בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
קאין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
|תקופת התרחשות = [[שיבת ציון]] | |תקופת התרחשות = [[שיבת ציון]] | ||
}} | }} | ||
'''{{מנוקד|מְגִילַּת אֶסְתֵּר}}''', אפט גערופן בלויז '''מגילה''', איז איינס פון די [[חמש מגילות|פינף מגילות]] אין [[כתובים]]. די מגילת אסתר דערציילט די געשיכטע פון דער ישועה פון די אידן פון דער [[פערסישע אימפעריע|פּערסישער אימפעריע]]. צום סוף פון די מגילה ווערט דערציילט, אז לזכר די נס איז באשטימט געווארן דער יום-טוב [[פורים]] און זיינע מצוות, [[משלוח מנות]], [[מתנות לאביונים]], און משתה ושמחה - אפרעכטן טרינק סעודות, און זיך פרייען. די מגילה ווערט געליינט צוויי מאל אין פורים, ביינאכט און בייטאג, און אויך דאס ליינען איז איינע פון די מצוות פונעם יום טוב. | |||
== אינהאלט == | |||
[[טעקע:Maurycy Gottlieb - Ahasuerus wandering - 1876.jpg|ממוזער|אחשורוש [[שיכור]] ביים סעודה. מאלעריי דורך מאוריצי גאטליב]] | [[טעקע:Maurycy Gottlieb - Ahasuerus wandering - 1876.jpg|ממוזער|אחשורוש [[שיכור]] ביים סעודה. מאלעריי דורך מאוריצי גאטליב]] | ||
[[טעקע:Bigthana and Teresh by Caron.jpg|קליין|שמאל|שילדערונג פון בגתן און תרש פון אנטואן קאַראָן]] | [[טעקע:Bigthana and Teresh by Caron.jpg|קליין|שמאל|שילדערונג פון בגתן און תרש פון אנטואן קאַראָן]] | ||
[[טעקע:Megillat Esther (1).jpg|קליין|מגילה ליינען]] | [[טעקע:Megillat Esther (1).jpg|קליין|מגילה ליינען]] | ||
=== קאפיטל א: סעודת אחשורוש === | |||
דער קעניג אחשוורוש, אין דריטן יאר פון זיין קעניגרייך, האט אפגעראכטן א טרינק-סעודה וואס האט זיך געצויגן פאר 180 טעג, און איז געווען געווידמעט פאר זיינע מיניסטארן און קנעכט, און פאר די מיליטערן פון [[פרס]] און [[מדי]]. במשכ'ן סעודה האט אחשורוש געצייגט זיין רייכטום און מאכט. | |||
=== סעודת אחשורוש === | |||
דערנאך האט | דערנאך האט ער אפגעראכטן נאך א זיבן-טאגיגע סעודה פאר די איינוואוינער פונעם הויפטשטאט [[שושן]], און געלאדנט אויך די אידישע בירגער. דער סעודה, וואס איז פארגעקומען אין הויף פון קעניג'ס באָטאַנישע גארטן ווערט געשילדערט אלס גאר שיין און רייך, מיט שיינע טישן און גאלדענע כלים, און אסאך וויין. די [[ושתי|קעניגן ושתי]] האט אויך געמאכט א מאלצייט פאר די פרויען. | ||
אין זיבעטן טאג, אנגעטרינקענערהייט, האט אחשוורוש געהייסן ברענגן די קעניגן ושתי צום מענער זאַל כדי צו ווייזן איר שיינקייט פאר אלע אנוועזנדע. ושתי זאגט אפ די לאדענונג | אין זיבעטן טאג, אנגעטרינקענערהייט, האט אחשוורוש געהייסן ברענגן די קעניגן ושתי צום מענער זאַל כדי צו ווייזן איר שיינקייט פאר אלע אנוועזנדע. ווען ושתי זאגט אפ די לאדענונג רעגט זיך דער קעניג אויף און ער באשליסט, אויפ'ן ראט פון זיין ראטגעבער ממוכן, איר צו אפזאגן פון די קעניגטום און ארומשיקן בריוון צו אלע לענדער און פעלקער, יעדעם אויף זייער שפראך, אז דער מאן איז בעל הבית אין זייער אייגן שטוב שטוב. | ||
=== נייע קעניגן === | === קאפּיטל ב: נייע קעניגן === | ||
ווען אחשורוש בארואיגט זיך הייסט ער צוזאמנעמען אלע שיינע בתולות פון איבער זיין קעניגרייך | ווען אחשורוש בארואיגט זיך הייסט ער צוזאמנעמען אלע שיינע בתולות פון איבער זיין קעניגרייך צו אויסוועלן א נייע קעניגן. איינע פון די מיידלעך גענומען צום פּאלאץ איז געווען [[אסתר]], אדער הדסה, א אידישע יתומה וואס איז אויפגעוואקסן ביי איר קוזין [[מרדכי]] אין שושן, פון די אימיגראנטן וואס [[נבוכדנצר]], קעניג פון [[בבל]], האט [[גלות בית ראשון|פארטריבן]] פון [[ירושלים]]. | ||
אסתר | אסתר געפעלט שטארק ביים פארוואלטער הגי. זי ווערט אויסגעקליבן צו זיין איינע פון די פאטענציעלע נייע קעניגן, נישט פארציילנדיג קיינעם איר אפשטאם לויט די אנווייזונגען פון מרדכי, וועלכער קוקט איר שטענדיג נאך. נאכן אריבערגיין די צוגרייטונגען וואס האט גענומען צוועלף חדשים, ווערן געברענגט צו אחשורוש אלע פאטענציעלע קעניגן, און אסתר ווערט אויסגעוועלט צו זיין די נייע קעניגן. | ||
אין יענע צייט איז מרדכי א באאמטער אינעם קעניגליכן הויף. אין איינע פון די טעג | אין יענע צייט איז מרדכי א באאמטער אינעם קעניגליכן הויף. אין איינע פון די טעג ווערט ער געוואר ווי צוויי טויער-היטער, בִּגְתָן און תֶרֶשׁ, קאָנספּירירן צו ערמארדן אחשורוש. מרדכי אנטפּלעקט דעם פלאן פאר אסתר, וועלכע פארציילט עס איבער פאר אחשורוש. די צוויי סריסים ווערן אויפגעהאנגען, און עס ווערט פארשריבן אינעם קעניגליכן כראָניק אז מרדכי האט געראטעוועט דער קעניג'ס לעבן. | ||
=== המן'ס גזירה === | === קאפיטל ג: המן'ס גזירה === | ||
אחשורוש העכערט דעם ראנג פון זיין מיניסטער [[המן האגגי]] (אפּשטאמלינג פון [[אגג]] קעניג פון עמלק; {{תנ"ך|שמואל א|טו}}) העכער זיינע אנדערע שרים, און אויפ'ן באפעל פון קעניג ביקט זיך יעדער אינעם הויף צו המן. מרדכי האט זיך אבער, צוליב זיין אידישקייט, אויף קיין פאל נישט געקניט אדער געביקט. אין כעס אויף די חוצפה מאכט המן אפ צו פארטיליגן מרדכי און דאס גאנצע אידישע פאלק אלס נקמה. המן ווארפט [[גורל]] אויף וועלכע טאג דאס זאל ווערן אויסגעפירט, און עס קומט אויס דעם דרייצנטן פון חודש אדר. דאן איבערצייגט ער דעם קעניג אז די אידן זענען אַן צו פארטיליגן דאס פאלק, און איז גרייט צו געבן 10,000 שטיק זילבער פאר'ן קעניג'ס שאצקאמערן. אחשורוש שטימט צו און געט איבער זיין קעניגליכן רינג פאר המן צו אפשטעמפלען א קעניגליכן באפעל צו הרג'ען אלע אידן און זאגט אויך אפ דאס נעמען די פארגעשלאגענע געלט. אין י"ג ניסן ווערט געשריבן בריוון אין אלע שפראכן, געשטעמפלט, און געשיקט מיט לויפערס צו אלע פעלקער זיך צו גרייטן צום דרייצענטן פון חודש אדר צו הרג'ען און באראבעווען אלע אידן וואס זענען אינעם [[פערסישע אימפעריע|פערסישן אימפעריע]]. | |||
=== ערשטע סעודה === | === ערשטע סעודה === | ||
| שורה 53: | שורה 53: | ||
=== פייערונגען === | === פייערונגען === | ||
[[טעקע:Göttingen-Esther.Rolle.0.JPG|left|קליין | [[טעקע:Göttingen-Esther.Rolle.0.JPG|left|קליין]] | ||
די אידן וואס וואוינען אין די אפענע שטעט אן קיין מויערן, פייערן דעם פורים אינעם טאג וואס זיי האבן גערוט פון זייערע פיינט, י"ד אדר, און די וואס וואוינען אין שושן, וואס דארט האבן די הריגות אנגעהאלטן נאך א טאג, פייערן עס אין ט"ו אדר. די פייערונגען רעכנט אריין פרייד און א סעודה, משלוח מנות פאר א חבר און מתנות פאר ארעמעלייט. | די אידן וואס וואוינען אין די אפענע שטעט אן קיין מויערן, פייערן דעם פורים אינעם טאג וואס זיי האבן גערוט פון זייערע פיינט, י"ד אדר, און די וואס וואוינען אין שושן, וואס דארט האבן די הריגות אנגעהאלטן נאך א טאג, פייערן עס אין ט"ו אדר. די פייערונגען רעכנט אריין פרייד און א סעודה, משלוח מנות פאר א חבר און מתנות פאר ארעמעלייט. | ||