פרשת ויחי
| |||||
| פסוקים | בראשית מז, כח - נ, כו | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| צאל פסוקים | 85 (44'סטע) | ||||
| צאל ווערטער | 1158 (44'סטע) | ||||
| צאל אותיות | 4448 (43'סטע) | ||||
| אינהאלט | די ברכות פון יעקב פאר זיינע זין און מנשה מיט אפרים; יעקב'ס פטירה און קבורה אין מערת המכפלה; דאס צוריקקער פון די ברידער קיין מצרים און די פטירה פון יוסף | ||||
| |||||
| הפטורה | |||||
| מלכים א' ב, א–יב | |||||
פרשת וַיְחִי איז די צוועלפטע און לעצטע פרשה פון ספר בראשית. די פרשה גייט פון קאַפּיטל מ"ז, פסוק כ"ח, ביז קאַפּיטל נ', פסוק כ"ו, לויטן אנגענומענעם צעטיילונג פון קאפיטלען. עס פארמאגט אינאיינעם 85 פסוקים און 12 פרשיות; זיבן פתוחות און פינף סתומות. די פרשה הייבט זיך אן, אן קיין אפטייל צווישן זיך און פרשת ויגש[1].
די פרשה הייסט "ויחי" נאך די ערשטע ווארט אין די פרשה: וַיְחִי יַעֲקֹב בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם... אין די פרשה ווערט געשילדערט די לעצטע טעג פון יעקב אין מצרים; די שבועה פון יוסף אים צו באערדיגן אין ארץ ישראל; זיינע ברכות פאר מנשה און אפרים, און די ברכות פאר די שבטים איידער זיין פטירה; דאס צוריקקער פון די ברידער קיין מצרים; און יוסף'ס פטירה.
פרשת ויחי ווערט געליינט צווישן י"א און י"ח טבת.
פרשה אינהאלט
יעקב'ס לעצטע טעג
נאך זיבעצן יאר אין מצרים, ביי דער ענדע פון יעקב'ס לעבן, האט ער גערופן יוסף און אים געבעטן צו שווערן אז ער וועט אים נישט באערדיגן אין מצרים, נאר ארויפטראגן צום קבר פון זיינע עלטערן, אויף וואס יוסף האט טאקע געגעבן א שבועה, און יעקב האט זיך געבוקט אויפ'ן בעט[2][3].
יוסף האט זיך דערוואוסט אז זיין טאטע איז שטארק קראנק, און האט גענומען זיינע זין, מנשה און אפרים - צו יעקב ער זאל זיי בענטשן. יעקב האט זיך אויפגעזעצט אויפ'ן בעט, און אוועקגעשטעלט אז מנשה און אפרים זאלן גערעכנט ווערן אלס טייל פון די שבטים. דאן - ווי עס ווערט געשילדערט אין רש"י[4], האט זיך יעקב פארענטפערט פאר יוסף אויף דעם וואס ער איז אים מטריח מיט זיין קבורה כאטש וואס זיין מאמע רחל האט ער באערדיגט אונטערוועגנס, אז ער האט דאס געטון אויפ'ן באפעל פונעם אויבערשטן, אז זי זאל קומען צוהילף פאר אירע קינדער ביים פארטריבן ווערן דורך נבוזראדן אין גלות, ווי עס שטייט ”קוֹל בָּרָמָה נִשְׁמָע ... רָחֵל מְבַכָּה עַל בָּנֶיהָ” (ירמיהו לא, יד), און דער אויבערשטער וועט זיך צוהערן צו אירע תפילות און זאגן ”יֵשׁ שָׂכָר לִפְעֻלָּתֵךְ נְאֻם ה' ... וְשָׁבוּ בָנִים לִגְבוּלָם” (ירמיהו לא, טו–טז).
יוסף האט פארגעשטעלט זיינע זין פאר יעקב, און יעקב האט זיי ארומגעהאלזט און געקושט. יוסף האט געשטעלט מנשה צו יעקב'ס רעכטע האנט און אפרים ביים לינקע, אבער יעקב האט - טראץ יוסף'ס פרואוו צוריקצודרייען - געלייגט זיין רעכטע האנט אויף די קאפ פונעם יונגערן אפרים און די לינקע אויף מנשה, זאגנדיג אז אפרים וועט זיין גרעסער פון זיין ברודער, און האט זיי געבענטשט: הַמַּלְאָךְ הַגֹּאֵל אֹתִי מִכָּל רָע יְבָרֵךְ אֶת הַנְּעָרִים וְיִקָּרֵא בָהֶם שְׁמִי וְשֵׁם אֲבֹתַי אַבְרָהָם וְיִצְחָק וְיִדְגּוּ לָרֹב בְּקֶרֶב הָאָרֶץ, און אז מ'וועט זיך וואונטשן מיט זיי: יְשִׂמְךָ אֱלֹקִים כְּאֶפְרַיִם וְכִמְנַשֶּׁה. דאן האט יעקב געזאגט אז ער גרייט זיך צו שטארבן, און ער האט צוגעגעבן פאר יוסף א באזונדערע ארבטייל אין דער ירושה פון ארץ ישראל[5].
ברכת יעקב
יעקב האט איינגעזאמלט זיינע זין, און האט געזאגט אז ער וועט זיי דערציילן איבער וואס וועט פאסירן מיט זיי אין די צוקונפט[6] און זיי געבענטשט. יעקב האט מוסר געזאגט פאר ראובן אויף דער געשיכטע מיט בלהה, און פאר שמעון מיט לוי אויף וואס זיי האבן געטון אין שכם נאך דער געשיכטע פון דינה, און אויף דאס פארקויפן יוסף. דאן האט ער געבענטשט און דעטאלירט איבער די ברכות, נחלות און פאסירונגען פון יהודה און זיין קעניגרייך, און די ירושה פון זבולון, יששכר, דן, גד, אשר און נפתלי. יעקב האט דאן דערציילט איבער די שוועריגקייטן וואס יוסף איז אריבער, און אים געבענטשט מיט בִּרְכֹת שָׁמַיִם מֵעָל בִּרְכֹת תְּהוֹם רֹבֶצֶת תָּחַת בִּרְכֹת שָׁדַיִם וָרָחַם, און דאן פארגעזעצט צו וואונטשן בנימין.
יעקב האט געבעטן זיינע זין אים צו באערדיגן אין מערת המכפלה און איז דאן אוועק אין עלטער פון 147 יאר[7][8].
קבורה פון יעקב
יוסף האט באפוילן זיינע דאקטוירים צו באלזאמירן יעקב'ס קערפער, און די מצריים האבן געקלאגט אויף אים זיבעציג טעג. יוסף איז אריבער צו פרעה און אים דערציילט איבער דער שבועה וואס ער האט געגעבן פאר זיין פאטער אים ארויפצוטראגן באערדיגן אין ארץ כנען, און פרעה האט אים געגעבן ערלויבעניש אים ארויסצופירן. יעקב'ס פאמיליע זענען ארויף באערדיגן זייער פאטער מיט די באדינער פון פרעה און די חשוב'ע פון מצרים, מיט ריטערישע פערד און וועגענער, זיי האבן זיך אפגעשטעלט אין "גֹּרֶן הָאָטָד" אין עבר הירדן, און אפגעהאלטן א הספד, און דאן אויסגעפירט יעקב'ס באפעל און באערדיגט אין מערת המכפילה[9].
פטירה פון יוסף
יוסף און די ברידער האבן זיך צוריקגעקערט קיין מצרים, און די ברידער וועלכע האבן מורא געהאט אז יוסף וועט זיך נוקם זיין אין זיי יעצט נאך יעקב'ס פטירה, האבן אים געזאגט אז יעקב האט געבעטן פאר זיין פטירה אז ער זאל זיי פארגעבן, און זיך אנגעטראגן צו זיין קנעכט פאר אים. יוסף האט זיי בארואיגט און געזאגט אז דער אויבערשטער איז דער וואס האט עס געפירט אז ער זאל זיי קענען שפייזן, און ער וועט ווייטער צושטעלן שפייז פאר זיי און זייערע קינדער.
יוסף האט אנגעזאגט און באשוואוירן זיינע ברידער אז גאט וועט זיי געדענקען און זיי ארויסנעמען פון מצרים צום לאנד וואס ער האט צוגעזאגט פאר אברהם, יצחק און יעקב, און זיי זאלן דאן מיטנעמען זיין געביין ארויס פון מצרים. יוסף איז אוועק אין עלטער פון 110 יאר, מען האט באלזאמירט זיין קערפער און אריינגעלייגט אין אן ארון[10].
דאטומען
דער שבת ווען מ'ליינט די פרשה, קען געפאלן אין זעקס אנדערע דאטומען:
- השא יאר און השג יאר - י"א טבת
- הכז יאר - י"ב טבת
- החא יאר - י"ג טבת
- גכה יאר און בשה יאר, גכז יאר און בשז יאר - י"ד טבת
- בחג יאר און זשג יאר, בחה יאר און זשה יאר - ט"ז טבת
- זחא יאר און זחג יאר - י"ח טבת
הפטורה
מען ליינט די הפטורה אין ספר מלכים א', קאַפּיטל ב', פסוקים א'–י"ב. אין די הפטורה ווערט געשילדערט די לעצטע טעג פון דוד המלך, און די צוואה וואס ער האט איבערגעלאזט פאר זיין זון שלמה - ענליך צו אונזער פרשה וועלכע שילדערט די לעצטע טעג פון יעקב און די אנווייזונגען איבערגעלאזט פאר זיינע זין.
ביי די ראָמאַניאטן ליינט מען ספר מלכים ב', קאַפּיטל י"ג, פסוק י"ד - קאַפּיטל י"ד, פסוק ז'[11].
אייגנארטיגקייטן
פרשה סתומה
פרשת ויחי איז די איינציגסטע פרשה וועלכע הייבט זיך אן אין די תורה דירעקט נאך דער פריערדיגער, אן דעם וואס א פסקה סתומה אדער פתוחה זאל אפטיילן אינצווישן. אין מדרש[12] שטייט עטליכע טעמים דערויף: 1) ווייל מיט דער פטירה פון יעקב אין דער פרשה האט זיך אנגעהויבן דער שעבוד פון די אידן אין מצרים. 2) יעקב האט געוואלט אנטפלעקן דער "קץ הימין" - די צייט פון דער גאולה, אבער עס איז פארהוילן געווארן פון אים. 3) וויבאלד יעקב האט געלעבט רואיג דורכאויס די 17 יאר אין מצרים און עס איז פארהוילן געווארן פון אים אלע צרות פון די וועלט.
די "ואני"
עס איז גאר אן אלטע מנהג צו לערנען מיט די קינדער די פסוק "ואני בבואי מפדן" (מח, ז) מיט דער פירוש פון רש"י אויפ'ן פסוק, מיט א ספעציעלן ניגון[13], און אזוי אויך די פסוק וַאֲנִי נָתַתִּי לְךָ שְׁכֶם אַחַד עַל אַחֶיךָ (מח, כב), און די ברכות יעקב אין קאַפּיטל מ"ט.
רבי יצחק הוטנער פלעגט דערציילן אז דער חוזה פון לובלין האט אפגעזאגט א מלמד צוליב דעם וואס ער האט נישט געזינגען דעם ניגון[14]. אויך ווערט דערציילט אז רבי צדוק הכהן פון לובלין האט אריינגעקוקט אינעם חומש פון משה מענדלסאן, און עס גע'פסל'ט צוליב דעם וואס ער שרייבט נישט רש"י'ס פשט אויף ואני בבואי מפדן, זאגנדיג אז אזא איינער איז א מין און אפיקורס[15].
שבת חזק
דער שבת ווערט גערופן "שבת חזק" צוליב דעם מנהג פון אויסרופן "חזק חזק ונתחזק!"[16] אדער "חזק חזק חזק"[17] ווען מען ענדיגט ליינען דעם ספר.
צו ליינען מער
- "מקור לתנועת "ואני" לתשב"ר", אשכול אויף אייוועלט
דרויסנדע לינקס
טעקסט:
פרשת ויחי, אויף שיתופתא
פרשת ויחי, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל - פרשת ויחי - טעקסט מיט תרגום אונקלוס, אויפ'ן "מכון ממרא" זייטל
- פרשת ויחי, אויפ'ן "מקראות גדולות הכתר" זייטל
טייטש
- מאיר הלוי לעטעריס, "פרשת ויחי", חמשה חומשי תורה אין אידיש, ניו יארק, תרע"ד
פארברייטערונג:
- שיעורים אויף פרשת ויחי אויף קול הלשון
- פרשת ויחי, אויפ'ן מחלקי המים זייטל
- פרשת ויחי, אויפ'ן "בית חב"ד" זייטל
- זעט שיעורים אויף פרשת ויחי, אויפן "בינינו" זייטל
- פרשת ויחי, אויפן "פרשת השבוע" זייטל
- דער ארטיקל "פרשת ויחי", אויפ'ן "ויקישיבה" זייטל
- נושאים אויף פרשת ויחי אויפ'ן "על התורה" זייטל
רעפערענצן
- ↑ משנה תורה לרמב"ם, הלכות תפילין ומזוזה וספר תורה, פרק ח', הלכה ד'
- ↑ צו יוסף (מגילה טז, ב) אלס כבוד מלכות (אבן עזרא און רבינו בחיי בראשית מז, לא), און פאר דער שכינה (מדרש אגדה (באבער) בראשית מז, לא; רש"י, אבן עזרא און רבינו בחיי דארט אין צווייטן פשט).
- ↑ מז, כח–לא.
- ↑ בראשית מח, ז, לויט בראשית רבה, פרשה פ"ב, פסקה י'.
- ↑ קאַפּיטל מ"ח.
- ↑ חז"ל זאגן (בראשית רבה, פרשה צ"ח, פסקה ב', פסחים נו, א) אז יעקב האט געוואלט אנטפלעקן די צייט פון דער גאולה, אבער די שכינה איז פארהוילן געווארן פון אים.
- ↑ מז, כח.
- ↑ קאַפּיטל מ"ט.
- ↑ נ, א–יג.
- ↑ נ, יד–כו.
- ↑ הפטרת ויחי אויפ'ן על התורה זייטל. עס ווערן געברענגט דארט נאך וואריאציעס.
- ↑ בראשית רבה, פרשה צ"ו, פסקה א'.
- ↑ הערט:
ואני און איך יעקב, דורך יעקב שלמה גראס אויף יוטיוב.
- ↑ הרב אהרן ליכטנשטיין, הקדמה לשיעורי 'דינא דגרמי' עמ' 10.
- ↑ הרב אברהם יצחק ברומברג, האדמו"ר ר' צדוק הכהן מלובלין, עמ' סו. זעט אויך אין ישראל בן מרדכי גלברט, החסיד והמשכיל, ווי דער משכיל שפעט אפ פון די ערליכע חדרים וואו מען חזר'ט זיך איין די ואני.
- ↑ רבי יחיאל מיכל הלוי עפשטיין, ערוך השולחן, אורח חיים, סימן קל"ט, סעיף ט"ו, לויט די ראשונים געברענגט אין בית יוסף, סימן קל"ט.
- ↑ מאור ושמש פרשת ויחי.
| פרשיות | ||
|---|---|---|
| ספר בראשית | בראשית • נח • לך לך • וירא • חיי שרה • תולדות • ויצא • וישלח • וישב • מקץ • ויגש • ויחי |  |
| ספר שמות | שמות • וארא • בא • בשלח • יתרו • משפטים • תרומה • תצוה • כי תשא • ויקהל • פקודי | |
| ספר ויקרא | ויקרא • צו • שמיני • תזריע • מצורע • אחרי • קדושים • אמור • בהר • בחוקותי | |
| ספר במדבר | במדבר • נשא • בהעלותך • שלח • קרח • חקת • בלק • פינחס • מטות • מסעי | |
| ספר דברים | דברים • ואתחנן • עקב • ראה • שופטים • כי תצא • כי תבוא • נצבים • וילך • האזינו • וזאת הברכה | |