רוי:וויענער ניישטאט

וויענער ניישטאט דער "מאריען זייל" און דאס צענטראלע פלעצל אין וויענער נוישטאדט. מדינה / טעריטאָריע עסטרייך קאָאָרדינאַטן ‏47°49′N 16°15′E בירגערמייסטער קלאוז שניבערגער שטח 60.89 קוואדראט ק"מ הייך 265 מעטער  ‑ אין שטאָט 44,461‏  (שטייענדיג 2017)

וויענער ניישטאט (דייטשיש: Wiener Neustadt) איז א שטאט אין דעם פעדעראלן לאנד נידער עסטרייך אין עסטרייך. דערצו ווערט זי אויכעט פארעכנט אלס איינער פון זיינע באצירקן. וויענער ניישטאט איז די צענטראלע שטאט פון דעם באצירק וועלכער רינגלט איר ארום. די צאל פון די איינוואוינער אין וויענער ניישטאט (ריכטיג פאר יאנואר 2017) איז 44,461.

היסטארישע איינצלהייטן

די שטאט איז געגרינדעט געווארן דורך דעם עסטרייכישן הערצאג לעאפאלד דער פינפטער, וועלכער האט פינאנצירט איר בוי פונעם אויסלייז-געלט וועלכע איז אים באצאלט געווארן דורך ענגלאנד כדי צו באפרייען זייער קעניג ריטשארד דער ערשטער (ענגליש: Richard I the Lionheart), וועלכער איז אפגעהאלטן געווארן ביי אים אלס א גייזל (ענגליש: hostage, העברעאיש: בן ערובה), אין דעם עסטרייכישן שטעטל דארנשטיין. דער נאמען "וויענער ניישטאט" איז באניצט געווארן אורשפרינגליך אלס א נאמען פון א פעסטונג וואס איז אויפגעשטעלט געווארן מיט א ציל צו באשיצן די שטאט פונעם דערנעבנדיגן לאנד אונגארן. די שטאט האט באקומען ספעציעלע רעכטן כדי צו דערלאנגען פאר איר די מעגליכקייט צו וואקסן און זיך אויסצואנטוויקלען.

די פעסטונג און די מיליטערישע אקאדעמיע אין וויענער ניישטאט

אום אויגוסט 1487 דער אונגארישער קעניג מאטיאס קארבינוס האט איינגענומען די שטאט נאך א צוויי יעריגער באלאגערונג. אין דעם 16טן יארהונדערט האט די שטאט פארלוירן איר סטאטוס אלס דער וואוינונג-ארט פון די קייזערן און איר באדייט האט זיך צימליך פארמינערט.

דער וואסער-טורעם, איינער פון די מערקווערדיגסטע סימבאלן פון דער שטאט

אין יאר 1761 איז אויפגעשטעלט געווארן אין דער שטאט'ס פעסטונג די ערשטע מיליטערישע אקאדעמיע אין דער וועלט.

דורך דער צווייטער וועלט קריג, איז וויענער ניישטאט געווען א וויכטיגער אינדוסטריעלער צענטער. ס'איז געווען דארט אויכעט א פיליאל פונעם פאבריק ראקס-ווערקע (Rax-Werk), וואס האט פראדוצירט מאשינען און ראקעטעס, און אין וועלכער מ'האט באשעפטיגט ארום 1,000 צוואנגארבעטערס פונעם מאטהאוזן לאגער. זייענדיג אן אינדוסטריעלער צענטער האט געפירט צו דעם אז די שטאט איז שווער באמבאדירט געווארן. אומגעפער 80% פון דער שטאט איז פארניכטעט געווארן אינגאנצן, שווערע און אומשאצבארע שאדנס זענען פאראורזאכט געווארן אלס רעזולטאט פון די אנגריפן, און א גרויסע צאל פון די אינוואוינערס איז אומגעקומען דורך די באמבאדירונגען.

טראנספארט

וויענער ניישטאט איז איינע פון די וויכטיגסטע פארבינדונגספונקטן פון טראנספארט אין גאנץ עסטרייך. אין דער שטאט עס זענען פאראן צוויי לופטפעלדער,איינע פון זיי איז מיליטעריש און אויכעט דאס ערשטע לופטפעלד וואס איז געגרינדעט געווארן אין עסטרייך, און דאס צווייטע איז בירגערליך. די שטאט איז פארבינדט אויכעט צו אן אייזנבאן ליניע און צו דער אטאסטראדע. די שטאט פארמאגט אויכעט א וואסער קאנאל וועלכער הייסט "וויענער ניישטאט קאנאל", און וואס האט אורשפרינגליך באשטימט געווארן צו דעגרייכן ביז דער שטאט טריעסטע אין איטאליע, אבער זיין בוי איז קיינמאל נישט פארענדיגט געווארן.

דער וואקזאל פון וויענער ניישטאט (Wiener Neustadt Hauptbahnhof)

די אידישע געמיינדע אין וויענער ניישטאט

די ערשטע דאקומענטאציע וואס צייגט א באווייז אויף דער אנוועזנהייט פון דער אידישע געמיינדע אין דער שטאט, געפינט זיך אין א פארארדענונג פון יאר 1239 וועלכע האט ארויסגעגעבן פרידריך דער צווייטער, דער הערצאג פון עסטרייך. אין דער פארארדענוג זענען ארויסגעגעבן געווארן בארופליכע אפגרעניצונגען וועלכע מ'האט באשטימט פאר די געמיינדע מיטגלידער. ווארשיינליך עס האט זיך גערעדט פון אן איינגעשטעלטער געמיינדע וואס פלעגט פארמאגן א שוהל און בית החיים. אור-אלטע מציבות וואס זענען אנטדעקט געווארן אין דעם בית החיים זענען דאטירט געווארן אנפאנג פון דער ענדע פונעם 13טן יארהונדערט. אין דער שטאט איז געווען טעטיג רבי ישראל איסערלען (1390-1460), וואס איז געווען גאר א חשוב'ער פוסק פון דעם אשכנז'ישן אידנטום. אויכעט פאר א שטיקל צייט האט געוואוינט דארט רבי משה בן חסדאי טאקו, דער בעל מחבר ספר "הכתב תמים", און נאך זיין פטירה איז ער באערדיגט געווארן דארט. נאך א טעטיגע און א באקאנטע פערזענליכקייט אין דער אידישער געמיינדע פון וויענער ניישטאט איז געווען רבי שלום פון ניישטאט, פון וועמען זענען דער מהרי"ל, רבי יצחק אייזיק פון טיראנא און רבי דוסא בן משה, דער "גרעק" פון ווידין. אין יאר 1496 זענען די אידן פארטריבן געווארן דורך דעם קייזער פון דער הייליגער רוימישע אימפעריע, מקסימיליאן דער ערשטער, און אין יאר 1497 איז די שוהל ליידער פארוואנדלט געווארן אין א קירכע. אין יאר 1848 האבן זיך אידן ווידער באזעצט אין דער שטאט, אבער טראצדעם, נאר אין יאר 1889 האבן זיי באקומען ערלויבעניש אויפצושטעלן אן אייגענעם בית החיים, און איידער זיי האבן באקומען די ערלויבעניש האבן זיי געמוזט באערדיגן די נפטרים פון דער געמיינדע אין די דערנעבנדיגע שטעט.

דער אַרטיקל איז א יתום, קיין אַרטיקל לינקט צו עס. איר זענט געלאדנט צו ביישטייערן צו המכלול און פארבינדן צו עס פון ארטיקלען וואס אנטהאלטן "וויענער ניישטאט".

 

דער ארטיקל בנוגע געאגראפיע פון אייראפע איז א שטומף. איר זענט געלאדנט עס צו פארברייטערן.

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!