רבי מרדכי דוב טווערסקי

הארנסטייפלער רבי
רבי מרדכי דוב טווערסקי

געבורט	כ"ט כסלו ה'ת"ר הארנסטייפל, אוקראינע
פטירה	כ"ב אלול ה'תרס"ג (אלט: 63)
וואוין ארט	טשערקאס, הארנסטייפל
כינוי	רבי מאטעלע הארנסטייפלער; רבי מרדכי בערניו
ספרים	עמק שאלה, עמק החכמה, פלא יועץ, חיבור לטהרה, תורי זהב
רבי'ס	זיין זיידע רבי יעקב ישראל טווערסקי
ווייב	רייצא בת רבי חיים האלבערשטאם
טאטע	רבי משולם זוסיא אויערבאך
מאמע	שטערנא פייגא בת רבי יעקב ישראל טווערסקי
ערשטער אדמו"ר פון הארנסטייפל ה'תרכ"ג – כ"ב אלול ה'תרס"ג רבי בן ציון יהודה לייב טווערסקי ←

רבי מרדכי דוב טווערסקי (גערופן רבי מאטעלע הארנסטייפלער; כ"ט כסלו ה'ת"ר – כ"ב אלול ה'תרס"ג), איז געווען דער רב פון הארנסטייפל, און גרינדער פון הארנסטייפלער הויף.

ביאגראפיע

רבי מרדכי דוב איז געבוירן אין הארנסטייפל צו רבי משולם זוסיא אויערבאך, רב אין טאלמיטש, (זון פון רבי מיכל'ע קירימער, זון פון רבי הערש מענדל, זון פון רבי משולם זושא פון האניפאלי), און צו מרת שטערנא פייגא, טאכטער פון רבי יעקב ישראל פון טשערקאס, זון פון רבי מרדכי פון טשערנאביל און איידעם פון רבי דובער פון ליובאוויטש. רבי מרדכי דוב האט געהייסן נאך די צוויי זיידעס. ביי די זעקס (אדער ניין) יאר איז ער פאר'יתומ'ט געווארן פון זיין מוטער, און איז אויפגעצויגן געווארן ביי איר פאטער דער טשערקאסער; ער האט דעריבער געטוישט זיין פאמיליע נאמען אויף טווערסקי.

אין זיין יוגנט פלעגט ער אפט שלאפן אויף הארטע אדער שטעכעדיגע אויבערפלאכן, כדי נישט צו שלאפן קיין סך, און אויפשטיין פרי צו לערנען, זאגנדיג "אין בעט גלוסט זיך מיר נישט אויפצושטיין". אינגערהייט האט ער שוין געלערנט קבלה באהאלטענערהייט. אמאל האט ער זיך באניצט מיט שמות הק' צו פראווענען א מופת פאר א איד אין א צרה, און ווען זיין טשערקאסער זיידע איז געוואר געווארן האט ער אים געזאגט: "דו מוזט מיר צוזאגן אז דו וועסט עס מער נישט טוהן, למען ה' דו שפילסט זיך מיט פייער".

ביי די דרייצן יאר האט אים דער צאנזער רב, גענומען אלס חתן פאר זיין טאכטער רייצא, אן אים האבן געזען. וויבאלד רבי מרדכי דוב האט, ווי אלע טשערנאבילער אייניקלעך, נישט געהאט קיין ערלויבעניש ארויסצופארן פון דער רוסישע אימפעריע, איז די חתונה פארגעקומען אין הוסיאטין, וואס האט זיך געפונען אויף דעם גרעניץ צווישען רוסלאנד און גאליציע (אין דער עסטרייכער אימפעריע). אין תרי"ח איז ער געגאנגען באזוכן זיין שווער, וועלכער האט אים געשעצט. ער האט געזאגט אויף אים אז ער לייכט כשמש בצהרים; האט אים געשיקט א קוויטל אז ער זאל זוכה זיין צו זין פון זיין פערטן זיווג; און האט אויסגעטוישט מיט אים קארעספּאנדענץ אין הלכה.

אין יאר תרכ"ג איז ער געשטעלט געווארן אלס רב און רבי פון הארנסטייפל אויפ'ן באפעל פון זיין זיידן, וועלכער האט זיך געצויגן פון הארנסטייפל קיין טשערקאס דריי יאר פריער. ער האט אויך געפירט צענדליגע שטעטלעך אין אומגעגנט, וועלכע זענען געווען פאררעכנט די גלילות פון הארנסטייפל. נאך וואס זיין זיידע איז נפטר געווארן, אין י"ג אלול תרל"ו, איז זיין חסיד'ישער הויף פארברייטערט געווארן ווען אסאך טשערקאסער חסידים זענען אריבער צו אים, און ער איז געווארן פון די גרעסטע רבי'ס אין אוקראינע. ער האט געפירט די רבי'סטעווע 40 יאר.

רבי מאטעלע איז געווען א בארימטער תלמיד חכם און ער האט זיך אסאך געשריבן מיט פארשידענע גדולים און אדמו"רים אין זיין דור. ער פלעגט זיך פירן צו מסיים זיין גאנץ ש"ס אום שמחת תורה יעדעס יאר.

ער האט געשפענדט אסאך פאר צדקה, און האט איבערגענומען זיין טשערקאסער זיידן אלס "נשיא ואמרכל ארה"ק" פון כולל וואהלין און פלעגט שיקן גרויסע סכומים געלט צו טיילן פאר עניי ארץ ישראל.

ווינטער תרס"א איז ר' מאטעלע געפארן קיין אונגארן אויף דער חתונה פון זיין אייניקל, און די גדולי המדינה האבן זיך באמיט אים צו טרעפן. ער איז נפטר געווארן אום כ"ב אלול תרס"ג, און זיין רביצין איז נפטר געווארן כ"ה תמוז תרע"ח.

קינדער

פון זיין רעביצין רייצא האט ר' מאטעלע געהאט פיר זין און פינף טעכטער:

• שטערנא פייגא (ג' תמוז ה'תרי"ז –), ווייב פון רבי נחום זלמן שניאורסאהן, רב אין טשערקאס (אייניקל פון ר' מאטעלע'ס פעטער רבי יוסף יצחק שניאורסאן פון אווריטש).
• חיה מלכה (א' תשרי ה'תרכ"ג –), ווייב פון רבי משה גוטערמאן, רב אין קיעוו, א זון פון רבי דוד פון סאווראן.
• רבי אהרן אלימלך (אדער אלימלך אהרן^{[אויסקלארונג פארלאנגט]}) שניאור זלמן (ח' אדר ב' תרכ"ד אדער כ"ג תשרי תרכ"ג^{[אויסקלארונג פארלאנגט]} – י"ט חשון תרפ"ד), געהייראט מרת רוזלא א טאכטער פון רבי משה פון ראזוואדאוו. ער איז געווען רבי אין איגנאטובקא, רוסלאנד, און דערנאך אין קראסנא, גאליציע. זיין זון איז געווען רבי משה (תרנ"ה–תש"ב), איידעם פון רבי יחזקאל ראבינאוויטש פון ראדאמסק; ער איז גע'הרג'עט געווארן ביים צווייטן וועלט קריג. זיין איידעם איז געווען רבי אלעזר אונגער פון דזשאבנא.
• שרה מרים (ד' תמוז תרכ"ה –), די רעביצין פון רייצא'ס האלבע ברודער רבי שלום אליעזר האלבערשטאם פון ראצפערט.
• רבי חיים משה צבי (כ"ד שבט אדער ט"ו אדר^{[אויסקלארונג פארלאנגט]} תרכ"ו – כ' כסליו תרצ"ד), ער האט געהייראט מרת מרגלית בת-ציון א טאכטער פון רבי מנחם נחום טווערסקי פון רחמיסטריווקא.
• רבי בן ציון יהודה לייב (כ"א תשרי תרכ"ח – כ"ח טבת תשי"א), ער האט געהייראט מרת רחל א טאכטער פון רבי יצחק יואל ראבינאוויטש פון קאנטיקוזיבה, ער איז נפטר געווארן אין שיקאגא, אילינוי.
• יוכבד רבקה (י"ז סיון תרכ"ט – סוכות תש"א), די ווייב פון רבי אלישע האלבערשטאם פון גארליץ.
• רבי ברוך דוד (ח' אדר תרל"ה – כ"ו אדער כ"ח כסלו^{[אויסקלארונג פארלאנגט]} תרפ"ו), ער האט געהייראט מרת חיה שרה א טאכטער פון רבי שלמה זלמינא, פון ראשקוב, ער איז געווען א רבי אין קאַלינקאָוויטש (Kalinkavichy), בעלארוס. אין תרפ"ב איז ער אריבער קיין וויען, וואו ער איז נפטר געווארן. זיינע תשובות זענען געדרוקט אין זיין טאטנ'ס ספר.
• אסתר הענדל, די ווייב פון רבי חיים ישעיה שניאורסאהן, זון פון רבי שלום דובער שניאורסאן פון רעטשיצע.

ספרים

ר' מאטעלע'ס האט אליין געשריבן די ספרים:

• עמק שאלה, שו"ת
• עמק החכמה, ביאורים על התורה בדרך פלפול
• פלא יועץ, דרושים בדרך החסידות על התורה און מועדים
• חיבר לטהרה, אויף הלכות נטילת ידיים און הלכות מקוואות
• תורי זהב, אויף הלכות ריבית
• א ספר בכתב יד אויף שמות גיטין, פארברענט געווארן אין א שריפה אין יאר תרמ"ב
• נאך א כתב יד, כד הזהב, אויף ענייני קבלה, איז פארניכטעט געווארן אין די פאגראמען פון תרע"ח-תר"פ (1918–1920)

צו ליינען מער

• צבי בריננער, רבינו הקדוש מהארנסטייפל, בני ברק: מכון זכרון משה, תשע"ז, אויף אוצר החכמה
• אהרן סורסקי, מרביצי תורה מעולם החסידות ב, בני ברק תשמ"ז, עמ' כא–סא, אויף אוצר החכמה
• אברהם טווערסקי, The Zeide Reb Motele, מסורה, תשס"ב
• אופני הקודש: רבי מרדכי דוב מהארנאסטייפאל, מכון משכנות יעקב סקווירא, תשפ"ג
• מאיר וואונדר, אנציקלופדיה לחכמי גליציה ג, תשמ"ו, עמ' 16–20

דרויסנדיגע לינקס

• "רבי מרדכי דוב טווערסקי מהורנוסטייפל זצ"ל וצאצאיו", אשכול אויף אייוועלט