וכל מאמינים

וְכֹל מַאֲמִינִים איז א פיוט וואס דער פריעריגער ארץ ישראל'דיגער פייטן יניי האט מחבר געווען. די פיוט ווערט געזאגט ביי די אשכנזישע קהילות ביי תפילת מוסף פון ראש השנה און פון יום כיפור.

וְכֹל מַאֲמִינִים
הָאוֹחֵז בְּיַד מִדַּת מִשְׁפָּט   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא אֵל אֱמוּנָה הַבּוֹחֵן וּבוֹדֵק גִּנְזֵי נִסְתָּרוֹת   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא בּוֹחֵן כְּלָיוֹת הַגּוֹאֵל מִמָּוֶת וּפוֹדֶה מִשַּׁחַת   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא גּוֹאֵל חָזָק הַדָּן יְחִידִי לְבָאֵי עוֹלָם   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא דַּיָּן אֱמֶת הֶהָגוּי בְּאֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא הָיָה הֹוֶה וְיִהְיֶה הַוַּדַּאי שְׁמוֹ כֵּן תְּהִלָּתוֹ   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא וְאֵין בִּלְתּוֹ הַזּוֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא זוֹכֵר הַבְּרִית הַחוֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא חַי וְקַיָּם הַטּוֹב, וּמֵטִיב לָרָעִים וְלַטּוֹבִים   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא טוֹב לַכֹּל הַיּוֹדֵע יֵצֶר כָּל יְצוּרִים   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא יוֹצְרָם בַּבָּטֶן הַכֹּל יָכוֹל וְכוֹלְלָם יָחַד   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא כֹּל יָכוֹל הַלָּן בְּסֵתֶר בְּצֵל, שַׁדַּי   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא לְבַדּוֹ הוּא הַמַּמְלִיךְ מְלָכִים וְלוֹ הַמְּלוּכָה   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא מֶלֶךְ עוֹלָם הַנּוֹהֵג בְּחַסְדּוֹ כָּל דּוֹר   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא נוֹצֵר חֶסֶד הַסּוֹבֵל, וּמַעְלִים עַיִן מִסּוֹרְרִים   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא סוֹלֵחַ סֶלָה הָעֶלְיוֹן, וְעֵינוֹ אֶל יְרֵאָיו   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא עוֹנֶה לָחַשׁ הַפּוֹתֵחַ שַׁעַר לְדוֹפְקֵי בִתְשׁוּבָה   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא פְּתוּחָה יָדוֹ הַצּוֹפֶה לָרָשָׁע וְחָפֵץ בְּהִצָּדְקוֹ   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא צַדִּיק וְיָשָׁר הַקְּצַר בְּזַעַם וּמַאֲרִיךְ אַף   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא קָשֶׁה לִכְעֹס הָרַחוּם וּמַקְדִּים רַחֲמִים לְרֹגֶז   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא רַךְ לִרְצוֹת הַשָּׁוֶה וּמַשְׁוֶה קָטֹן וְגָדוֹל   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא שׁוֹפֵט צֶדֶק הַתָּם וּמִתַּמֵּם עִם תְּמִימִים   וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא תָּמִים פָּעֳלוֹ

געבוי און אינהאלט פונעם פיוט

די פיוט אז געשריבן לויט א דאפלטע אלף בית אַקראָסטיך. יעדע איינע פון די אלף-בית אותיות ערשיינט צוויי מאל: איין מאל ביים שילדערן די לויב פון גאט, און א צווייטע מאל נאך די ווערטער "וכל מאמינים שהוא", אנפאנג פון נאך א לויב פון באשעפער. די פיוט איז נישט אין גראמען.

די פיוט שילדערט די גרויסקייט פון גאט און זיינע מידות. ער איז פול מיט שילדערונגען פון די מידות פון גאט און זיין קראפט וואס ווערן גענומען פון תנ"ך, און אזוי טענה'ט עס אז די גאנצע וועלט גלייבט אין זיינע מידות און קרעפטן. די פאקט אז די מידות פון גאט ערשיינען אין אלע אותיות דריקט אויס די שלימות פון גאט. די מידות פון גאט וואס ווערן דערמאנט אינעם פיוט זענען סיי מידות הדין און סיי מידות הרחמים.

זאגן דעם הפיוט

די פיוט ווערט געזאגט ביי די אשכנזישע קהילות אינמיטן ברכת קדושת השם ביי חזרת הש"ץ ביי מוסף פון ראש השנה און יום כיפור. עס איז איינגעפירט צו עפענען די ארון קודש און עס זאגן שטייענדיגערהייט. נאך דער שטיקל וואס הייבט זיך אן מיט די ווערטער: "ובכן יתקדש שמך" זאגט מען די תפילה "עוד יזכור לנו אהבת איתן". די תפילה ענדיגט זיך מיט די ווערטער:

באין מליץ ישר מול מגיד פשע, תגיד ליעקב דבר חוק ומשפט, וצדקנו במשפט המלך המשפט

גלייך דערנאך זאגט מען די פיוט, וואס הייבט זיך אויך אן מיט די מידת המשפט פון גאט. דער מהרי"ל האט זיך געפירט צו אנהייבן דעם פיוט גלייך נאך די פריערדיגע שורה, און אזוי צו פארוואנדלען די שורה "האוחז ביד מידת משפט" וואס דאס איז די אנהייב פונעם פיוט, אלס א פארזעצונג פונעם פריערדיגן שורה "וצדקנו במשפט המלך המשפט".

היינט צוטאגס איז איינגעפירט צו זאגן דעם פיוט נישט לויט'ן אריגינעלן סדר: צוויי שורות וואס הייבן אן מיט'ן זעלבן אות און דערנאך צוויי אנדערע שורות, נאר אנטשטאט דעם ווערט די ערשטע שורה פונעם פיוט געזאגט עקסטער, און דערנאך ווערן געזאגט יעדע מאל שורות וואס הייבן זיך אן מיט די ווערטער "וכל מאמינים" און די שורה נאכדעם, וואס געהערט שוין צום קומענדיגן אות. ביים ענדע פונעם פיוט לויט די אופן ווערן געזאגט דריי שורות צוזאמען. צום ביישפיל, אנשטאט צו זאגן:

הַזּוֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא זוֹכֵר הַבְּרִית
הַחוֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא חַי וְקַיָּם

זאגט מען:

וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא זוֹכֵר הַבְּרִית - הַחוֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי
וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא חַי וְקַיָּם - הַטּוֹב, וּמֵטִיב לָרָעִים וְלַטּוֹבִים

זאגן אזוי דעם פיוט איז ווארשיינליך א טעות און ווי עס זעט אויס איז דאס נישט לויט די כוונה פונעם פארפאסער. א מעגליכע סיבה צום מנהג פון זאגן אזוי דעם פיוט איז ווייל אין פארגאנגענהייט האט דער שליח ציבור געזאגט דעם ערשטן זאץ פון יעדן אות און קהל האט נאך אים גענטפערט "וכל מאמינים". מיט די יארן האבן די מאסן אנגעהויבן זאגן אויך דעם קומענדיגן זאץ, וואס וואלט געדארפט גאזאגט ווערן גלייך דורך דער חזן, און אזוי איז פאבריצירט געווארן דער היינטיגער מנהג. אין טייל פון יעקישע קהילות, איז מען מקפיד צו זאגן דעם פיוט אין זיין אריגינעלע צורה, אז דער חזן זאגט דער ערשטער טייל און קהל זאגט דער צווייטער טייל.

עטליכע ניגונים זענען קאמפאזירט געווארן אויף דער פיוט, צווישן אנדערע דורך מרדכי בן דוד.

צו ליינען נאך

• שער הכוונות, הקדמה לדרושי יום הכיפורים

אינדרויסנדיגע לינקס

וכל מאמינים, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל

• דער פיוט וכל מאמינים, אויף הפיוט והתפילה וועבזייטל
• דער ארטיקל "וכל מאמינים", אויפ'ן "ויקישיבה" זייטל

רעפערענצן

טיילן פון דער ארטיקל זענען מעגליך איבערגעזעצט פון העברעאישער וויקיפעדיע
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער