אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שלום זכר"

284 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 8 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (פארשלאג, אויסשטעל)
אין תקציר עריכה
שורה 6: שורה 6:


==נאמען==
==נאמען==
די סעודה איז היינט באקאנט ווי א "שלום זכר". דאס, אזוי ווי "בן זכר"{{הערה|{{היברובוקס|ר' יעקב לעווין, שו"ב|חותם קדש|8150|page=97|מקום הוצאה=קראקא|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=נג}}}}, איז א שפּעטערדיגע נאמען. דער עלטערער נאמען איז געווען "זכר", ווי מען זעט אין אלטע ביכער און ספרים{{ביאור|צווישן זיי אין "מינקת רבקה פון [[רבקה טיקטינער]] (ה'שע"ה){{הערה|מנקת רבקה, קראקא, שע״ח, שער חמישי}}; אין די תקנות ״סדר בגדים״ פון פראנקפורט (תע״ה){{הערה|סימן יוד, J, .J ,Schudt, Judische Mercktviirdigkeiten IV, C. III, p. 89}}; אין די פּראגער בריוו (1911){{הערה|[https://www.google.com/books/edition/Jüdische_Privatbriefe_aus_dem_Jahre_161/_0cLAAAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PT21&printsec=frontcover Jüdische Privatbriefe aus dem Jahre 1619] ז׳ 41, שורה 1, אידישער טייל}}; און אסאך אנדערע פריערדיגע און שפּעטערדיגע מקורות. אין פּוילן האט מען אויסגערופן  נאך אזוי שפעט ווי פאר'ן קריג: ״דער בעל־ברית לאזט בעטן דעם עולם אויפן זכר״{{הערה|יהודה אלזט: ״ממנהגי ישראל״, רשומות, ב׳ 1, ז׳ 364}}}}.
די סעודה איז היינט באקאנט ווי א "שלום זכר". דאס, אזוי ווי "בן זכר"{{הערה|{{היברובוקס|ר' יעקב לעווין, שו"ב|חותם קדש|8150|page=97|מקום הוצאה=קראקא|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=נג}}}}, איז א שפּעטערדיגע נאמען. דער עלטערער נאמען איז געווען "זכר", ווי מען זעט אין "מינקת רבקה" פון [[רבקה טיקטינער]] (–שס"ה){{הערה|מנקת רבקה, קראקא, שע"ח, שער חמישי}} און נאך פריערדיגע און שפּעטערדיגע מקורות{{הערה|ווי אין די תקנות "סדר בגדים" פון פראנקפורט, תע"ה, סימן יוד (J, .J ,Schudt, [https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11215569?page=909 Judische Mercktviirdigkeiten] IV, 1718, C. III, p. 89); און אין די פּראגער בריוו (1911; [https://www.google.com/books/edition/Jüdische_Privatbriefe_aus_dem_Jahre_161/_0cLAAAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PT21&printsec=frontcover Jüdische Privatbriefe aus dem Jahre 1619] ז' 41, שורה 2, אידישער טייל}}. אין פּוילן האט מען נאך ביזן קריג אויסגערופן אין שול: "דער בעל־ברית לאזט בעטן דעם עולם אויפן זכר"{{הערה|יהודה אלזט, "[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035788440&seq=376 ממנהגי ישראל]", '''רשומות''', א, תרפ"ה, ז' 364}}.


אביסל שפעטער ווערט אלץ אפטער בן־זכר און שלום־זכר. פון די תקנות פון ״קהל יהודי פוילן״ — (תל״ב) ווייזט אויס אז פרייטיג־צו־נאכטס איז געווען א סעודה גערופן בן־זכר, און שבת אינדערפרי — א שלום־זכר{{הערה|ציונים, קובץ לזכרונו של י. נ. שמחוני ז״ל, בערלין, תרפ״ט, ז׳ 176, סימן ס״ט}}; ווידער א. דרויאנוב שרייבט, אז ״בן־זכר״ האט מען גערופן אין ליטע דעם סעודה פון  שבת בייטאג{{הערה|רשומות, ב׳ 1, ז׳ 343, הערה 1}}. אין שו"ת חוות יאיר (תמ״א) ווערט עס אנגערופן ״ליל שבת של בן זכר"{{הערה|שו״ת חות יאיר, סימן ע׳}}.
אביסל שפעטער ווערט אלץ אפטער בן־זכר און שלום־זכר. פון די תקנות פון "קהל יהודי פוילן" (תל"ב) ווייזט אויס אז פרייטיג־צו־נאכטס איז געווען א סעודה גערופן בן־זכר, און שבת אינדערפרי — א שלם־זכר{{הערה|1=[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012978540205171/NLI ציונים: קובץ לזכרונו של י. נ. שמחוני ז"ל], בערלין, תרפ"ט, [https://rosetta.nli.org.il/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_func=stream&dps_pid=FL223273239&scale=4&rotate=0 ז' 176, סימן ס"ט]}}; ווידער א. דרויאנוב שרייבט, אז "בן־זכר" האט מען גערופן אין ליטע דעם סעודה פון  שבת בייטאג{{הערה|[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035788440&seq=355 '''רשומות'''] א, ז' 343, הערה 1}}. אין שו"ת חוות יאיר (תמ"א) ווערט דער שלום-זכר אנגערופן "ליל שבת של בן זכר"{{הערה|שו"ת חות יאיר, סימן ע'}}.


== מקור און טעם ==
== מקור און טעם ==
אין גמרא{{הערה|שם=בקפ|{{בבלי|בבא קמא|פ|א}}. זעט אויך {{בבלי|סנהדרין|לב|ב}}.}} ווערט דערמאנט איבער א סעודה "בי שבוע הבן" (דאס הויז פון דער וואך פונעם זון) אדער "בי ישוע הבן" (דאס הויז פון דער ישועה פונעם זון). [[רש"י]] ערקלערט אז שבוע הבן איז די סעודת ברית און ישוע הבן איז די סעודה פון [[פדיון הבן]]; אבער [[תוספות]] ערקלערט אז ישוע הבן איז א סעודה וואס זיי האבן אפגעהאלטן אויף דעם וואס דער אינגל איז געראטעוועט געווארן ביים געבורט פון זיין מאמע'ס געדערים, לויט'ן פסוק: "{{מנוקד|וְהִמְלִיטָה זָכָר}}"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיהו|סו|ז}}}}. דער [[תרומת הדשן]] לייגט צו אז מען האלט עס אפ אום שבת אויפדערנאכט, וויבאלד דאן געפינען זיך אלע אינדערהיים{{הערה|[[תרומת הדשן (ספר)|תרומת הדשן]] {{שיתופתא|Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269.2|סימן רסט}}}}. דער [[ספר הערוך|ערוך]]{{הערה|{{ספריא|2=ערך שבע|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Shin.44}}}} ערקלערט אבער די שיטה פון תוספות אז עס איז געווארן אפגעהאלטן אין טאג פון אינגל'ס געבורט, צו איבערגעבן פאר'ן פאטער די גוטע בשורה{{ביאור|[[רבי יחזקאל לאנדא]] פרעגט{{הערה|{{היברובוקס|2=דגול מרבבה|3=45389|page=73|לינק טעקסט=סימן קע"ח}}}} אויף די שיטה פונעם תרומת הדשן, אז לויט אים וואלט מען אויך געדארפט אפהאלטן א סעודה פאר די געבורט פון א מיידל, און דערפאר ערקלערט ער די שיטה פון תוספות אז עס איז די סעודה א נאכט פאר'ן ברית{{הערה|שם=קובץ|זעט מער פון {{היברובוקס|הרב ישראל יעקב כהן|קובץ בית אהרן וישראל|13540|page=114|באנד=עה|שנת הוצאה=שבט-אדר תשנ"ח|לינק טעקסט=מנהג עריכת ״שלום זכר״ ומקורותיו}}}}.}}.
אין גמרא{{הערה|שם=בקפ|{{בבלי|בבא קמא|פ|א}}. זעט אויך {{בבלי|סנהדרין|לב|ב}}.}} ווערט דערמאנט איבער א סעודה "בי שבוע הבן" (דאס הויז פון דער וואך פונעם זון) אדער "בי ישוע הבן" (דאס הויז פון דער ישועה פונעם זון). [[רש"י]] ערקלערט אז שבוע הבן איז די סעודת ברית און ישוע הבן איז די סעודה פון [[פדיון הבן]]; אבער [[תוספות]] ערקלערט אז ישוע הבן איז א סעודה וואס זיי האבן אפגעהאלטן אויף דעם וואס דער אינגל איז געראטעוועט געווארן ביים געבורט פון זיין מאמע'ס געדערים, לויט'ן פסוק: "{{מנוקד|וְהִמְלִיטָה זָכָר}}"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיהו|סו|ז}}}}. דער [[תרומת הדשן]] לייגט צו אז מען האלט עס אפ אום שבת אויפדערנאכט, וויבאלד דאן געפינען זיך אלע אינדערהיים{{הערה|[[תרומת הדשן (ספר)|תרומת הדשן]] {{שיתופתא|Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269.2|סימן רסט}}}}. דער [[ספר הערוך|ערוך]]{{הערה|{{ספריא|2=ערך שבע|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Shin.44}}}} ערקלערט אבער די שיטה פון תוספות אז עס איז געווארן אפגעהאלטן אין טאג פון אינגל'ס געבורט, צו איבערגעבן פאר'ן פאטער די גוטע בשורה{{ביאור|[[רבי יחזקאל לאנדא]] פרעגט{{הערה|{{היברובוקס|2=דגול מרבבה|3=45389|page=73|לינק טעקסט=סימן קע"ח}}}} אויף די שיטה פונעם תרומת הדשן, אז לויט אים וואלט מען אויך געדארפט אפהאלטן א סעודה פאר די געבורט פון א מיידל, און דערפאר ערקלערט ער די שיטה פון תוספות אז עס איז די סעודה א נאכט פאר'ן ברית{{הערה|שם=קובץ|זעט מער פון {{היברובוקס|הרב ישראל יעקב כהן|קובץ בית אהרן וישראל|13540|page=114|באנד=עה|שנת הוצאה=שבט-אדר תשנ"ח|לינק טעקסט=מנהג עריכת "שלום זכר" ומקורותיו}}}}.}}.


תוספות ברענגט דער מנהג אלס זאך פון דער פארגאנגענהייט, וואס מען האט זיך געפירט בזמן התלמוד, פון וואס עס ווייזט אויס אז מען האט זיך נישט אזוי געפירט אין זיינער צייט. די ערשטע מקור נאכדעם איז פון די תקופת הראשונים, אין אורחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]], וואו ער שרייבט אז מען איז זיך צוזאמגעקומען שבת אויפדערנאכט "אנשים, נשים, וטף"{{הערה|שם=אח|{{היברובוקס|רבי אהרן הכהן מלוניל|אורחות חיים|31445|page=64|לינק טעקסט=הלכות מילה}}}}.
תוספות ברענגט דער מנהג אלס זאך פון דער פארגאנגענהייט, וואס מען האט זיך געפירט בזמן התלמוד, פון וואס עס ווייזט אויס אז מען האט זיך נישט אזוי געפירט אין זיינער צייט. די ערשטע מקור נאכדעם איז פון די תקופת הראשונים, אין אורחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]], וואו ער שרייבט אז מען איז זיך צוזאמגעקומען שבת אויפדערנאכט "אנשים, נשים, וטף"{{הערה|שם=אח|{{היברובוקס|רבי אהרן הכהן מלוניל|אורחות חיים|31445|page=64|לינק טעקסט=הלכות מילה}}}}.