רוי:אב הרחמים
אב הרחמים
|
|---|
|
אָב הָרַחֲמִים שׁוֹכֵן מְרוֹמִים. בְּרַחֲמָיו הָעֲצוּמִים הוּא יִפְקֹד בְּרַחֲמִים הַחֲסִידִים וְהַיְשָׁרִים וְהַתְּמִימִים. קְהִלּוֹת הַקֹּדֶשׁ שֶׁמָּסְרוּ נַפְשָׁם עַל קְדֻשַּׁת הַשֵּׁם. הַנֶּאֱהָבִים וְהַנְּעִימִים בְּחַיֵּיהֶם וּבְמוֹתָם לא נִפְרָדוּ. מִנְּשָׁרִים קַלּוּ וּמֵאֲרָיוֹת גָּבֵרוּ[1] לַעֲשׂוֹת רְצוֹן קוֹנָם וְחֵפֶץ צוּרָם. יִזְכְּרֵם אֱלֹקֵינוּ לְטוֹבָה עִם שְׁאָר צַדִּיקֵי עוֹלָם. וְיִנְקֹם בְּיָמֵינוּ לְעֵינֵינוּ[2] נִקְמַת דַּם עֲבָדָיו הַשָּׁפוּךְ. כַּכָּתוּב בְּתוֹרַת מֹשֶׁה אִישׁ הָאֱלֹקִים. הַרְנִינוּ גוֹיִם עַמּוֹ כִּי דַם עֲבָדָיו יִקֹּם וְנָקָם יָשִׁיב לְצָרָיו וְכִפֶּר אַדְמָתוֹ עַמּוֹ:[3] וְעַל יְדֵי עֲבָדֶיךָ הַנְּבִיאִים כָּתוּב לֵאמֹר. וְנִקֵּיתִי דָּמָם לֹא נִקֵּיתִי וַ-ה' שֹׁכֵן בְּצִיּוֹן:[4] וּבְכִתְבֵי הַקֹּדֶשׁ נֶאֱמַר לָמָּה יֹאמְרוּ הַגּוֹיִם אַיֵּה אֱלֹקֵיהֶם, יִוָּדַע בַּגּוֹיִם לְעֵינֵינוּ נִקְמַת דַּם עֲבָדֶיךָ הַשָּׁפוּךְ:[5] וְאוֹמֵר, כִּי דוֹרֵשׁ דָּמִים אוֹתָם זָכָר לא שָׁכַח צַעֲקַת עֲנָוִים:[6] וְאוֹמֵר, יָדִין בַּגּוֹיִם מָלֵא גְוִיּוֹת מָחַץ רֹאשׁ עַל אֶרֶץ רַבָּה. מִנַּחַל בַּדֶּרֶךְ יִשְׁתֶּה עַל כֵּן יָרִים רֹאשׁ:[7] |
אב הרחמים (אידיש: "דער פאָטער פון דערבארעמונג") איז א תפילה וואס ווערט געזאָגט אום שבת נאך קריאת התורה אין די אשכנז'ישע קהילות. צו דער תפילה איז פארהאן א ספּעציעלע מעלאָדיע.
די תפילה דערמאנט די נשמות פון די אידן וואָס זענען אומגעברענגט געוואָרן אויף קידוש השם, און בעט אז השי"ת זאל זיך נוקם זיין פאר זייער פארגאסן בלוט.
היסטאריע
ווען די תפילה איז פארפאסט געוואָרן, און ווער איר מחבר איז, איז נישט באקאנט. דאָס ערשטע מאָל געפינט מען די תפילה אין א מחזור אין כתב יד פון יאָר 1270. מען גלייבט, אז זי איז פארפאסט געוואָרן אין דייטשלאנד נאָך די שחיטות פון יאָר ד'תתנ"ו (1096) אין די צייטן פון די קרייצציגלער.
צייטן ווען עס ווערט געזאגט
לויט דער מנהג פון מערב דייטשלאנד, האט מען געזאגט אב הרחמים בלויז צוויי שבתים אין יאר: שבת חזון און דער שבת בעפאר שבועות; אין די פוילישע קהילות איז געווארן איינגעפירט עס צו זאגן יעדן שבת[8].
אין רוב אשכנז'ישע קהילות פירט מען זיך צו זאגן די תפילה יעדן שבת נאך קריאת התורה, איידער מען טראגט צוריק די ספר תורה צום ארון הקודש. אויסנאמען זענען שבת מברכים, שבת וואס געפאלט אין ראש חודש אדער יום טוב, אדער ווען עס איז פארהאן א חתן אדער בעל ברית מילה צווישן די מתפללים. אין די טרויער טעג פון ספירת העומר אדער קומענדיג נאנט צו די ניין טעג גייען נישט אן - לויט טייל מקורות - טייל פון די אויסנאמען[9].
אב הרחמים ווערט אויך געזאָגט אין די ימים טובים ווען מען איז מזכיר נשמות.
צו ליינען מער
- אפרים מאיר מעט, "קונטרס אש תמיד" מקור והלכות תפילת אב הרחמים ופירושים ודיוקים בה, אין: תולדות האש, עמ' תרמ"ז-תרס"ג.
- אפרים קרנפוגל, "על נוסחה ומקורה של תפילת אב הרחמים", אין: ישורון, חלק כז עמ' תתע"א-תתע"ח, ירושלים תשע"ב, אויף Academia.edu
דרויסנדע לינקס
- אב הרחמים, אין "אנציקלופדיה יהודית" אויף "דעת"
די הורוויץ ברידער זינגען אב הרחמים אין אוישוויץ אויף יוטיוב
רעפערענצן
- ↑ שמואל ב' א, כג
- ↑ די ווערטער "בימינו לעינינו", אדער איין פון זיי, זענען ארויסגענומען געווארן אין טייל שפעטערע סידורים דורך דער צענזור, אדער צוליב דרכי שלום (סדר עבודת ישראל, סוף שחרית לשבת).
- ↑ דברים לב, מג
- ↑ יואל ד, כא
- ↑ תהלים עט, י
- ↑ תהלים ט, יג
- ↑ תהלים קי, ו–ז
- ↑ סדר עבודת ישראל, רעדלהיים תרכ"ח, עמ' 233
- ↑ זעט רמ"א, אורח חיים, סימן רפ"ד, סעיף ז', און די נושאי כלים.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!