אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:דייטש"
ק (החלפת טקסט – " זיינען" ב־" זענען") |
ק (החלפת טקסט – "ײַ" ב־"יי") |
||
| שורה 2: | שורה 2: | ||
[[טעקע:Legal status of German in the world.svg|קליין|די דייטש ריידנדיקע וועלט]] | [[טעקע:Legal status of German in the world.svg|קליין|די דייטש ריידנדיקע וועלט]] | ||
''' | '''דייטש''' אָדער '''דייטשיש''' (''Deutsch - דויטש'') איז אַן אינדאָ־אייראָפּעאישע [[שפּראַך]] וואָס מען רעדט אין עטלעכע לענדער. דייטש איז איינע פון די פּאָפּולערסטע שפּראַכן אין דער גאָרער וועלט. עס ווערט גערעדט ווי [[מוטערשפראך]] פון איבער הונדערט מיליאָן מענטשן. | ||
דייטש איז די פּרינציפּיעלע און אָפיציעלע שפּראַך פון [[דייטשלאַנד]], [[עסטרייך]] און [[ליכטנשטיין]] און איינע פון די אָפיציעלע שפּראַכן אין דער [[שווייץ|שווייץ]] און [[לוקסעמבורג]]. די שפּראַך איז זייער אַ כלערלייאיקע: ס'איז דאָ אַ סך [[דיאלעקט|דיאַלעקטן]]. פונדעסטוועגן, ס'איז אַ באַשטימטע נאָרמע, וואָס הייסט הויך־דייטש, אָדער קאָרעקטער געזאָגט סטאַנדאַרט דייטש. די נאָרמע ווערט באַניצט אין שולעס, אוניווערסיטעטן, פאַר אָפיציעלע דאָקומענטן, אין אַלע [[מלוכה|מלוכישע]] אינסטיטוציעס און אין [[מאַסן מעדיע]] און [[ליטעראַטור]]. דעם הויך־דייטש לערנען אויסלענדער אַלס אַ פרעמדע שפּראַך ביי שפּראַך קורסן. די דייטש־שפּראַכיקע לייט רעדן הויך־דייטש אָדער אַ דיאַלעקט אָדער ביידע. אין שטעט רעדן מענטשן בדרך־כלל הויך־דייטשיש, צומאָל מיט קליינע לאָקאַלע וואַריאַציעס. לדוגמא, די נאָרמעס אין [[דייטשלאַנד]], [[עסטרייך]] און דער [[שווייץ|שווייץ]] צייכענען זיך אויס אין באַנוצונגען פון עטלעכע ווערטער און אויסדריקן. | |||
די כלערלייאיקייט פון | די כלערלייאיקייט פון דייטש שטאַמט פון לפי־ערך אַנומלטיקער פאָרמירונג פון דער נאָרמע. סטאַנדאַרט דייטש איז אַ פּועל יוצא פון אַ טיילווייז באַוואוסטזיניקער אַנטוויקלונג פון [[מיטל הויך דייטש]] און עטלעכע וואַריאַנטן פון דער דאָזיקער [[מיטל־עלטער]]ישער שפּראַך זענען געווען די מקורות אויך פאַרן גערמאַנישן קאָמפּאָנענט פון דער [[יידיש]]ער שפּראַך. | ||
עס ווערט געשאַצט אַז אַרום 71 מיליאָן | עס ווערט געשאַצט אַז אַרום 71 מיליאָן דייטשע איינוואוינערס רעדן דייטש אַלס זייער מאַמע לשון, וואָס איז איינע פון די גרעסטע ציפערן אין אַ מאָדערניזירטן לאַנד. | ||
== אין אַנדערע לענדער == | == אין אַנדערע לענדער == | ||
| שורה 19: | שורה 19: | ||
== וויקיפּעדיע == | == וויקיפּעדיע == | ||
די | די דייטשישע [[וויקיפּעדיע]] איז די פערט־גרעסטע וויקיפעדיע, און פאַרמאָגט היינט איבער צוויי מיליאָן אַרטיקלען. | ||
{{וויקיפעדיע|de|דייטש}} | {{וויקיפעדיע|de|דייטש}} | ||
רעוויזיע פון 11:14, 13 דעצעמבער 2022
דייטש אָדער דייטשיש (Deutsch - דויטש) איז אַן אינדאָ־אייראָפּעאישע שפּראַך וואָס מען רעדט אין עטלעכע לענדער. דייטש איז איינע פון די פּאָפּולערסטע שפּראַכן אין דער גאָרער וועלט. עס ווערט גערעדט ווי מוטערשפראך פון איבער הונדערט מיליאָן מענטשן.
דייטש איז די פּרינציפּיעלע און אָפיציעלע שפּראַך פון דייטשלאַנד, עסטרייך און ליכטנשטיין און איינע פון די אָפיציעלע שפּראַכן אין דער שווייץ און לוקסעמבורג. די שפּראַך איז זייער אַ כלערלייאיקע: ס'איז דאָ אַ סך דיאַלעקטן. פונדעסטוועגן, ס'איז אַ באַשטימטע נאָרמע, וואָס הייסט הויך־דייטש, אָדער קאָרעקטער געזאָגט סטאַנדאַרט דייטש. די נאָרמע ווערט באַניצט אין שולעס, אוניווערסיטעטן, פאַר אָפיציעלע דאָקומענטן, אין אַלע מלוכישע אינסטיטוציעס און אין מאַסן מעדיע און ליטעראַטור. דעם הויך־דייטש לערנען אויסלענדער אַלס אַ פרעמדע שפּראַך ביי שפּראַך קורסן. די דייטש־שפּראַכיקע לייט רעדן הויך־דייטש אָדער אַ דיאַלעקט אָדער ביידע. אין שטעט רעדן מענטשן בדרך־כלל הויך־דייטשיש, צומאָל מיט קליינע לאָקאַלע וואַריאַציעס. לדוגמא, די נאָרמעס אין דייטשלאַנד, עסטרייך און דער שווייץ צייכענען זיך אויס אין באַנוצונגען פון עטלעכע ווערטער און אויסדריקן.
די כלערלייאיקייט פון דייטש שטאַמט פון לפי־ערך אַנומלטיקער פאָרמירונג פון דער נאָרמע. סטאַנדאַרט דייטש איז אַ פּועל יוצא פון אַ טיילווייז באַוואוסטזיניקער אַנטוויקלונג פון מיטל הויך דייטש און עטלעכע וואַריאַנטן פון דער דאָזיקער מיטל־עלטערישער שפּראַך זענען געווען די מקורות אויך פאַרן גערמאַנישן קאָמפּאָנענט פון דער יידישער שפּראַך.
עס ווערט געשאַצט אַז אַרום 71 מיליאָן דייטשע איינוואוינערס רעדן דייטש אַלס זייער מאַמע לשון, וואָס איז איינע פון די גרעסטע ציפערן אין אַ מאָדערניזירטן לאַנד.
אין אַנדערע לענדער
אויסער די גרענעצן פון דייטשלאַנד זענען פאַראַן אַרום 10 מיליאָן מענטשן וואָס רעדן דייטש איבער דער וועלט. עסטרייך האָט אַרום 7 מיליאָן דייטש רעדנדיקע, די שווייץ האָט 3.5 מיליאָן דייטשע רעדנדיקע און לוקסעמבורג אַרום 300,000. אויך אין צפון איטאַליע און אין די פראַנצויזישע ראַיאָנען פון עלזאַס און לאָטאַרינגיע געפינען זיך געמיינדעס וואו מען רעדט דייטש.
אין עטלעכע אַנדערע לענדער זענען פאַראַן דייטש רעדנדיקע: אָפּשטאַמלינגען פון דייטשן וואָס האָבן זיך באַזעצט דערהויפּט אין די שטחים צו מזרח פון היינטיקן דייטשלאַנד, ווי אויך אין דער אַמאָליקער רוסישער אימפּעריע.
אין אַמעריקע איז פאַראַן אַ קליינע גרופּע דייטש־רעדנדיקע אין פענסילוועניע. די גרופּע ווערט אָנגערופן די פּענסילוועניע דויטש. זיי האָבן אימיגרירט פון דייטשלאַנד קיין אַמעריקע אינעם 18טן יאָרהונדערט און זיך באַזעצט אין דרום־מזרח פּענסילוועניע. אין קאַנאַדע איז פאַראַן אַרום 330,000 דייטש רעדנדיקע, אין בראַזיל אַרום אַ האַלב מיליאָן, און אין דער אַרגענטינע אַרום 250,000.
וויקיפּעדיע
די דייטשישע וויקיפּעדיע איז די פערט־גרעסטע וויקיפעדיע, און פאַרמאָגט היינט איבער צוויי מיליאָן אַרטיקלען.
 |
וויקיפּעדיע אויף דייטש |
אפיציעלע שפראכן פונעם אייראפעאישן פארבאנד |
|---|
| אונגעריש · איטאליעניש · איריש · בולגאריש · גריכיש · דייטש · דעניש · האלענדיש · טשעכיש · ליטוויש · לעטיש · מאלטעזיש · סלאוואקיש · סלאוועניש · ענגליש · עסטיש · פארטוגעזיש · פויליש · פיניש · פראנצויזיש · קראָאַטיש · רומעניש · שפאניש · שוועדיש |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!