אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שאול המלך"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
2 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 1 יאָר
ק
ק (←‏אומקום: הגהה)
שורה 115: שורה 115:


=== אומקום ===
=== אומקום ===
נאך שמואל הנביא'ס פטירה האבן זיך די פלשתים און די אידן געגרייט פאר א מלחמה. די פלשתים האבן זיך צוזאמגענומען אין שטאט [[שונם]], אין דער צייט וואס די אידן האבן זיך צוזאמגענומען אין [[הר הגלבוע]]. שאול המלך האט זיך געוואלט באראטן מיט דער שכינה, און נאכ'ן פרוביר דורך די אורים ותומים און נביאים אן ערפאלג, האט ער זיך געוואנדן צו א [[בעלת אוב]] אין [[עין דאר]], פארהוילנדיג דערביי זיין אידענטיטעט. זי האט אים דערמאנט אז שאול האט אויסגעראטן [[כישוף]] פון איבער דאס לאנד, אבער ער האט איר פארשפראכן אז שאול וועט איר גארנישט שלעכטס טון. דער בעלת האט ארויפגעברענגט די נשמה פון שמואל, וועלכע האט געזאגט שאול'ן אז ער וועט פארלירן די קריג און פאלן אין שלאכט. שאול איז צוזאמגעפאלן הערנדיג די רייד, און די בעלת אוב האט אים דערמונטערט מיט א סעודה{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|כח}}.}}.
נאך שמואל הנביא'ס פטירה האבן זיך די פלשתים און די אידן געגרייט פאר א מלחמה. די פלשתים האבן זיך צוזאמגענומען אין שטאט [[שונם]], אין דער צייט וואס די אידן האבן זיך צוזאמגענומען אין [[הר הגלבוע]]. שאול המלך האט זיך געוואלט באראטן מיט דער שכינה, און נאכ'ן פרוביר דורך די נביאים אן ערפאלג, האט ער זיך געוואנדן צו א [[בעלת אוב]] אין [[עין דאר]], פארהוילנדיג זיין אידענטיטעט. זי האט אים דערמאנט אז שאול האט אויסגעראטן [[כישוף]] פון איבער דאס לאנד, אבער ער האט איר פארשפראכן אז שאול וועט איר גארנישט שלעכטס טון. דער בעלת האט ארויפגעברענגט די נשמה פון שמואל, וועלכע האט געזאגט שאול'ן אז ער וועט פארלירן די קריג און פאלן אין שלאכט. שאול איז צוזאמגעפאלן הערנדיג די רייד, און די בעלת אוב האט אים דערמונטערט מיט א סעודה{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|כח}}.}}.


טראץ דער ווארענונג האט שאול נישט צוריק געצויגן פון זיינע פלענער, כדי אומצוקומען אינעם שלאכט און האבן א כפרה אויף די זינד פון אויס'הרג'ענען נוב עיר הכהנים. שאול איז געפאלן אינעם שלאכט אינאיינעם מיט זיינע דריי זון, [[יונתן]], [[אבינדב]], און [[מלכי שוע]]. שאול, זעענדיג אז ער גייט געכאפט ווערן דורך די פשלתים האט ער געבעטן פון זיין וואפנטרעגער אז ער זאל אים אומברענגען, און ווען יענע האט נישט געוואלט, האט שאול זיך ארויפגעווארפן אויף זיין שווערד זיך אומצוברענגען{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|א|ד}}.}}.
וויסנדיג אז ער גייט צו זיין טויט, האט שאול מיט מסירות הנפש נישט צוריק געצויגן פון זיינע פלענער, נאר ארויס אין מלחמה כדי די גזירה זאל אויסגעפירט ווערן{{הערה|אברבנאל אויף שמואל א', פרק כח, פסוק כה}}. שאול איז געפאלן אינעם שלאכט אינאיינעם מיט זיינע דריי זון, [[יונתן]], [[אבינדב]], און [[מלכי שוע]]. שאול, זעענדיג אז ער גייט געכאפט ווערן דורך די פשלתים האט ער געבעטן פון זיין וואפנטרעגער אז ער זאל אים אומברענגען, און ווען יענע האט נישט געוואלט, האט שאול זיך ארויפגעווארפן אויף זיין שווערד {{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|א|ד}}.}}.


אן [[עמלק'ישע]] יונג וואס איז אהין געקומען האט געהאלפן שאול זיך ענדגילטיג אומברענגען, גענומען שאול'ס קרוין און ארעם באנד, אדער ווי חז"ל זאגן – זיינע [[תפילין של ראש]] און [[של יד]], און געלאפן קיין צקלג צו ווייזן דוד'ן. אנדערש ווי ער האט געקלערט, האט דוד זייער געקלאגט איבער שאול, און גאר געהייסן הרג'ענען דעם עמלקי וואס האט אומגעברענגט שאול. דוד האט דאן פארפאסט א [[קינה]] איבער די אומקום פון שאול און יונתן, וועלכע איז צו אים געווען א ליבער פריינט{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|א}}.}}.
אן [[עמלק'ישע]] יונג וואס איז אהין געקומען האט געהאלפן שאול זיך ענדגילטיג אומברענגען, גענומען שאול'ס קרוין און ארעם באנד, אדער ווי חז"ל זאגן – זיינע [[תפילין של ראש]] און [[של יד]], און געלאפן קיין צקלג צו ווייזן דוד'ן. אנדערש ווי ער האט געקלערט, האט דוד זייער געקלאגט איבער שאול, און גאר געהייסן הרג'ענען דעם עמלקי וואס האט אומגעברענגט שאול. דוד האט דאן פארפאסט א [[קינה]] איבער די אומקום פון שאול און פון יונתן וועלכע איז צו אים געווען א ליבער פריינד{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|א}}.}}.


די פלשתים וואס האבן געטראפן די קערפערס פון שאול און זיינע קינדער האבן אפגעהאקט די קעפ און ארום געשיקט צו ווייזן דאס פאלק. די קערפער האבן זיי אויפגעהאנגען אויף די מויערן פון [[בית שן]], און שאול'ס פאנצער האבן זיי געשטעלט אין די טעמפל פון [[עשתרות]] און [[דגון]]{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|ח|י}}.}}. איינוואוינער פון [[יביש גלעד]] האבן ארויסגעכאפט די קערפער און עס באגראבן אין [[יבשה]]{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|יא|יג}}.}}, און שפעטער האט דוד אריבערגעפירט די ביינער צום שטאט [[צלע]] אין בנימין{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|כא|ד}}.}}, וואס ווערט דערקענט אלס כירבאט צאלאך{{הערה|{{אוצר החכמה|בן ציון לוריא|ירושלים|612813|ירושלים, תשט"ו, זייט כ|עמוד=20|כותרת=מסע החיפוש של שאול אחרי האתונות|כרך=ה}}.}}, אדער אלס [[נאבי סאמוויל]]{{הערה|{{אוצר החכמה|דניאל משה לוי|מקרא וארכיאולגיה|166397|ירושלים, תשע"א, זייט 58|page=57}}.}}.
די פלשתים וואס האבן געטראפן די קערפער פון שאול און זיינע קינדער האבן אפגעהאקט די קעפ און ארום געשיקט צו ווייזן דאס פאלק. די קערפער האבן זיי אויפגעהאנגען אויף די מויערן פון [[בית שן]], און שאול'ס פאנצער האבן זיי געשטעלט אין די טעמפל פון [[עשתרות]] און [[דגון]]{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|ח|י}}.}}. איינוואוינער פון [[יביש גלעד]] האבן ארויס געכאפט די קערפער און עס באגראבן אין [[יבשה]]{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|יא|יג}}.}}, און שפעטער האט דוד אריבערגעפירט די ביינער צום שטאט [[צלע]] אין בנימין{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|כא|ד}}.}}, וואס ווערט דערקענט אלס כירבאט צאלאך{{הערה|{{אוצר החכמה|בן ציון לוריא|ירושלים|612813|ירושלים, תשט"ו, זייט כ|עמוד=20|כותרת=מסע החיפוש של שאול אחרי האתונות|כרך=ה}}.}}, אדער אלס [[נאבי סאמוויל]]{{הערה|{{אוצר החכמה|דניאל משה לוי|מקרא וארכיאולגיה|166397|ירושלים, תשע"א, זייט 58|page=57}}.}}.


דער פסוק אין דברי הימים א פירט אויס: {{ציטוט|און שאול איז געשטארבן פאר זיין פעלשונג וואס ער האט געפעלשט אין גאט, און וועגן דעם ווארט פון גאט וואס ער האט נישט געהיטן, און אויך פארוואס ער האט געפרעגט ביי א גייסט צו פארשן ביי אים. און ער האט נישט געפרעגט ביי גאט; דערפאר האט ער אים אומגעברענגט און אפגעקערט די מלוכה צו דוד דעם זון פון ישי|{{תנ"ך|דברי הימים א|י|יג|יד}}.}}.
דער פסוק אין דברי הימים א פירט אויס: {{ציטוט|און שאול איז געשטארבן פאר זיין פעלשונג וואס ער האט געפעלשט אין גאט, און וועגן דעם ווארט פון גאט וואס ער האט נישט געהיטן, און אויך פארוואס ער האט געפרעגט ביי א גייסט צו פארשן ביי אים. און ער האט נישט געפרעגט ביי גאט; דערפאר האט ער אים אומגעברענגט און אפגעקערט די מלוכה צו דוד דעם זון פון ישי|{{תנ"ך|דברי הימים א|י|יג|יד}}.}}.
== בית שאול ==
== בית שאול ==
לויט ווי עס שטייט אין פסוק האט שאול המלך געוועלטיגט פאר צוויי יאר{{הערה|שם=שמויג|{{תנ"ך|שמואל א|יג|א}}.}}. לויט די חשבונות אין סדר עולם האט ער געקרוינט געווארן אין יאר ב'תתפ"ב און געוועלטיגט נאך צוויי יאר ביז ב'תתפ"ד{{הערה|{{אוצר החכמה|אברהם אריה ליב עקביא|סדרי זמנים לפי המסרת|12685|תל אביב, תש"ג, זייט 113|page=127}}}}. טייל פון די מפרשים דינגען זיך אויף דער חשבון, און האלטן אז דער פסוק באציט זיך צו די דאטום ווען די מלחמה קעגן פלשת איז געווען, און נישט אויף זיין גאנצע קעניגרייך, וואס האט זיך געצויגן פאר פיל לענגער{{הערה|דארט=שמויג|[[רלב"ג]] דארט; [[אברבנאל]] דארט}}. יוסף בן מתתיהו שרייבט אז ער האט געוועלטיגט 40 יאר, 18 ווען שמואל האט געלעבט, און 22 נאך דעם{{הערה|{{יוספוס|קדמוניות|ו|יד|ט}}. ענליך שטייט אין מעשי השלוחים יג, כא}}. געוויסע כתבי יד פונעם תרגום השבעים זענען גורס 30 יאר{{הערה|[[#אנצמ|אברמסקי]] זייט 448}}.
לויט ווי עס שטייט אין פסוק האט שאול המלך געוועלטיגט פאר צוויי יאר{{הערה|שם=שמויג|{{תנ"ך|שמואל א|יג|א}}.}}. לויט די חשבונות אין סדר עולם האט ער געקרוינט געווארן אין יאר ב'תתפ"ב און געוועלטיגט נאך צוויי יאר ביז ב'תתפ"ד{{הערה|{{אוצר החכמה|אברהם אריה ליב עקביא|סדרי זמנים לפי המסרת|12685|תל אביב, תש"ג, זייט 113|page=127}}}}. טייל פון די מפרשים דינגען זיך אויף דער חשבון, און האלטן אז דער פסוק באציט זיך צו די דאטום ווען די מלחמה קעגן פלשת איז געווען, און נישט אויף זיין גאנצע קעניגרייך, וואס האט זיך געצויגן פאר פיל לענגער{{הערה|דארט=שמויג|[[רלב"ג]] דארט; [[אברבנאל]] דארט}}. יוסף בן מתתיהו שרייבט אז ער האט געוועלטיגט 40 יאר, 18 ווען שמואל האט געלעבט, און 22 נאך דעם{{הערה|{{יוספוס|קדמוניות|ו|יד|ט}}. ענליך שטייט אין מעשי השלוחים יג, כא}}. געוויסע כתבי יד פונעם תרגום השבעים זענען גורס 30 יאר{{הערה|[[#אנצמ|אברמסקי]] זייט 448}}.

נאוויגאציע מעניו