17
רעדאגירונגען
←התנגדות
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
צייכנס: וויזועלע רעדאגירונג רוי-לינק |
||
| שורה 8: | שורה 8: | ||
דער ריכטיקער אָפּטייטש פון דעם וואָרט ''חסיד'' איז פון ''מתחסד'' עם קונו, ד.ה. ער טוט מער ווי מען ברויך צו טאָן כּלפּי די חובות היהודי לבוראו. | דער ריכטיקער אָפּטייטש פון דעם וואָרט ''חסיד'' איז פון ''מתחסד'' עם קונו, ד.ה. ער טוט מער ווי מען ברויך צו טאָן כּלפּי די חובות היהודי לבוראו. | ||
== היסטאָריע פון חסידות == | ==היסטאָריע פון חסידות== | ||
די שרשים פון חסידות זענען געשטעלט געוואָרן אין די שטעט און שטעטלעך פון [[אוקראַיִנע]] און [[וואהלין]]. נאכ'ן הסתלקות פון [[בעש"ט]] איז איבערגעגאַנגען די הנהגה צו [[רבי דוב בער ממעזריטש]], באַקאַנט ווי דער מעזריטשער מגיד. אין יענער צייט האָבן אָנגעהויבן צוגעקומען חסידים און תּלמידים פון [[פוילן]] און [[גאליציע]] (ר' אלימלך פון ליזענסק, חוזה פון לובלין, שפּעטער ר' שלום מבעלזא, שפּעטער דברי חיים צאַנז, און קאָצק גור אין פוילן, וכו'), און אפילו פון ווייטער אונגעריש-עסטרייכישער אימפּעריע (ר' פנחס הורוויץ בעל הפלאה, וכו'). | די שרשים פון חסידות זענען געשטעלט געוואָרן אין די שטעט און שטעטלעך פון [[אוקראַיִנע]] און [[וואהלין]]. נאכ'ן הסתלקות פון [[בעש"ט]] איז איבערגעגאַנגען די הנהגה צו [[רבי דוב בער ממעזריטש]], באַקאַנט ווי דער מעזריטשער מגיד. אין יענער צייט האָבן אָנגעהויבן צוגעקומען חסידים און תּלמידים פון [[פוילן]] און [[גאליציע]] (ר' אלימלך פון ליזענסק, חוזה פון לובלין, שפּעטער ר' שלום מבעלזא, שפּעטער דברי חיים צאַנז, און קאָצק גור אין פוילן, וכו'), און אפילו פון ווייטער אונגעריש-עסטרייכישער אימפּעריע (ר' פנחס הורוויץ בעל הפלאה, וכו'). | ||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
עס זענען דאָ אַ סך חסידים וואָס האַלטן נאָך שטאַרק אָן מיט די אָריגענעלע יסודות, און עס קען נאָך ווערן געפונען היינט בני עלי' וואָס האָרעווען אין תּורת–החסידות און אין תּורת–ה[[קבלה]] אויף וואָס דאָס איז געגרינדט, און אַרבעטן אויף תּורה לשמה, שבירת–המדות, און התדבקות לצדיקי אמת. | עס זענען דאָ אַ סך חסידים וואָס האַלטן נאָך שטאַרק אָן מיט די אָריגענעלע יסודות, און עס קען נאָך ווערן געפונען היינט בני עלי' וואָס האָרעווען אין תּורת–החסידות און אין תּורת–ה[[קבלה]] אויף וואָס דאָס איז געגרינדט, און אַרבעטן אויף תּורה לשמה, שבירת–המדות, און התדבקות לצדיקי אמת. | ||
== התנגדות == | ==התנגדות== | ||
פון סאַמע אָנפאַנג זענען געווען שטאַרקע חולקים אויפן נייעם דרך. ספּעציעל אין ליטע זענען אַרויסגעגעבן געוואאָרן צאָלריכע חרמים קעגן חסידים, א טייל פון וועלכע דער [[גר"א]] האָט זיך אין זיי אָנגעשלאָסן, און די ערשטע מיטגלידער פון חסידות האָבן געהאַט אויסצושטיין גאָר שטאַרקע רדיפות. | פון סאַמע אָנפאַנג זענען געווען שטאַרקע חולקים אויפן נייעם דרך. ספּעציעל אין ליטע זענען אַרויסגעגעבן געוואאָרן צאָלריכע חרמים קעגן חסידים, א טייל פון וועלכע דער [[גר"א]] האָט זיך אין זיי אָנגעשלאָסן, און די ערשטע מיטגלידער פון חסידות האָבן געהאַט אויסצושטיין גאָר שטאַרקע רדיפות. | ||
| שורה 35: | שורה 35: | ||
מיטן אָנקום פון דער השׂכּלה איז די התנגדות קעגן חסידים שוואַך געוואָרן דורך דעם וואָס חסידים און מתנגדים האָבן איינגעזען אַז זיי מוזן פירן אַ געאייניקטן קאַמף קעגן השׂכּלה. | מיטן אָנקום פון דער השׂכּלה איז די התנגדות קעגן חסידים שוואַך געוואָרן דורך דעם וואָס חסידים און מתנגדים האָבן איינגעזען אַז זיי מוזן פירן אַ געאייניקטן קאַמף קעגן השׂכּלה. | ||
איינע פון די גרעסטע גדולים און גרויסע לייט אין דעם ערשטער דור פון דעם מגיד פון מעזריטש אין פון זיינע תלמידים, וואס האבן יא אנגענומען חסידות און זיי געהאלטן פאר גאר גרויסע לייט, איז געווען דער [[חיד"א]]. און אין שו"ת [[דברי חיים]] ברענגט ער דערפון א ראיה, אז גדולי ישראל האבן יא אנגענועמן חסידות עיי"ש. וואס כאטש ער איז געווען א ספרדי, און אין זיין געגענט אין איטאליע האט מען דאך כמעט נישט געוואוסט פון חסידות, דאך שרייבט ער זייער שיין | איינע פון די גרעסטע גדולים און גרויסע לייט אין דעם ערשטער דור פון דעם מגיד פון מעזריטש אין פון זיינע תלמידים, וואס האבן יא אנגענומען חסידות און זיי געהאלטן פאר גאר גרויסע לייט, איז געווען דער [[חיד"א]]. און אין שו"ת [[דברי חיים]] ברענגט ער דערפון א ראיה, אז גדולי ישראל האבן יא אנגענועמן חסידות עיי"ש. וואס כאטש ער איז געווען א ספרדי, און אין זיין געגענט אין איטאליע האט מען דאך כמעט נישט געוואוסט פון חסידות, דאך שרייבט ער זייער שיין אויף דער [[רוי:בעל שם טוב|בעל שם טוב]] און אויף זיינע תלמידים. ער שרייבט אויף אים הרב החסיד קדוש מהר"י בעל שם טוב הגיד גדולת נשמת מהרבינו חיים (בן עטר) [[שם הגדולים]] ערך אור החיים וערך צפנת פענח). אויך דער צפנת פענת פון [[רבי יעקב יוסף פון פולנאה]] ברענגט דער חיד"א אין זיינע ספרים (שם הגדולים ערך צפנת פענח, און [[רוח חיים]], און אין זיין ספר [[כסא דוד]] דרוש י"ד). אויך שרייבט ער אויף אים אין שם הגדולים הקדמות רבו הרב המפורסם קדוש יאמר לו מהר"ר ישראל בעל שם טוב. אויך ווערט דערמאנט די חבורה פון בעל שם טוב אין זיין ספר [[ברכי יוסף]] (יורה דעה סי' רצ"ט סעי' א') אז ער האט געזעהן חסידים וואס גייען מיט קליידער פון זיידן און זענען מקפיד נישט צו גיין מיט וואל ער האט זיי געפרעגט דעם טעם און זיי האבן אים געענטפערט, ער שרייבט אזוי: זה שנים כן באו סיעת ספריא מקרית חוצות לשכון כבוד בארץ, ותרי מינייהו רבנן המתקדשם והמטהרים בהדרי הדרים, ועין רואה | ||
הני מאני דרבנן מכף רגל ועד ראש לבושי משי ואיבעיא להו לרבנן מה מצוה זו ומצאה הקפידה באמור רבנן בטעמא עיי"ש. אויך דערמאנט ער אסאך מאל אין זיינע ספרים רבי גרשון מקיטוב, א שוואגער און א תלמיד פון בעל שם טוב. | הני מאני דרבנן מכף רגל ועד ראש לבושי משי ואיבעיא להו לרבנן מה מצוה זו ומצאה הקפידה באמור רבנן בטעמא עיי"ש. אויך דערמאנט ער אסאך מאל אין זיינע ספרים רבי גרשון מקיטוב, א שוואגער און א תלמיד פון בעל שם טוב. | ||
אויך ברענגט ער נאך תלמידים פון בעל שם טוב ווי רבי יוסף דער טאטע פון רבי ישראל נחמן מדראהביטש (חומת אנ"ך שה"ש א'). | אויך ברענגט ער נאך תלמידים פון בעל שם טוב ווי רבי יוסף דער טאטע פון רבי ישראל נחמן מדראהביטש (חומת אנ"ך שה"ש א'). | ||
| שורה 43: | שורה 43: | ||
פון דער אנדערע זייט, די רביים פון חסידים ברענגן אויך דעם חיד"א זייער שיין, עס איז מקובל ביי חסידים זייער שיינע רייד פון רביים אויף אים ווי עס שטייט אין ספר [[אהל אלימלך]] סי' רפ"א. וואס עס האט געזאגט אויף אים דער צדיק רבי אלימלך מליזנעסק, ספעציעל איז באקאנט אז רבי צבי אלימלך מדינוב דער מחבר פון ספר [[בני יששכר]] ברענגט אים זייער אסאך אין זיינע ספרים, אין א פלאץ שרייבט ער אויפן חיד"א אזוי: איך ווייס נישט ווי דער מראה מקום דערפון איז נישט אין סוגיות הש"ס, אבער וויבאלד דער חיד"א א רב מובהק אין זיין דור שרייבט אזוי בבית דין של מטה, פסק'נט מען אזוי אויך אין בית דין של מעלה (בני יששכר ח"ב חודש תשרי דרוש י"ד). אויך ברענגט דער [[בני יששכר]] זיינע ספרים [[ראש דוד]], [[דבש לפי]], און ער האט געשריבן דערויף הערות, די היסטאריע ספרים שרייבט אז דער בני ייששכר אין זיין שניט אין דרוש ענדעלט זייער צום שניט פון חיד"א. | פון דער אנדערע זייט, די רביים פון חסידים ברענגן אויך דעם חיד"א זייער שיין, עס איז מקובל ביי חסידים זייער שיינע רייד פון רביים אויף אים ווי עס שטייט אין ספר [[אהל אלימלך]] סי' רפ"א. וואס עס האט געזאגט אויף אים דער צדיק רבי אלימלך מליזנעסק, ספעציעל איז באקאנט אז רבי צבי אלימלך מדינוב דער מחבר פון ספר [[בני יששכר]] ברענגט אים זייער אסאך אין זיינע ספרים, אין א פלאץ שרייבט ער אויפן חיד"א אזוי: איך ווייס נישט ווי דער מראה מקום דערפון איז נישט אין סוגיות הש"ס, אבער וויבאלד דער חיד"א א רב מובהק אין זיין דור שרייבט אזוי בבית דין של מטה, פסק'נט מען אזוי אויך אין בית דין של מעלה (בני יששכר ח"ב חודש תשרי דרוש י"ד). אויך ברענגט דער [[בני יששכר]] זיינע ספרים [[ראש דוד]], [[דבש לפי]], און ער האט געשריבן דערויף הערות, די היסטאריע ספרים שרייבט אז דער בני ייששכר אין זיין שניט אין דרוש ענדעלט זייער צום שניט פון חיד"א. | ||
== אפרוף פונעם חפץ חיים == | ==אפרוף פונעם חפץ חיים== | ||
אין ספר חיי ה[[חפץ חיים]], (מחבר ר' ארי' לייב בן החפץ חיים) שטייט, דער חפץ חיים האָט געזאָגט, ער איז מקנא די חסידים מיט דריי זאַכן, 1) פון די זאַכן, אַז דער חינוך ביי די חסידים האַלט זיך זייער שטאַרק, ווייל, ווען אַ משׂכיל קומט אין אַ ליטווישער שטאָט, און רעדט צו די קינדער, וועט מען איבער טראַכטן אויב עס איז פּאַסיק אים צו שטערן, אויב עס איז לשון–הרע, א.ד.ג, אין די צייט וואָס מענטשן טראַכטן וואָס צו טון, איז דער [[משׂכיל]] משחית דעם חינוך - אָבער אויב גייט דער משׂכיל אין אַ חסידישער שטאָט, און רעדט צו אַ קינד, וועט די גאַנצע שטאָט אים אַרויסבאַגלייטן מיט בזיונות ב[[תופים]] ובמחולות, און עס איז אים נישט מעגלעך צו שעדיקן דעם חינוך (נ"ב מהכותב: עס גלייבט זיך נישט פונעם לשון אין ספר חיי הח"ח, אַז דער חפץ חיים רעדט דאָ פון [[אונגאַרישע]] חסידים דווקא, ער שרייבט דאָס בפירוש אויף אלע חסידים). | אין ספר חיי ה[[חפץ חיים]], (מחבר ר' ארי' לייב בן החפץ חיים) שטייט, דער חפץ חיים האָט געזאָגט, ער איז מקנא די חסידים מיט דריי זאַכן, 1) פון די זאַכן, אַז דער חינוך ביי די חסידים האַלט זיך זייער שטאַרק, ווייל, ווען אַ משׂכיל קומט אין אַ ליטווישער שטאָט, און רעדט צו די קינדער, וועט מען איבער טראַכטן אויב עס איז פּאַסיק אים צו שטערן, אויב עס איז לשון–הרע, א.ד.ג, אין די צייט וואָס מענטשן טראַכטן וואָס צו טון, איז דער [[משׂכיל]] משחית דעם חינוך - אָבער אויב גייט דער משׂכיל אין אַ חסידישער שטאָט, און רעדט צו אַ קינד, וועט די גאַנצע שטאָט אים אַרויסבאַגלייטן מיט בזיונות ב[[תופים]] ובמחולות, און עס איז אים נישט מעגלעך צו שעדיקן דעם חינוך (נ"ב מהכותב: עס גלייבט זיך נישט פונעם לשון אין ספר חיי הח"ח, אַז דער חפץ חיים רעדט דאָ פון [[אונגאַרישע]] חסידים דווקא, ער שרייבט דאָס בפירוש אויף אלע חסידים). | ||
| שורה 66: | שורה 66: | ||
==זעט אויך== | ==זעט אויך== | ||
* [[ליסטע פון חסיד'ישע הויפן]] | *[[ליסטע פון חסיד'ישע הויפן]] | ||
* [[רשימה:חסידישע הויפן]] | *[[רשימה:חסידישע הויפן]] | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*שמעון דובנאוו, ''געשיכטע פון חסידיזם אויפן יסוד פון אריגינעלע מקורים'' ([https://archive.org/details/nybc202437 באנדן 1], [https://archive.org/details/nybc202438 2] און [https://archive.org/details/nybc202439 3]). | *שמעון דובנאוו, ''געשיכטע פון חסידיזם אויפן יסוד פון אריגינעלע מקורים'' ([https://archive.org/details/nybc202437 באנדן 1], [https://archive.org/details/nybc202438 2] און [https://archive.org/details/nybc202439 3]). | ||
* [https://web.stevens.edu/golem/llevine/chassidism/chassidim_america.pdf|וועגן חסידות אין אמעריקע] | *[https://web.stevens.edu/golem/llevine/chassidism/chassidim_america.pdf|וועגן חסידות אין אמעריקע] | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע באוועגונגען]] | [[קאַטעגאָריע:אידישע באוועגונגען]] | ||