מסכת ראש השנה
מסכת רֹאשׁ הַשָּׁנָה איז די אכטע מסכתא[1] אין סדר מועד, דער דריטער סדר אין משניות. די מסכתא באהאנדלט דעם יום טוב ראש השנה, אנהייבנדיג מיט די הלכות פונעם אידישער יאר בכלל און קידוש החודש. די מסכתא איז איינגעטיילט אין פיר פרקים, וואס אין זיי 35 משניות.
די מסכתא האט א גמרא אין תלמוד בבלי, וואס אנטהאלט 34 דפים אין די אנגענומענע צורת הדף, און אין תלמוד ירושלמי.
נאמען און ארט אין סדר מועד
די מסכתא הייסט "ראש השנה" בלשון יחיד, כאטש עס ווערן דערין אויסגעשמועסט עטליכע ראשי שנים, וויבאלד עס איז בעיקר געשטעלט אויף דער הויפט ראש השנה פון יאר אין א' תשרי[2].
דער רמב"ם ערקלערט[3], אז נאך די הלכות פון שבת און אנדערע ימים טובים (פסח, יום כיפור, סוכות, און שבועות וואס האט נאר די אלגעמיינע הלכות פון יום טוב), וואס זייערע מסכתות זענען געפעדערט געווארן יעדע מיט איר טעם, איז נאך פארבליבן איין יום טוב וואס שטייט ארויס אין די תורה - ראש השנה; און דערפאר קומט די מסכתא נאך מסכת ביצה וואס רעדט זיך פון די אלגעמיינע הלכות פון יום טוב. דער סדר ווערט אויך דערמאנט אין אגרת רב שרירא גאון[4].
אין די פארשפרייטע אויפלאגעס פון תלמוד בבלי איז אבער געטוישט דער סדר, און מסכת ראש השנה איז געשטעלט אלס די פינפטע מסכתא פון סדר מועד, צווישן מסכת שקלים[5] און מסכת יומא. טייל שפעקולירן אז דאס איז צו צופאסן דעם סדר פון די מסכתות צום סדר פון די ימים טובים דורכאויס דעם יאר, אדער פון א טעכנישע געברויך צו איינטיילן די בענדער פון תלמוד בבלי לויטן צאל פון זייערע בלעטער[6].
רבי מנחם המאירי דערמאנט אז מען איז געווען געוואוינט צו לערנען די מסכתות אויף אן אנדערן סדר, לויט וועלכע מסכת ראש השנה איז געווען די ערשטע פון די מסכתות אויף באזונדערע ימים טובים, אויסקומענדיג צווישן מסכת מועד קטן און מסכת יומא[7].
פרקים און אינהאלט
מסכת ראש השנה פארמאגט פיר פרקים:
- ארבעה ראשי שנים – דער פרק באהאנדלט די טעג וועלכע ווערן באטראכט די אנהייב פון יאר פאר פארשידענע ענינים, ווי אויך די באשטימטע צייטן פון משפט אין בית דין של מעלה. דאס ווערט נאכגעפאלגט מיט די צייטן ווען מען שיקט שלוחים צו מעלדן ווען ראש חודש איז באשטימט געווארן, און די צייטן ווען די וועלכע האבן געזען די לבנה מעגן מחלל שבת זיין צו קומען עדות זאגן. דרך אגב ווערן אויסגעשמועסט וועלכע מענטשן זענען פסול צו אזא עדות. דער פרק פארמאגט 9 משניות[8].
- אם אינן מכירין – דער פרק באהאנדלט די הלכות פון אננעמען די עדות פאר קידוש החודש: וועמען מען נעמט אן, וויאזוי מען פרעגט זיי אויס, וואו זיי קענען גיין דערנאך אויב זענען זיי אנגעקומען אום שבת. דרך אגב ווערט אויסגעשמועסט וויאזוי מען פלעגט אמאל מעלדן ווען ראש חודש איז באשטימט געווארן, און פארוואס עס האט זיך געטוישט. דער פרק פארמאגט 9 משניות.
- ראוהו בית דין – דער פרק פירט אויס וויאזוי מען איז מקדש דעם חודש, נאכדעם וואס מען אנגענומען די עדות. דאס ווערט נאכגעפאלגט מיט די הלכות פון שופר אין ראש השנה און אנדערע טעג ווען תקיעת שופר גייט אן (ווי תעניות ציבור און יובל). דער פרק פארמאגט אכט משניות.
- יום טוב – דער פרק הייבט אן מיט די הלכות פון תקיעת שופר אום שבת, און דרך אגב נאך עטליכע תקנות וואס רבן יוחנן בן זכאי האט איינגעפירט נאך חורבן בית המקדש. דאס ווערט נאכגעפאלגט מיט דער סדר פון די תפילות און ברכות פון ראש השנה, איבערהויפט די פסוקים פון מלכויות זכרונות שופרות וואס דער שופר ווערט געבלאזן נאך זיי. עס פירט אויס די הלכות פון תקיעת שופר, שליסנדיג מיט דער סדר פון די תקיעות זעלבסט. דער פרק פארמאגט 9 משניות.
אנשי מעשה פירן זיך ראש השנה ביינאכט, נאך די סעודה, צו לערנען די פיר פרקים פון מסכת ראש השנה וועלכע זענען קעגן דעם שם הוי"ה[9]; אדער כאטש איין פרק נאך יעדע פון די פיר סעודות פון יום טוב, וואס דער לימוד איז א גרויסע סגולה זוכה צו זיין אין יום הדין[10].
תלמוד בבלי
פראמינענטע סוגיות
- בל תאחר[11]
- תוספת שבת[12]
- תוספת שביעית[12]
- חדש[13]
- עיבור השנה[14]
- מילתא דעבידא לאיגלויי[15]
- מצוות לאו ליהנות ניתנו[16]
- מצוה הבאה בעבירה[16]
- מצוות צריכות כוונה[17]
- בל תוסיף[17]
- ערבות[18]
- שיר של יום[19]
- חזרת הש"ץ[20]
מפרשים
וויכטיגע מפרשים אויף מסכת ראש השנה נעמען אריין, צווישן אנדערע:
- רמב"ן
- רשב"א
- ריטב"א
- מאירי - בית הבחירה
- תוספות הרא"ש
- יום תרועה, פון רבי משה בן חביב
- פני יהושע, פון רבי יעקב יהושע פאלק
- ציון לנפש חיה (צל"ח), פון רבי יחזקאל לאנדא
- טורי אבן, פון רבי אריה לייב גינצבורג (דער "שאגת אריה")
- שמן רוקח, פון רבי אלעזר לעוו
- ערוך לנר, פון רבי יעקב עטלינגר
צו ליינען מער
- א' וולפיש, "השיטה הספרותית בעריכת המשנה על פי מסכת ראש השנה", דיסערטאציע, העברעאישער אוניווערסיטעט אין ירושלים, תשס"א
- ש' ואלטר, מרחבי רקיע: מדריך אסטרונומי למסכת ראש השנה, עוז והדר (בית שמש) תשס"ז
- מאיר בר-אילן, השינויים בתפילות ראש השנה: משנת ראש השנה ד,ז, סידרא, יג (תשנ"ז), עמ' 25–46
דרויסנדע לינקס
משניות, תוספתא, תלמוד בבלי, תלמוד ירושלמי, פון מסכת ראש השנה אויף שיתופתא
מסכת ראש השנה, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל - מסכת ראש השנה – צורת הדף, טעקסט, און מפרשים, אויף היברובוקס
- ספרים אויף מסכת ראש השנה, אויף אוצר הספרים היהודי השיתופי
- משנה, בבלי, ירושלמי, תוספתא, רי"ף, אויף על התורה זייטל
- מסכת ראש השנה – שינויי נוסחאות, מאנוסקריפטן און ערשטע דריקן, אויפ'ן "הכי גרסינן" וועבזייטל
- תלמוד בבלי, מסכת ראש השנה, אויף "מפעל המילון ההיסטורי"
- כתב יד, שטיקלעך פון מסכת ראש השנה, תלמוד בבלי, קאהירער גניזה, פעטערבורג, 13'טן יארהונדערט, בפרויקט "כתיב" באתר הספרייה הלאומית
- מסכת ראש השנה אויף פורטל הדף היומי
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:אייוועלט
סוג לא תואם [ 1 ] "והערות על שיעור היום - מס' ראש השנה 24962", אשכול אויף אייוועלט
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:אייוועלט
סוג לא תואם [ 1 ] "וידיעות בדפי השיעור - מס' ראש השנה 25272", אשכול אויף אייוועלט- ראש השנה אויף "פורום לתורה"
רעפערענצן
- ↑ לויטן סדר אין משניות, זעט ווייטער
- ↑ פני יהושע, ראש השנה טז, ב, ד"ה א"ר כרופסדאי
- ↑ פירוש המשניות, הקדמה
- ↑ אויך פון רש"י, ראש השנה ד, ב, ד"ה פז"ר קש"ב זעט מען אז מסכת ראש השנה קומט שפעטער ווי די מסכתות יומא און סוכה.
- ↑ א מסכתא פון תלמוד ירושלמי וואס איז אריינגעדרוקט צווישן די מסכתות פון תלמוד בבלי, וואו עס פעלט די מסכתא.
- ↑ הקדמה למסכת יומא, פון מאורות הדף היומי.
- ↑ בית הבחירה, אין די פתיחה בעפאר מסכת ברכות און אין אנהייב מסכת ראש השנה
- ↑ דער צאל פון משניות אין אלע פרקים לויט ווי געדרוקט אין דפוס ראם, ווילנא תרפ"ט. אין אנדערע דרוקן קען עס זיין אנדערש איינגעטיילט.
- ↑ מטה אפרים, סימן תקפ"ג סעיף ד'
- ↑ אלף המגן, סימן תקפ"ג סעיף קטן כ"ג
- ↑ ד, א
- ↑ 12.0 12.1 ט, א
- ↑ יג, א
- ↑ כ, א
- ↑ כב, ב
- ↑ 16.0 16.1 כח, א
- ↑ 17.0 17.1 כח, ב
- ↑ כט, א
- ↑ לא, א
- ↑ לד, ב