד}}. זיצנדיג ביים טיש פון זיין רבי'ן האט ער געהאט אייגענע י"ב חלות ביי אלע שבת'דיגע סעודות{{הערה|{{היברובוקס||בית אהרן - על התורה ועל העבודה|46089|page=295}}}}.


איינע פון ​​די אייגנשאפטן פון זיין שיטה איז געווען דער מנהג צו דאווענען מיט התרגשות און התלהבות ביז א געשריי. די פירערשאפט עקזיסטירט ביז היינט אינעם קארלין הויף. ר' אהרן, וועלכער האט געהאט א [[נגינה|מוזיק'אלישן]] חוש, איז דער מחבר פון דעם באקאנטן זמר '''[[יה אכסוף]]'''. דער זמר איז איינער פון די איינציקע חסידישע זמירות וואָס זענען אַריין אין [[זמירות שבת]] און ווערט געזונגען ביזן היינטיקן טאָג אין אַ גרויסן טייל פון די חסידישע הויפן, אין עטלעכע ניגונים. לויט ווי סאיז מקובל ביי חסידים, איז דער זמר געשאַפן געוואָרן אויפן באַפעל פון זיין רבין, דער מגיד.
אין תקכ"ה{{מקור|פאר דעם ספעציפישן דאטום}}, ווען זיין רבי האט נאך געלעבט, האט ער שוין געגרינדעט אַן אייגענעם געמיינדע אין דער שטאָט [[קארלין]] (היינט א פאָרשטאָט אין דער שטאָט [[פינסק]] אין [[ווייסרוסלאַנד]]), וועלכער איז פארוואנדלט געוואָרן אלס צענטער פאר חסידות אין צפון ליטא. אינאיינעם מיט [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] האָט ער פאַרשפּרייט די תורת החסידות איבער גאנץ ליטא. א באווייז איבער זיין גרויסע השפּעה איז דער פאַקט אַז די [[מתנגדים]] צו חסידות אין דער צייט, פלעגן רופן אַלע חסידים "קארלינער"{{הערה|{{היברובוקס|רבי דוד צבי הילמאן|אגרות בעל-התניא ובני דורו|6664|עמוד קל"ז|page=154}}}}. זיין רבי האט אויף אים געשריבן אז זיין הדרכה איז גוט אין די אויגן פון באשעפער, און באפוילן זיינע תלמידים אין יענעם געגנט צו זיין אנגעקניפט מיט רבי אהרן{{הערה|שמע שלמה, חלק שני, שער סיפורים אות מ"ח}}. צווישן די תלמידים פון מעזריטשער מגיד וואס רבי אהרן האט דערנענטערט צו חסידות זענען געווען [[רבי חיים חייקא פון אמדור]] און [[רבי שלמה פון קארלין]]{{הערה|{{אוצר החכמה|אהרן הויזמאן|ברכת אהרן - פרח מטה אהרן|154449|page=12}}}}.


ר' אהרן האט זיך אסאך באהאנדלט מיט [[תשובה#בעל תשובה|קירוב רחוקים]]. לויט דעם וואס ווערט דערציילט{{הערה|ישראל סבא ז' י"ח}} האט ער צוריקגעקערט צום אידישן רעליגיע בערך אכציג טויזנט אידן.
איינע פון ​​די אייגנשאפטן פון זיין דרך איז געווען דער מנהג צו דאווענען מיט התלהבות ביז א געשריי. דער פירונג עקזיסטירט ביז היינט אינעם קארלינער הויף. רבי אהרן, וועלכער האט געהאט א [[נגינה|מוזיקאלישן]] חוש, איז דער מחבר פון דעם באקאנטן זמר '''[[י-ה אכסוף]]'''. דער זמר איז פון די איינציגסטע חסיד'ישע זמירות וואָס זענען אַריין אין [[זמירות שבת]] און ווערט געזינגען אין אַ גרויסן טייל פון די חסידישע הויפן, אין עטליכע ניגונים. לויט ווי מקובל ביי חסידים, איז דער זמר פארפאסט געוואָרן אויפן באַפעל פון זיין רבי'ן, דער מגיד.


ר' אהרן איז אוועק אין זיין יוגנט, ווען ער איז געווען בלויז 36 ​​יאר אלט. אויף זיין מצבה אויפן [[בית החיים]] אין קארלין שטייט געשריבן:"זכה וזכה את הרבים כמה וכמה פעמים ומסר את נפשו במסירות נפש על זה, לפי שכלו לזכות את הרבים והיה מוכיח לרבים בתוכחת מגולה ואהבה מסותרת לקרב את ישראל לאביהם שבשמים וליחדם בייחוד גמור".
רבי אהרן האט זיך אסאך באשעפטיגט מיט [[תשובה#בעל תשובה|קירוב רחוקים]]. לויט וואס ווערט דערציילט האט ער מחזיר בתשובה געווען בערך אכציג טויזנט אידן{{הערה|ישראל סבא ז' י"ח; שפע חיים על תורה ומועדים עמ' ג'}}.


זיינע דברי תורה זענען געברענגט געווארן אין די כתבים פון זיינע תלמידים, און בפרט אין די ספרים פון זיין אייניקל [[רבי אהרן פון קארלין (דער צווייטער)]], מחבר פונעם ספר "בית אהרן". דעם ארט פון רבי אהרן הגדול האט איבערגענומען זיין תלמיד און חבר, [[רבי שלמה פון קארלין]], וועלכער איז אויך געווען פאראנטווארטליך פאר דער דערציאונג און חינוך פון [[רבי אשר פון סטאלין (דער ערשטער)]], דער זון פון רבי אהרן, און דעם דריטן [[אדמו”ר|רבי]] אין דער דינאסטיע.
רבי אהרן איז אוועק דעם דריטן טאג חוה"מ פסח, אכט חדשים איידער די פטירה פון זיין רבידער מעזריטשער מגיד, זייענדיג בלויז 36 ​​יאר אלט. אויף זיין מצבה אויפן בית החיים אין קארלין שטייט: "זכה וזכה את הרבים כמה וכמה פעמים ומסר את נפשו במסירות נפש על זה, לפי שכלו לזכות את הרבים והיה מוכיח לרבים בתוכחת מגולה ואהבה מסותרת לקרב את ישראל לאביהם שבשמים וליחדם בייחוד גמור".


דער קארלינ'ער דינאסטיע איז פארצווייגט, צווישן די וואס קומען פון זיי זענען [[לודמיר]], [[לעכאוויטש]], [[קאָברין]], [[סלאנים]] און [[קאָדינאָוו]].
ביי זיין פטירה איז זיין זון [[רבי אשר פון סטאלין (דער ערשטער)|רבי אשר סטאלינער]] אלט געווען בלויז פערצן יאר, דעריבער האט רבי אהרן'ס תלמיד און חבר, [[רבי שלמה פון קארלין]], איבערגענומען די רביסטעווע. ער איז אויך געווען פאראנטווארטליך פאר דער ערציאונג און חינוך פון רבי אשר, וועלכער איז שפעטער געווארן דער דריטער רבי אין דער דינאסטיע און איז אריבער קיין סטאָלין, [[מינסקער גובערניע]].
 
זיינע דברי תורה זענען געברענגט געווארן אין די כתבים פון זיינע תלמידים, און בפרט אין די ספרים פון זיין אייניקל [[רבי אהרן פון קארלין (צווייטער)]], מחבר פונעם ספר "בית אהרן". פון קארלינער חדר שטאמען, צווישן אנדערע, די הויפן [[לודמיר (חסידות)|לודמיר]], [[לעכאוויטש (חסידות)|לעכאוויטש]], [[קאברין (חסידות)|קאברין]], [[סלאנים (חסידות)|סלאנים]] און [[קוידינאוו (חסידות)|קוידינאוו]].


== פאמיליע ==
== פאמיליע ==
רבי אהרן און זיין ווייב לאה האבן געהאט פיר קינדער:
רבי אהרן און זיין ווייב לאה האבן געהאט פיר קינדער:
* זייער עלטסטער זון, רבי יעקב{{הערה|[http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=13104&st=&pgnum=102 א ברייטער באשרייבונג איבער אים].}} ואס איז ארויף קיין [[ארץ ישראל]] און האט געוואינט אין [[צפת]] און אין [[טבריה]].
* זייער עלטסטער זון, רבי יעקב וואס איז ארויף קיין [[ארץ ישראל]] און האט געוואוינט אין [[צפת]] און אין [[טבריה]]{{הערה|זעט א ברייטער באשרייבונג איבער אים אין {{היברובוקס||קובץ בית אהרן וישראל אב-אלול תשמ"ו|13104||page=102}}}}
* רבי אשר - שפעטער דער רבי פון קארלין.
* רבי אשר - שפעטער דער רבי פון קארלין. ער איז אלט געווען צוועלף יאר{{קלאר אויס|אין פאריגן אפטיילונג שטייט פערצן יאר}} ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן
* חיה שרה, די ווייב פון רבי [[מרדכי פון טשערנאביל]].
* חיה שרה, די ווייב פון [[רבי מרדכי טווערסקי|רבי מרדכי פון טשערנאביל]]
* און רבקה, די ווייב בזיווג שני פון רבי שלום שכנא אלטשולער{{הערה|נאך די פטירה פון זיין ווייב דבורה לאה, טאכטער ​​פון [[בעל התניא]].}}.
* רבקה, די ווייב בזיווג שני פון רבי שלום שכנא אלטשולער, וועלכער איז געווען דער פאטער פון [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן (צמח צדק)|דער צמח צדק]] מיט זיין ערשטן זיווג{{הערה|זיין ערשטע ווייב, דבורה לאה, איז געווען א טאכטער ​​פון [[בעל התניא]]}}


== דרויסנדע לינקס ==
== דרויסנדיגע לינקס ==
{{מיזמים|ויקיציטוט=אהרן הגדול מקרלין}}
{{מיזמים|ויקיציטוט=אהרן הגדול מקרלין}}
* {{אוצר ישראל|א|180|אהרן בן יעקב מקרלין|עמוד=164}}
* {{היברובוקס|צוואת רבי אהרן הגדול|בית אהרן - על התורה ועל העבודה|46089|page=21}}
* ר' אהרן ב"ר יעקב מקארלין (ר' אהרן הגדול), בתוך: [[דב ליפץ]] (מרכז המערכת), [[נתן גורן]] [ואחרים] (מערכת), '''יהדות ליטא''', כרך ג, ספר א: "אישים", תל אביב: [[עם הספר (הוצאת ספרים)|עם הספר]], תשכ"ז, עמ' 25 ({{ספרי יזכור||ליטא|2866}}, תמונה 1223).
* {{אייוועלט|3817|ר' אהרן (הגדול) מקארלין זצ"ל - י"ט ניסן שנת תקל"ב}}
*{{אנצ דעת|94}}
* {{אנצ דעת|94|אהרון הגדול מקארלין}}
*א. אברהם שוורץ, [http://www.hebrewbooks.org/30426 מייסד חסידות קארלין], בעלון "אור הגנוז", גיליון ו', שבט-ניסן תשמ"ח, עמ' 26–36 {{PDF}}
* {{היברובוקס|א. אברהם שווארץ|אור הגנוז|30426|page=26|שנת הוצאה=גליון ו', שבט-ניסן תשמ"ח|עמ=26–36|סופיקס=יא}}
*[http://www.tog.co.il/he/Article.aspx?id=619 רבי אהרן הגדול מקרלין], באתר טוג
 
*[http://www.piyut.org.il/textual/502.html קה אכסוף], באתר [[הזמנה לפיוט]]
==נאטיצן==
*{{דעת|[[מ.ש. גשורי]]|daat/kitveyet/mahanaim/nigunim1-2.htm|ניגונים וזמירות לשבת}}
{{ביאורים}}


== רעפערענצן==
== רעפערענצן==
{{הערות שוליים}}
{{רעפערענצן}}
{{מיון רגיל:פרלוב, אהרן}}
 
{{מיון רגיל:פערלאוו, אהרן}}
 
{{סדרה|פאריגער= - |נעקסטער= [[רבי שלמה פון קארלין]]  |רשימה= [[אדמו"ר]]ים פון [[קארלין (חסידות)|חסידות קארלין]]}}


{{סדרה|הקודם= - |הבא= רבי [[שלמה מקרלין]]  |רשימה= [[אדמו"ר]]י [[חסידות קרלין|קרלין]]}}
{{תלמידים פון מעזריטשער מגיד}}
[[:קאטעגאריע:תלמידי המגיד ממזריטש]]
[[קאַטעגאָריע:תלמידים פון מעזריטשער מגיד]]
[[:קאטעגאריע:אדמו"רי קרלין]]
[[קאַטעגאָריע:אדמורי"ם]]
[[:קאטעגאריע:רבנים בלארוסים]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[:קאטעגאריע:רבנים ליטאים]]
[[קאַטעגאָריע:קארלין]]
[[:קאטעגאריע:קרלין: רבנים]]
[[HE:רבי אהרן הגדול מקרלין]]
{{ו}}