בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,382
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 37: | שורה 37: | ||
==זיינע ווערק== | ==זיינע ווערק== | ||
ר' ישראל נאג'ארה איז געווען א גאר פּראדוקטיווער שרייבער און האט מחבר געווען ספרים אין פארשידענע געביטן; פירושים אויף תנ"ך, דרוש, און הלכה. אבער ער איז בעיקר בארימט צוליב זיין ריזיגער פאעטישער | ר' ישראל נאג'ארה איז געווען א גאר פּראדוקטיווער שרייבער און האט מחבר געווען ספרים אין פארשידענע געביטן; פירושים אויף תנ"ך, דרוש, און הלכה. אבער ער איז בעיקר בארימט צוליב זיין ריזיגער פאעטישער יצירה, און ער ווערט געזען אלס דער גרעסטער פייטן נאך דעם גירוש שפאניע. | ||
===פּאעטישע זאמלונגען=== | ===פּאעטישע זאמלונגען=== | ||
זיינע הויפט געדיכטן זענען שירי קודש, וועלכע זענען דורכגעווייקט מיט אמונה, באציאונגען צו אידישע ליידן, און בענקשאפט פאר די גאולה. | ר' ישראל האט מחבר געווען איבער טויזנט לידער, פילע פון זיי אין אראמיש. זיינע הויפט געדיכטן זענען שירי קודש, וועלכע זענען דורכגעווייקט מיט אמונה, באציאונגען צו אידישע ליידן, און בענקשאפט פאר די גאולה. טראצדעם האט ער אין זיינע יונגע יארן געשריבן אויך א צאל סעקולערע לידער. דער סטיל פון זיינע שאפונגען זענען בעיקר באאיינפלוסט פון ספרד'ישער און אראבישער פאעזיע מיט זייער געבוי און אינהאלט, אבער ער האט אויך גענוצט אייגנארטיגע פארמען און טעמעס{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Abraham David|Najara, Israel ben Moses|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/najara-israel-ben-moses}}}}. | ||
ער האט געהאט אן | ער האט געהאט אן אייגנארטיגן טעכניק צו מאכן קאָנטראַפֿאַקטום (Contrafactum), דאס מיינט איבערצוקערן א סעקולערע ליד צו א רעליגיעזע דורך ענדערן די ווערטער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://jewish-music.huji.ac.il/en/content/contrafactum|שרייבער=Ofer Ronen|קעפל=Contrafactum|זייטל=JMRC}}}}. ער האט גענוצט פארשפרייטע פאלקס-לידער אין שפאניש, לאדינא, טערקיש, און אראביש – אריינגערעכנט ליבע-לידער מיט צווייפלהאפטיגן אינהאלט – און האט צוגעפאסט ווערטער מיט א הייליגן תוכן צו די ניגונים. אין זיינע ספרים האט ער זאגאר העכער יעדע פיוט אנגעגעבן לויט וועלכן גוי'אישן ליד דער פיוט איז פארפאסט, ווי אויך דער [[מקאם]] (מוזיקאלישער סקעיל) דערפון. כאטש ער איז נישט געווען דער איינציגער צו נוצן דעם מעטאד פון נעמען פאפולערע ניגונים און זיי צוטיילן אנדערע ווערטער, האט ער זיך אבער אויסגעצייכנט דערמיט סיי אין צאל און סיי אין קוואליטעט. | ||
ווי רבי ישראל נג'ארא זאגט אין דער הקדמה צו זיין ספר "זמירות ישראל", איז זיין ציל געווען צו אפקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער. ער האט דאס געטון דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט געווען צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. | ווי רבי ישראל נג'ארא זאגט אין דער הקדמה צו זיין ספר "זמירות ישראל", איז זיין ציל געווען צו אפקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער. ער האט דאס געטון דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט געווען צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. דער מוזיקאלישן טאן איז נישט בלויז א באגלייטונג צום טעקסט, נאר טוט אויך טיף פארקערפערן דעם טעקסט'ס אינהאלט{{הערה|{{לינק|שרייבער=אילת אטינגר|קעפל=שירים / רבי ישראל נג'ארה|זייטל=תרבות.il|דאטום=סעפטעמבער 7, 2019|אדרעס=https://tarbutil.cet.ac.il/anthology/על-שירים-של-רבי-ישראל-נגארה/}}.}}. | ||
דער ספר "'''זמירות ישראל'''", זיין הויפט זאמלונג פון געדיכטן און פיוטים, איז געדרוקט געווארן בחייו אין דריי אויפלאגעס, און אויסער דעם איז עס קאפירט געווארן שריפטליך אין פילע קהילות{{הערה|שם=טסלר1}}. די ערשטע אויסגאבע איז געווען אין צפת אין שמ"ז און האט אנטהאלטן 109 פיוטים. די צווייטע אויסגאבע איז געווען אין סאַלאָניקי אין שנ"ד. די דריטע פארגרעסערטע אויסגאבע אין ווענעציע (שנ"ט–ש"ס){{הערה|{{היברובוקס|2=זמירות ישראל|3=45788|מקום הוצאה=ווענעציע|שנת הוצאה= | דער ספר "'''זמירות ישראל'''", זיין הויפט זאמלונג פון געדיכטן און פיוטים, איז געדרוקט געווארן בחייו אין דריי אויפלאגעס, און אויסער דעם איז עס קאפירט געווארן שריפטליך אין פילע קהילות{{הערה|שם=טסלר1}}. די ערשטע אויסגאבע איז געווען אין צפת אין שמ"ז און האט אנטהאלטן 109 פיוטים. די צווייטע אויסגאבע איז געווען אין סאַלאָניקי אין שנ"ד. די דריטע פארגרעסערטע אויסגאבע אין ווענעציע (שנ"ט–ש"ס){{הערה|{{היברובוקס|2=זמירות ישראל|3=45788|מקום הוצאה=ווענעציע|שנת הוצאה=שנ"ט–ש"ס}}. א שפּעטערע אויסגאבע איז [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b0000049973&seq=5 בעלגראד, תקצ"ח].}} האט אנטהאלטן 346 פיוטים און איז צעטיילט אין דריי חלקים: (1) "עולת תמיד", 225 פיוטים פאר וואכנטעג, ארגאניזירט לויט'ן אָטאָמאַנישן מקאם סיסטעם; (2) "עולת שבת", 54 פיוטים פאר יעדן שבת פון יאר; (3) "עולת חודש": 160 פיוטים און קינות פאר די ימים נוראים, פּורים, תשעה באב, און פארשידענע געלעגנהייטן. | ||
ר' ישראל האט איבערגעלאזט אין כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן. | ר' ישראל האט איבערגעלאזט אין כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן. | ||
די גרויסע צאל מאנסקריפטן וואס ברענגען אראפ לידער פון "שארית ישראל" צייגט אויף די גרויסע פאפולאריטעט פונעם משורר אין די אויגן פון זיינע בני דור און די קומענדיגע נאך אים{{הערה|{{אקדמיה|טובה בארי|בין זמירות ישראל ל־שארית ישראל לר' ישראל נג'ארה|37996242|שירת דבורה: מתנת ידידות והוקרה לפרופסור דבורה ברגמן|הוצאת הספרים של אוניברסיטת בן־גוריון, תשע"ט, עמ' 58–70}}.}}. | די גרויסע צאל מאנסקריפטן וואס ברענגען אראפ לידער פון "שארית ישראל" צייגט אויף די גרויסע פאפולאריטעט פונעם משורר אין די אויגן פון זיינע בני דור און די קומענדיגע נאך אים{{הערה|{{אקדמיה|טובה בארי|בין זמירות ישראל ל־שארית ישראל לר' ישראל נג'ארה|37996242|שירת דבורה: מתנת ידידות והוקרה לפרופסור דבורה ברגמן|הוצאת הספרים של אוניברסיטת בן־גוריון, תשע"ט, עמ' 58–70}}.}}. | ||
אין שפעטערדיגע תקופות זענען פארעפנטליכט געווארן פיל פון די פיוטים דורך פארשידענע פארשער{{הערה|1=ווי אין {{צ-בוך|מחבר=אשר בן-ישראל|נאמען=שירת הח"ן|מקום הוצאה=צפת|שנת הוצאה=תרע"ח|עמ=23–58|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3213333&seq=27}}; {{אוצר החכמה|מ. ד. גאון|מזרח ומערב|189653|page=3|קעפל=ר' ישראל נג'ארה ז"ל וזמירותיו|באנד=ה|שנת הוצאה=תר"צ|עמ=145–163|כרך ה חוברת ג (כא)}}; דוד ילין, "[https://benyehuda.org/read/15074 עשרים שירים משירי 'שארית ישראל' לר' ישראל נג'ארה]", מחקרים לזכרו של ר' עמרם קוהוט, ניו־יורק תרצ"ו, עמ' נט-פח; {{היברובוקס|ישראל דאווידזאן|ספר היובל לפרופיסור שמואל קרויס|36732|page=215|קעפל=שירי תקוה: מן "שארית ישראל" לר' ישראל נגארה|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרצ"ז|מו"ל=ראובן מס|עמ=193–210}}; {{היברובוקס|יצחק מנדלסון|חורב|23214|page=50|קעפל=שירים מר' יצחק בן יהודה אבן גיאת ומר' ישראל בן משה נג'ארה|באנד=ט (ניסן תש"ו)|עמ=50–58}}; {{אוצר החכמה|אהרן מירסקי|ספר איש התורה והמעשה...משה אוסטרובסקי|15035|page=132|קעפל=עשרת שירים לרי ישראל נג'ארה|עמ=קכה–קלב}}; {{צ-זשורנאל|אהרן מירסקי|שירי גאולה לרבי ישראל נאג'ארה: יוצאים לאור על-פי כתבי-יד|ספונות|ה|עמ=רז–רלד|מו"ל=יד יצחק בן-צבי|שנת הוצאה=תשכ"א|JSTOR=23415124}}; {{צ-זשורנאל|-|שירי נגר ובר נגר|ספונות|ו|עמ=רז–רלד|שנת הוצאה=תשכ"ב|JSTOR=23415176}}.}}. | אין שפעטערדיגע תקופות זענען פארעפנטליכט געווארן פיל פון די פיוטים דורך פארשידענע פארשער{{הערה|1=ווי אין {{צ-בוך|מחבר=אשר בן-ישראל|נאמען=שירת הח"ן|מקום הוצאה=צפת|שנת הוצאה=תרע"ח|עמ=23–58|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3213333&seq=27}}; {{אוצר החכמה|מ. ד. גאון|מזרח ומערב|189653|page=3|קעפל=ר' ישראל נג'ארה ז"ל וזמירותיו|באנד=ה|שנת הוצאה=תר"צ|עמ=145–163|כרך ה חוברת ג (כא)}}; דוד ילין, "[https://benyehuda.org/read/15074 עשרים שירים משירי 'שארית ישראל' לר' ישראל נג'ארה]", מחקרים לזכרו של ר' עמרם קוהוט, ניו־יורק תרצ"ו, עמ' נט-פח; {{היברובוקס|ישראל דאווידזאן|ספר היובל לפרופיסור שמואל קרויס|36732|page=215|קעפל=שירי תקוה: מן "שארית ישראל" לר' ישראל נגארה|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרצ"ז|מו"ל=ראובן מס|עמ=193–210}}; {{היברובוקס|יצחק מנדלסון|חורב|23214|page=50|קעפל=שירים מר' יצחק בן יהודה אבן גיאת ומר' ישראל בן משה נג'ארה|באנד=ט (ניסן תש"ו)|עמ=50–58}}; {{אוצר החכמה|אהרן מירסקי|ספר איש התורה והמעשה...משה אוסטרובסקי|15035|page=132|קעפל=עשרת שירים לרי ישראל נג'ארה|עמ=קכה–קלב}}; {{צ-זשורנאל|אהרן מירסקי|שירי גאולה לרבי ישראל נאג'ארה: יוצאים לאור על-פי כתבי-יד|ספונות|ה|עמ=רז–רלד|מו"ל=יד יצחק בן-צבי|שנת הוצאה=תשכ"א|JSTOR=23415124}}; {{צ-זשורנאל|-|שירי נגר ובר נגר|ספונות|ו|עמ=רז–רלד|שנת הוצאה=תשכ"ב|JSTOR=23415176}}.}}. | ||
אין תשפ"ד איז ערשינען דער ספר "שארית ישראל – מזמירות ישראל", מיט 418 | אין תשפ"ד איז ערשינען דער ספר "שארית ישראל – מזמירות ישראל", מיט 418 לידער, אלס טייל פון א פארש-ארבעט דורך טובה בארי און עדווין סערוסי{{הערה|שם=מקור}}. איין ליד דערפון איז "ימלט אי נקי", וואס איז געווידמעט ארץ ישראל און דעם ווילן ס'זאל זיך מערן שמחות ביי אידן{{הערה|שם=טסלר1}}. | ||
===אנדערע ווערק=== | ===אנדערע ווערק=== | ||
רבי ישראל נג'ארה | רבי ישראל נג'ארה אנדערע חיבורים זענען: | ||
*[https://tablet.otzar.org/#/book/151555/p/1/t/8873317721234/fs/0/start/0/end/0/c משחקת בתבל] (צפת, שמ"ז) – אַן עטישע פאעמע וועגן דער נישטיגקייט פון דער וועלט. | *[https://tablet.otzar.org/#/book/151555/p/1/t/8873317721234/fs/0/start/0/end/0/c משחקת בתבל] (צפת, שמ"ז) – אַן עטישע פאעמע וועגן דער נישטיגקייט פון דער וועלט. | ||
*[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990018278650205171/NLI פצעי אוהב] (איסטאנבול, שנ"ח) – א פירוש אויף איוב. | *[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990018278650205171/NLI פצעי אוהב] (איסטאנבול, שנ"ח) – א פירוש אויף איוב. | ||
| שורה 76: | שורה 66: | ||
פון זיינע הלכה תשובות געפינען זיך אין די שו"ת פונעם מהריט"ץ ([[רבי יום טוב צהלון]]), מיט וועמען ער האט זיך געשריבן אין הלכה. | פון זיינע הלכה תשובות געפינען זיך אין די שו"ת פונעם מהריט"ץ ([[רבי יום טוב צהלון]]), מיט וועמען ער האט זיך געשריבן אין הלכה. | ||
== | ===פאפולאריטעט=== | ||
רבי ישראל'ס נייע איינפירונגען, הויפּטזעכליך זיין נוצן וועלטליכע און אפילו "וואולגארישע" ניגונים פאר הייליגע ווערטער, האבן ארויסגערופן שטארקע קריטיק. [[רבי מנחם די לאנזאנא|רבי מנחם די לאָנזאַנאָ]] פון דמשק האט שטארק קריטיקירט זיינע פאעטישע חידושים, למשל זיינע זמירות וועגן דער חתונה פון דער באשעפער און כלל ישראל{{הערה|{{היברובוקס|מנחם די לונזנו|שתי ידות|6473|page=284|עמ=דף קמב}}. ענליך האט אויך [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט), אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה", שארף קריטיקירט ר' ישראל'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען פארקריפלונגען און ענדערונגען פון לידער, ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין סעניארא הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביי תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}}}.}}, אבער ר' מנחם אליין האט באוואונדערט די רוחניות'דיגע ווירקונג פון טערקישער מוזיק{{הערה|Beeri, 2019, 62–63.}}. רבי ישראל פארטיידיגט זיך פון די קריטיק אין די הקדמות צו זיינע ספרים, ערקלערנדיג אז ער גיט פּאסיגע טעקסטן צו די פּאפּולערע ניגונים כדי צו הייליגן זיי און דאס איז נויטיג פאר די רוחניותדיגע באדערפענישן פון ציבור. | זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אין שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים, ספעציעל אין שבת און יום טוב, איז געווען א פּאפּולערע פארעם פון פארוויילונג צווישן משפה און פריינט אין יענער תקופה{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי־יד פון זיינע לידער זענען קאפּירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פּערסיש־אידיש, און עס זענען אויך [[קראים|קאראאישע]], אשכנזישע, תימנישע און איטאליענישע קאפּיעס. די פילע קאפּיעס זענען לעבעדיגע עדות אויף דער פארשפּרייטונג פון זיינע לידער און זייער אקטיווער אנוועזנהייט אין די ערטער{{הערה|שם=מקור|{{לינק|אדרעס=https://www.makorrishon.co.il/opinion/781129/|שרייבער=נחם אילן|קעפל=שירי רבי ישראל נג'ארה מתכנסים לספר אחד|זייטל=מקור ראשון|דאטום=סעפטעמבער 2, 2024}}.}}. אכט פיוטים פון זמירות ישראל זענען פארעפנטליכט געווארן אונטער'ן נאמען "תפילות נוראות" אין פראנקפורט אין תע"ב{{הערה|[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/14526971 תפלות נוראות: ושבחות והודאות וזמירות ישראל / מה״ה ... כמוהר״ר ישראל בן הרב ... משה נאגארה ... ; אשר לקט ואסף ... כמוהר״ר משולם זלמן בה״ה ... יעקב אלעזר פישהוף אויערבך ... עם תוספות דבריו], פראנקפורט, תע"ב. זעט: סרוסי און בארי, "ר' ישראל נג'ארה באשכנז".}}. לשון-הקודש פּאעזיע ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}.}}. | ||
זיין אראמישע זמר, "י-ה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. כאטש ער איז געווען א ספרדישער, איז דער דאזיגער פיוט איינגעפירט געווארן אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. כאטש דער פּיוט דערמאנט נישט שבת, און איז נישט געמיינט געווען פאר דעם טאג, איז ער געווארן א טייל פון שבת זמירות רעפּערטואר. | |||
אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "'''כתובה לחג השבועות'''", וואס איז א זמר וואס באשרייבט די חתונה-תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; {{צ-בוך|מחבר=Israel Davidson|נאמען=Parody in Jewish literature|שנת הוצאה=1907|עמ=34–36|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044009500968&seq=66}}.}}. עס געפינט זיך אין ספרדישע און תימנישע סידורים און מען ליינט דאס אין פיל קהילות פון עדות המזרח אויף שבועות. ענליכע כתובות זענען אינספּירירט געווארן פון זיין ווערק, א שטייגער ווי דער נוסח פון שטר תנאים און כתובה, וואס איז איינגעפירט צו ליינען אום שבועות אין די סיגוט-סאטמארער הויפן, וועלכע איז בטעות צוגעשריבן געווארן צו ר' ישראל{{הערה|Beeri, 2019, 71. זעט {{פורום אהח|1=סדר התנאים והכתובה שמיוחס לר' ישראל נגארה מי חיבר|2=34139}}; {{אייוועלט|42714|ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?}}.}}. | |||
אנדערע באקאנטע פיוטים זיינע זענען "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}.}}, "יודוך רעיוני"{{הערה|[[:he:יודוך רעיוני|יודוך רעיוני]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלה בואי לגני"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}.}}, ידידי רועי מקימי{{הערה|[[:he:ידידי רועי מקימי|ידידי רועי מקימי]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלם שבני"{{הערה|[[:he:יעלם שבני|יעלם שבני]], אין העברעאישער המכלול.}}, און "יונתי זיו יפעתך", דער טראדיציאנלער חתונה ליד אין די קהילות פון [[מומביי]] און אפגאניסטאן{{הערה|אבנר פרץ, "[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/avnerperetz-yonati ישראל נג'ארה – המפליא בנגינות: על הפיוט יונתי זיו יפעתך]", אתר הפיוט והתפילה; {{הפיוט והתפילה|378|יונתי זיו יפעתך}}.}}. | |||
רבי ישראל'ס מופן קיין עזה אין זיינע לעצטע יארן האט אויסגעשטעלט זיינע אייניקלעך צו דער שבתי'אישער באוועגונג. די שבתאים און פראנקיסטן האבן אים שטארק געשעצט; שבתי צבי אליין האט אזוי ליב געהאט איין פון זיינע לידער, "יגלה כבוד מלכותך", אז ער האט עס געמאכט פאר זייערס א הימנע{{הערה|{{אקדמיה|1=גרשם שלום|2=שיר של ישראל נג'ארה בפי השבתאים|3=44410441|5=אין Samuel Löwinger and Joseph Somogyi, eds., ''Ignace Goldziher Memorial Volume'', Part I (בודאפּעסט: Globus, 1948), 41–44}}; {{צ-זשורנאל|אדוין סרוסי|'יגלה כבוד מלכותך': פיוט של ר' ישראל נג'ארה בפי השבתאים ולחניו|תרביץ|סב, חוברת ג (ניסן-סיוון תשנ"ג)|עמ=361–379|JSTOR=23598755}}.}}. | |||
==אויפנאמע און קריטיק== | |||
רבי ישראל'ס נייע איינפירונגען, הויפּטזעכליך זיין נוצן וועלטליכע און אפילו "וואולגארישע" ניגונים פאר הייליגע ווערטער, האבן ארויסגערופן שטארקע קריטיק. [[רבי מנחם די לאנזאנא|רבי מנחם די לאָנזאַנאָ]] פון דמשק, וואס איז אויך געווען א גרויסער בעל־מנגן, האט שטארק קריטיקירט זיינע פאעטישע חידושים, למשל זיינע זמירות וועגן דער חתונה פון דער באשעפער און כלל ישראל{{הערה|{{היברובוקס|מנחם די לונזנו|שתי ידות|6473|page=284|עמ=דף קמב}}. ענליך האט אויך [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט), אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה", שארף קריטיקירט ר' ישראל'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען פארקריפלונגען און ענדערונגען פון לידער, ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין סעניארא הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביי תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}}}.}}, אבער ר' מנחם אליין האט באוואונדערט די רוחניות'דיגע ווירקונג פון טערקישער מוזיק{{הערה|Beeri, 2019, 62–63.}}. רבי ישראל פארטיידיגט זיך פון די קריטיק אין די הקדמות צו זיינע ספרים, ערקלערנדיג אז ער גיט פּאסיגע טעקסטן צו די פּאפּולערע ניגונים כדי צו הייליגן זיי און דאס איז נויטיג פאר די רוחניותדיגע באדערפענישן פון ציבור. | |||
[[רבי חיים וויטאל]] האט אויך געהאט א שטארק נעגאטיווע מיינונג וועגן רבי ישראל נג'ארה. אין זיין "ספר החזיונות" ברענגט ער פון א פרוי וואס אריין אין איר א רוח (א [[דיבוק]]), וועלכע באשולדיגט ר' ישראל אין שווערע עבירות, אריינגערעכנט שכרות, ניבול פה, חילול שבת, זיך קריגן מיט זיין ווייב, אוממאראלישע מעשים, און באציאונגען מיט א גוי'טע{{הערה|{{היברובוקס|2=שבחי רבי חיים וויטאל|3=3767|page=17|מקום הוצאה=אוסטראה|שנת הוצאה=תקפ"ו|עמ=יט}}; רבי חיים וויטאל, '''ספר החזיונות''', מהדורת פיירשטיין, מכון בן-צבי, ירושלים תשס"ו, עמ' 68.}}. | [[רבי חיים וויטאל]] האט אויך געהאט א שטארק נעגאטיווע מיינונג וועגן רבי ישראל נג'ארה. אין זיין "ספר החזיונות" ברענגט ער פון א פרוי וואס אריין אין איר א רוח (א [[דיבוק]]), וועלכע באשולדיגט ר' ישראל אין שווערע עבירות, אריינגערעכנט שכרות, ניבול פה, חילול שבת, זיך קריגן מיט זיין ווייב, אוממאראלישע מעשים, און באציאונגען מיט א גוי'טע{{הערה|{{היברובוקס|2=שבחי רבי חיים וויטאל|3=3767|page=17|מקום הוצאה=אוסטראה|שנת הוצאה=תקפ"ו|עמ=יט}}; רבי חיים וויטאל, '''ספר החזיונות''', מהדורת פיירשטיין, מכון בן-צבי, ירושלים תשס"ו, עמ' 68.}}. | ||
| שורה 87: | שורה 88: | ||
דער חמדת ימים אליין שרייבט: וכבר חברו הקדמונים וכל בעלי השיר פיוטים מיוחדים לזמר בשבת ומכולם לא ישרו בעיני אלא פיוטי בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, והאיש המשכיל ישכיל בם שיש הרבה מהם שאין לומר בשבתות וימים טובים והוא סמך על עין המשכיל{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | דער חמדת ימים אליין שרייבט: וכבר חברו הקדמונים וכל בעלי השיר פיוטים מיוחדים לזמר בשבת ומכולם לא ישרו בעיני אלא פיוטי בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, והאיש המשכיל ישכיל בם שיש הרבה מהם שאין לומר בשבתות וימים טובים והוא סמך על עין המשכיל{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | ||
נאך זיין פטירה איז זיין געשטאלט געווארן געערט, טראץ דער שטארקער התנגדות וואס ער האט געטראפן אין זיין לעבן. זיין שירה איז געווארן א מאדעל פאר שירי קודש. ר' ישראל'ס פיוטים זענען אויך אויסגעלויבט געווארן דורך [[ | נאך זיין פטירה איז זיין געשטאלט געווארן געערט, טראץ דער שטארקער התנגדות וואס ער האט געטראפן אין זיין לעבן. זיין שירה איז געווארן א מאדעל פאר שירי קודש. ר' ישראל'ס פיוטים זענען אויך אויסגעלויבט געווארן דורך [[הרב יהודה אריה מודינא|יהודה אריה די מודינא]], וועלכער האָט קאָמפּאָנירט א ליד לכבוד אים, וואָס איז געדרוקט געוואָרן אין אָנהייב פון עולת שבת, דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל{{מקור}}. | ||
מאיר בניהו פארטיידיגט ר' ישראל און שלאגט פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|אסופות ד, זז' 234–235.}}. | מאיר בניהו פארטיידיגט ר' ישראל און שלאגט פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|אסופות ד, זז' 234–235.}}. | ||
==מקום קבורה== | ==מקום קבורה== | ||
רבי ישראל נאג'ארה איז באגראבן געווארן אין עזה, און זיין קבר איז געווען באקאנט אין דעם בית הקברות פון עזה. נאך דער סיני מלחמה זענען אידן געקומען צו באזוכן זיין קבר, אבער נאך דעם ווי עזה איז צוריקגעגעבן געווארן אונטער'ן עגיפטישן הערשאפט, האבן די עגיפטער אויפגעאקערט דעם קבר, און נאך דער זעקס-טאגיגער מלחמה איז זיין קבר-ארט נישט געווען באקאנט. עס איז געווען א שמועה אז מדינת ישראל ווייסט וועגן זיין קבר און קלויבט אויס עס צו פארהוילן. ישראל מאיר גבאי האט געזאגט אז עס געפינט זיך לעבן דער אלטער מעטשעט אין די סאדזשאאיא געגנט, וואס איז געווען דער אלטער בית החיים פון עזה. עס קען זיין אז איבערבלייבענישן פונעם בית הקברות עקזיסטירן, אבער דעם ארט פון דעם קבר אליין איז אומבאקאנט{{הערה|זעט {{פורום אהח|1=מקום קבורת רבי ישראל נג'ארה בעזה|2=56109}}}}. לויט א לעגענדע האט דער וויזשניצער רבי, דער "אמרי חיים", באזוכט זיין קבר אין עזה{{הערה|{{JDN|יעקב אבוביץ|מרתק: כשהאדמו"ר ה'אמרי חיים' מויזניץ ביקר בעזה על קבר מחבר הפיוט|2058528|ד׳ במרחשוון ה׳תשפ״ד}}}}. | רבי ישראל נאג'ארה איז באגראבן געווארן אין עזה, און זיין קבר איז געווען באקאנט אין דעם בית הקברות פון עזה. נאך דער סיני מלחמה זענען אידן געקומען צו באזוכן זיין קבר, אבער נאך דעם ווי עזה איז צוריקגעגעבן געווארן אונטער'ן עגיפטישן הערשאפט, האבן די עגיפטער אויפגעאקערט דעם קבר, און נאך דער זעקס-טאגיגער מלחמה איז זיין קבר-ארט נישט געווען באקאנט. עס איז געווען א שמועה אז מדינת ישראל ווייסט וועגן זיין קבר און קלויבט אויס עס צו פארהוילן. ישראל מאיר גבאי האט געזאגט אז עס געפינט זיך לעבן דער אלטער מעטשעט אין די סאדזשאאיא געגנט, וואס איז געווען דער אלטער בית החיים פון עזה. עס קען זיין אז איבערבלייבענישן פונעם בית הקברות עקזיסטירן, אבער דעם ארט פון דעם קבר אליין איז אומבאקאנט{{הערה|זעט {{פורום אהח|1=מקום קבורת רבי ישראל נג'ארה בעזה|2=56109}}}}. לויט א לעגענדע האט דער וויזשניצער רבי, דער "[[רבי חיים מאיר האגער|אמרי חיים]]", באזוכט זיין קבר אין עזה{{הערה|{{JDN|יעקב אבוביץ|מרתק: כשהאדמו"ר ה'אמרי חיים' מויזניץ ביקר בעזה על קבר מחבר הפיוט|2058528|ד׳ במרחשוון ה׳תשפ״ד}}}}. | ||
עס זענען פארהאן גאסן אין פארשידענע שטעט אין ארץ ישראל וואס טראגן זיין נאמען, אריינגערעכנט ירושלים, תל אביב, חולון, רעננה און רחובות. | עס זענען פארהאן גאסן אין פארשידענע שטעט אין ארץ ישראל וואס טראגן זיין נאמען, אריינגערעכנט ירושלים, תל אביב, חולון, רעננה און רחובות. | ||
| שורה 98: | שורה 99: | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*{{צ-בוך|מחבר=אליעזר רפאל מלאכי|נאמען=מקובלים אין ארץ ישראל|מקום הוצאה=ניו יארק|מו"ל=כנרת|שנת הוצאה=תרפ"ט|עמ=104–120|פרק=רבי ישראל נאג'ארא-דיכטער און מקובל|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3618224&seq=108}} | *{{צ-בוך|מחבר=אליעזר רפאל מלאכי|נאמען=מקובלים אין ארץ ישראל|מקום הוצאה=ניו יארק|מו"ל=כנרת|שנת הוצאה=תרפ"ט|עמ=104–120|פרק=רבי ישראל נאג'ארא-דיכטער און מקובל|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3618224&seq=108}} | ||
*{{צ-בוך|מחבר=ישראל צינבערג|נאמען=די געשיכטע פון דער ליטעראטור ביי יידן|שנת הוצאה=1929|עמ= | *{{צ-בוך|מחבר=ישראל צינבערג|נאמען=די געשיכטע פון דער ליטעראטור ביי יידן|שנת הוצאה=1929|עמ=זז' 361–377, 417, 494–513|כרך=4|קישור=https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yiddish-books/spb-nybc209632/zinberg-israel-di-geshikhte-fun-der-literatur-bay-yidn-vol-4?book-page=362&book-mode=1up}} | ||
*ישראל דאווידזאן, '''[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=ufl.31262044458833&seq=450 אוצר השירה והפיוט]''', חלק ד, ניו יארק, תרצ"ג, ז' 426–429. | *ישראל דאווידזאן, '''[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=ufl.31262044458833&seq=450 אוצר השירה והפיוט]''', חלק ד, ניו יארק, תרצ"ג, ז' 426–429. | ||
*{{צ-זשורנאל|מאיר בניהו|רבי ישראל נאג'ארה|אסופות|ד|עמ=רג–רפד|מו"ל=יד הרב ניסים|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תש"נ|קישור=https://www.academia.edu/118668017/Meir_Benayahu_Rabbi_Israel_Najara_Asufot_vol_4_1990_203_284_Hebrew_}}. | *{{צ-זשורנאל|מאיר בניהו|רבי ישראל נאג'ארה|אסופות|ד|עמ=רג–רפד|מו"ל=יד הרב ניסים|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תש"נ|קישור=https://www.academia.edu/118668017/Meir_Benayahu_Rabbi_Israel_Najara_Asufot_vol_4_1990_203_284_Hebrew_}}. | ||