מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
נאך עפעס פאר יעצט
(ושתי'ס שטראף איז א אפענע שמועס אין די מפרשים אויפ'ן ארט, דארף לאו דווקא ווערן פארברייטערט דאהי) |
(נאך עפעס פאר יעצט) |
||
| שורה 30: | שורה 30: | ||
פארשידענע שיטות זענען פארהאן לגבי אחשוורוש'ס אפשטאם און לגבי ווער זיינע עלטערן זענען געווען, און צי ער איז בכלל געווען פון די קעניגליכע פאמיליע. | פארשידענע שיטות זענען פארהאן לגבי אחשוורוש'ס אפשטאם און לגבי ווער זיינע עלטערן זענען געווען, און צי ער איז בכלל געווען פון די קעניגליכע פאמיליע. | ||
אין די גמרא דרש'נט [[רב (אמורא)|רב]] אויף דאס ווארט "המולך"{{הערה|{{תנ"ך|אסתר|א|א}}}} – "שמלך מעצמו", ער האט פון זיך אליין געקעניגט, און נישט אלס דער ריכטיגער יורש, לכאורה ווייל ער איז נישט געווען פון די קעניגליכע דינאסטיע{{הערה|{{בבלי|מגילה|יא|א}}, און רש"י אויפן ארט}}. אזוי אויך פארציילט די גמרא אז [[ושתי]] האט אנגערופן אחשוורוש'ן "בר אהורייריה דאבא"{{הערה|{{בבלי|מגילה|יב|ב}}}}, וואס [[רש"י]] טייטשט "דעם טאטנ'ס פערד היטער'ס זון". דער פירוש המיוחס לה[[רמב"ם]] טייטשט דעם אויסדרוק "דעם טאטנ'ס מיסט קערער'ס זון". | אין די גמרא דרש'נט [[רב (אמורא)|רב]] אויף דאס ווארט "המולך"{{הערה|{{תנ"ך|אסתר|א|א}}}} – "שמלך מעצמו", ער האט פון זיך אליין געקעניגט, און נישט אלס דער ריכטיגער יורש, לכאורה ווייל ער איז נישט געווען פון די קעניגליכע דינאסטיע{{הערה|{{בבלי|מגילה|יא|א}}, און רש"י אויפן ארט}}. אזוי אויך פארציילט די גמרא אז [[ושתי]] האט אנגערופן אחשוורוש'ן "בר אהורייריה דאבא"{{הערה|{{בבלי|מגילה|יב|ב}}}}, וואס [[רש"י]] טייטשט "דעם טאטנ'ס פערד היטער'ס זון". דער פירוש המיוחס לה[[רמב"ם]] טייטשט דעם אויסדרוק "דעם טאטנ'ס מיסט קערער'ס זון". לויט אן אנדער מקור איז ער געווען געשטעלט אלס לויפער פאראויס פון בלשאצר'ס רייטוואגן{{הערה|{{ילקוט שמעוני|אסתר|תתרמט}}}}. | ||
ווידעראום אין [[תרגום שני]]{{הערה|פרק א פסוק א}} און אין נאך מדרשים{{הערה|1={{אוצר החכמה|צבי הירש ווייס|פרסומי ניסא|169908|אין "אוצר המנוצר" אות א', ניו יארק תשע"ה|page=24|כותרת=מלכות אחשורוש}}|שם=ווייסא}} ווערט געברענגט אז ער איז יא געווען פון דער קעניגליכע פאמיליע, א זון פון [[דריווש המדי]]. אין ילקוט שמעוני{{הערה|[[ילקוט שמעוני]] אסתר רמז תתרמ"ט}} ווערט דערציילט אז [[כורש]] און דריווש האבן איינגענומען [[בבל]] ווען [[בלשאצר]] געהאלטן אינמיטן זיין גרויסע סעודה, און דריווש האט זיך געזעצט אויף בלשאצר'ס פלאץ. [[ושתי]], וואס איז דאן געווען א יונג מיידל, האט געמיינט אז דאס איז איר פאטער בלשאצר, און געלאפן צו זיין שויס. דריווש האט אויף איר רחמנות באקומען, און איר פארהייראט צו זיין זון אחשוורוש. | ווידעראום אין [[תרגום שני]]{{הערה|פרק א פסוק א}} און אין נאך מדרשים{{הערה|1={{אוצר החכמה|צבי הירש ווייס|פרסומי ניסא|169908|אין "אוצר המנוצר" אות א', ניו יארק תשע"ה|page=24|כותרת=מלכות אחשורוש}}|שם=ווייסא}} ווערט געברענגט אז ער איז יא געווען פון דער קעניגליכע פאמיליע, א זון פון [[דריווש המדי]]. אין ילקוט שמעוני{{הערה|[[ילקוט שמעוני]] אסתר רמז תתרמ"ט}} ווערט דערציילט אז [[כורש]] און דריווש האבן איינגענומען [[בבל]] ווען [[בלשאצר]] געהאלטן אינמיטן זיין גרויסע סעודה, און דריווש האט זיך געזעצט אויף בלשאצר'ס פלאץ. [[ושתי]], וואס איז דאן געווען א יונג מיידל, האט געמיינט אז דאס איז איר פאטער בלשאצר, און געלאפן צו זיין שויס. דריווש האט אויף איר רחמנות באקומען, און איר פארהייראט צו זיין זון אחשוורוש. | ||
| שורה 39: | שורה 39: | ||
אחשוורוש איז נישט געווען דער ריכטיגער יורש צום טראָן: אדער ווייל ער איז נישט געווען פון די קעניגליכע משפחה, אדער ווייל דער אפמאך צווישן פרס ומדי האט געלויטעט אז נאך כורש פון פרס דארף קעניגן איינער פון מדי{{הערה|שם=ווייסא}}. אין די גמרא איז דא צוויי וועגן וויאזוי ער איז געקומען צום טראָן, אדער אז ער האט דעם קעניגרייך געקויפט מיט געלט; אדער ווייל קיין פאסיגער ווי אים צו קעניגן איז נישט געווען{{הערה|{{בבלי|מגילה|יא|א}}}}. ער האט זיך אויך באניצט מיט פארשידענע טאקטיקן אונטערצודריקן זיינע קעגנער{{הערה|פירוש המיוחס להרמב"ם אויף מגילת אסתר אויפן פסוק (אסתר, א, א) "המולך מהודו ועוד כוש"}}. | אחשוורוש איז נישט געווען דער ריכטיגער יורש צום טראָן: אדער ווייל ער איז נישט געווען פון די קעניגליכע משפחה, אדער ווייל דער אפמאך צווישן פרס ומדי האט געלויטעט אז נאך כורש פון פרס דארף קעניגן איינער פון מדי{{הערה|שם=ווייסא}}. אין די גמרא איז דא צוויי וועגן וויאזוי ער איז געקומען צום טראָן, אדער אז ער האט דעם קעניגרייך געקויפט מיט געלט; אדער ווייל קיין פאסיגער ווי אים צו קעניגן איז נישט געווען{{הערה|{{בבלי|מגילה|יא|א}}}}. ער האט זיך אויך באניצט מיט פארשידענע טאקטיקן אונטערצודריקן זיינע קעגנער{{הערה|פירוש המיוחס להרמב"ם אויף מגילת אסתר אויפן פסוק (אסתר, א, א) "המולך מהודו ועוד כוש"}}. | ||
ווען אחשוורש האט אנגעהויבן קעניגן איז די קעניגרייך געווען א קליינע, און ער האט צוביסלעך איינגענומען מער און מער לענדער ביז ער האט געקעניגט אויף די גאנצע וועלט{{הערה|פאר אן אויספירליכע ליקוט איבער די גרויסקייט פון אחשוורוש'ס קעניגרייך זעט: {{אוצר החכמה|צבי הירש ווייס|פרסומי ניסא|169908|אין "אוצר המנוצר" אות ט', ניו יארק תשע"ה|page=28}}}}, 127 מדינות. אין מדרש ווערן געברענגט טייל פון זיינע סטראטעגיעס: ער פלעגט ניצן די מיליטער פון די איינגענומענע לענדער איינצונעמען נאך, און ער האט איינגענומען ווייטע לענדער ארומצונעמען די נענטערע{{הערה|רבי שלמה אלקבץ, '''מנות הלוי''', אסתר פרק א פסוק א בשם מדרש רבתי דאחשוורוש}}. עס זענען דא וואס זאגן אז די 127 מדינות דערמאנט אין די מגילה זענען די וואס ער האט אליין איינגענומען, דערצו האט ער געקעניגט אויף נאך 125 וואס ער האט גע'ירש'נט פון כורש{{הערה|רבי רפאל חייא פונטרימולי, '''ילקוט מעם לועז''', אסתר א, א}}. אין מגילה שטייט אז ער האט געקעניגט "פון הודו ביז כוש", אן אויסדרוק וואס ברענגט ארויס די גרויסקייט און שטאנדהאפטיגקייט פון זיין קעניגרייך{{הערה|שם=מגילהיב|{{בבלי|מגילה|יב|א}}}}. אחשוורוש האט פארמאגט אן אויסטערלישן רייכטום{{הערה|און אויף אים גייט ארויף דער פסוק ({{תנ"ך|דניאל|יא|ב}}) "וְהָרְבִיעִי יַעֲשִׁיר עֹשֶׁר גָּדוֹל מִכֹּל". (פרקי דרבי אליעזר פרק מט)}}, ירש'ענענדיג די אוצרות פון נבוכדנצר{{הערה|אסתר רבה פרשה ב, מדרש אבא גוריון פרשה א}} און כורש{{הערה|תרגום ראשון, אסתר א, ד}}, פארמאגנדיג אלעס אינאיינעם 1080 אוצרות{{הערה|ווי מען זעט אין די גמרא {{בבלי|מגילה|יא|א}}}}. | ווען אחשוורש האט אנגעהויבן קעניגן איז די קעניגרייך געווען א קליינע, און ער האט צוביסלעך איינגענומען מער און מער לענדער ביז ער האט געקעניגט אויף די גאנצע וועלט{{הערה|פאר אן אויספירליכע ליקוט איבער די גרויסקייט פון אחשוורוש'ס קעניגרייך זעט: {{אוצר החכמה|צבי הירש ווייס|פרסומי ניסא|169908|אין "אוצר המנוצר" אות ט', ניו יארק תשע"ה|page=28}}}}, 127 מדינות. אין מדרש ווערן געברענגט טייל פון זיינע סטראטעגיעס: ער פלעגט ניצן די מיליטער פון די איינגענומענע לענדער איינצונעמען נאך, און ער האט איינגענומען ווייטע לענדער ארומצונעמען די נענטערע{{הערה|רבי שלמה אלקבץ, '''מנות הלוי''', אסתר פרק א פסוק א בשם מדרש רבתי דאחשוורוש}}. עס זענען דא וואס זאגן אז די 127 מדינות דערמאנט אין די מגילה זענען די וואס ער האט אליין איינגענומען, דערצו האט ער געקעניגט אויף נאך 125 וואס ער האט גע'ירש'נט פון כורש{{הערה|רבי רפאל חייא פונטרימולי, '''ילקוט מעם לועז''', אסתר א, א}}. אין מגילה שטייט אז ער האט געקעניגט "פון הודו ביז כוש", אן אויסדרוק וואס ברענגט ארויס די גרויסקייט און שטאנדהאפטיגקייט פון זיין קעניגרייך{{הערה|שם=מגילהיב|{{בבלי|מגילה|יב|א}}}}. אחשוורוש האט פארמאגט אן אויסטערלישן רייכטום, מער ווי אנדערע קעניגן פון מדי ופרס{{הערה|און אויף אים גייט ארויף דער פסוק ({{תנ"ך|דניאל|יא|ב}}) "וְהָרְבִיעִי יַעֲשִׁיר עֹשֶׁר גָּדוֹל מִכֹּל". (פרקי דרבי אליעזר פרק מט)}}, ירש'ענענדיג די אוצרות פון נבוכדנצר{{הערה|אסתר רבה פרשה ב, מדרש אבא גוריון פרשה א}} און כורש{{הערה|תרגום ראשון, אסתר א, ד}}, פארמאגנדיג אלעס אינאיינעם 1080 אוצרות{{הערה|ווי מען זעט אין די גמרא {{בבלי|מגילה|יא|א}}}}. | ||
לויט טייל מפרשים{{הערה|ווי דער אבן עזרא אויף דניאל יא, ב}} איז אחשוורוש דער "ארתחששתא" וואס ווערט דערמאנט אין ספר עזרא וואס האט מבטל געווען דאס בויען דעם בית המקדש. די גוים וואס האבן געוואוינט ארום ירושלים האבן געשיקט א בריוו צו אתרששתא צו ווארענען אז די אידן בויען א שטאט, ירושלים, וואס האט אלעמאל ווידערגעשפעניגט אין אירע האַרן. אין רעאקציע צום בריוו האט ארתחששתא געהייסן אפשטעלן דאס בויען, און אזוי איז עס געשטאנען פון זיין ערשטע יאר, {{לינק צו אידיש יאר|3393}}, ביז דעם צווייטן יאר פון [[דריווש הפרסי]], שנת {{לינק צו אידיש יאר|3409}}{{הערה|{{תנ"ך|עזרא|ד}}; סדר עולם רבה פרק כט}}. | לויט טייל מפרשים{{הערה|ווי דער אבן עזרא אויף דניאל יא, ב}} איז אחשוורוש דער "ארתחששתא" וואס ווערט דערמאנט אין ספר עזרא וואס האט מבטל געווען דאס בויען דעם בית המקדש. די גוים וואס האבן געוואוינט ארום ירושלים האבן געשיקט א בריוו צו אתרששתא צו ווארענען אז די אידן בויען א שטאט, ירושלים, וואס האט אלעמאל ווידערגעשפעניגט אין אירע האַרן. אין רעאקציע צום בריוו האט ארתחששתא געהייסן אפשטעלן דאס בויען, און אזוי איז עס געשטאנען פון זיין ערשטע יאר, {{לינק צו אידיש יאר|3393}}, ביז דעם צווייטן יאר פון [[דריווש הפרסי]], שנת {{לינק צו אידיש יאר|3409}}{{הערה|{{תנ"ך|עזרא|ד}}; סדר עולם רבה פרק כט}}. | ||
| שורה 58: | שורה 58: | ||
די גמרא זאגט אויך אז די בירגער אונטער אחשוורוש האבן געליטן פון אים און זיינע שטייערן, און דרש'ענען עס אריין אין זיין נאמען:{{ציטוט|רבי יוחנן אמר: כל שזוכרו אמר אח לראשו. ורבי חנינא אמר: שהכל נעשו רשין בימיו.|{{בבלי|מגילה|יא|א}}}} | די גמרא זאגט אויך אז די בירגער אונטער אחשוורוש האבן געליטן פון אים און זיינע שטייערן, און דרש'ענען עס אריין אין זיין נאמען:{{ציטוט|רבי יוחנן אמר: כל שזוכרו אמר אח לראשו. ורבי חנינא אמר: שהכל נעשו רשין בימיו.|{{בבלי|מגילה|יא|א}}}} | ||
חז"ל דערמאנען אבער אויך עטליכע גוטע זיטן פון אחשוורוש{{הערה|{{מדרש רבה|אסתר|א|טו}}; {{בבלי|מגילה|יג|א}}.}}. | |||
==זיין היסטארישע אידענטיטעט== | ==זיין היסטארישע אידענטיטעט== | ||