אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אייזיק ניוטאן"

ניוטאן האט געבויט דער ערשטער פראקטיקער [[שפיגל-טעלעסקאפ]] אין 1668; אויך האט ער אנטוויקלט א טעאריע פון ליכט באזירט אויף דער באמערקונג אז א [[פריזמע]] צעלייגט ווייסע ליכט אין די קאלירן פונעם רעגנבויגן. ניוטאן האט אויך אנטוויקלט [[קאלקולוס]] אין ענגלאנד אין דער זעלבער צייט ווי [[גאטפריד ווילהעלם לייבניץ|גאטפריד לייבניץ]] האט אנטוויקלט דעם קאלקולוס אין דייטשלאנד.

== ביאגראפיע ==

אין יוני 1661 האט ער אנגעהויבן שטודירן אין [[טריניטי קאלעדזש, קעמברידזש|טריניטי קאלעדזש]] פונעם [[אוניווערסיטעט פון קעמברידזש]], רעקאמענדירט דורך זיין פעטער וויליאם אייסקאוו. דארט האט ער געלערנט די פילאסאפיע פון [[אריסטו]] און דערצו האט ער שטודירט די מאדערנע פילאסאפן ווי [[רענע דעקארט|דעקארט]] און די אסטראנאמען [[ניקאליי קאפערניק|קאפערניק]], [[גאלילעא גאלילעי|גאלילעא]] און טאמאס סטריט. דורך זיין שטודירן איז ער געוואויר געווארן די ארבעט פון [[יאהאנעס קעפלער|קעפלער]]. ער האט געשריבן אין זיין העפט א רשימה פון שאלות וועגן מעכאנישער פילאסאפיע לויט דער פארשטאנד פון יענע יארן. אין 1665 האט ער פארעפנטלעכט און גענעראליזירט דעם [[בינאם-טעארעם]], און האט אנגעהויבן אנטוויקלען די מאטעמאטישע טעאריע וואס איז שפעטער געווארן דער [[קאלקולוס]]. אין יענעם יאר, קורץ נאך ווען ער האט געענדיגט זיינע שטודיעס, איז דער אוניווערסיטעט פון קעמברידזש געווארן פארמאכט צוליב דעם אויסברוך פון דער [[גרויסע מגפה פון לאנדאן|גרויסער מגפה פון לאנדאן]] אין די יארן 1665 – 1666.  

=== מיטעלע יארן ===

{{ציטירן|תוכן=מיסטער ניוטאן, א חבר פון אונזער קאלעדזש, זייער יונג... אבער מיט אויסגעצייכענטן גאונות און באהאוונטקייט אין די ענינים.}}

=== שפעטערע יארן ===

== פארשונג אין נאטור-וויסנשאפט און פילאסאפיע ==

=== אפטיק ===

אין 1666, האט ניוטאן אויסגעפירט זיין בארימטן [[צעשפרייטונג]] עקספערימענט, וואו ער האט אנטפלעקט דעם [[ספעקטרום]] פון קאלירן וואס קומען ארויס פון א [[פריזמע]] וואס איז געשטעלט ביים  [[מינימום אפנייג]] {{ענ|minimum deviation}} ווינקל איז ציגלפארמיג (גראדעקיג) (ד"ה דער סנאפ ליכט וואס קומט ארויס טוט זיך נישט צעצווייגן אדער אריינקערעוון) אויך ווען דער סנאפ ליכט וואס קומט אריין איז קאנוסדיק און לכאורה דארף דאס ליכט ארויסקומען קיילעכדיג. ניוטאן האט פארשטאנען אז אזוי ווי ביים מינימום אפנייג ווערן אלע אריינקומענדיגע שטראלן גענייגט דורכן זעלבן ווינקל - צוליבן לאקאלן מינימום, וואלט דאס ליכט געדארפט ארויסקומען אין א קיילכדיגן סנאפ, און אזוי ווי דער עקספערימענט קומט אויס אנדערש, איז דער איינציגער געהעריגער הסבר אז די פריזמע נייגט די פארשידענע קאלירן דורך פארשידענע ווינקלען. ניוטאן האט אויסגעדרונען פונעם עקספערימענט אז דער קאליר פון ליכט (און קאליר אין אלגעמיין) איז אן אינערלעכע אייגנשאפט פון ליכט, נישט אזוי ווי אלע האבן געהאלטן אין יענע צייטן אז די פריזמע שטעלט צו קאלירן צום ווייסן ליכט.