אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:איסיים"

די סעקטע װערט דערמאָנט אין די ביכער פֿון ײדישן [[פילאזאף|פֿילאָזאָף]] [[פילאן|פֿילאָן]] און [[יוסיפון|פֿלאַװיוס יאָסיפֿוס]], װעלכע האָבן געלעבט צום סוף פֿון 2טן בית המקדש. אין זײערע ביכער װערן די איסײם אָנגערופֿן אױף גריכיש „עסעאָאי” און אױך „עסנאָאי”; אױף [[לאטיין|לאַטײן]] בײ פּליניוס הײסן זײ „עסעני״. װעגן דער באַדײטונג און אָפּשטאַמונג פֿון דאָזיקן נאָמען איז פֿיל געשריבן געװאָרן. טײל גלױבן, אַז דאָס שטאַמט פֿון אַראַמעאישן װאָרט „אַסיאָ” ([[דאקטאר|דאָקטאָר]]). װײל די איסײם פֿלעגן זיך אױך פֿאַרנעמען מיט הײלן קראנקע. אַנדערע מײנען, אז דאָס שטאַמט פֿון װאָרט „חסא”, װאָס איז אין דער אַלטסירישער שפּראך דער טײטש פֿון חסיד. טײל װילן געפֿינען אין דעם װאָרט דאָס העברעאישע „צנוע”, און דערפֿון זאָל האָבן געװאָרן אין גריכיש דאָס װאָרט „עסנאָאי”; װירקלעך געפֿינען מיר אין דער גמרא דאָס װאָרט „צנועים” צו באַצײכענען זײער פֿרומע מענטשן.

װען די איסײם סעקטע איז אַנטשטאַנען איז נישט באַװאוסט. טײל מײנען, אַז דאָס איז גאָר אַן אַלטע סעקטע, װאָס שטאַמט נאָך פֿון די צײטן פֿון 1טן בית המקדש, מעגלעך פֿון די „בני רכב” װאָס װערן דערמאָנט אין [[ספֿר מלכים]] און אין [[ירמיה]] ל״ה אז זײ האָבן געפֿירט אַ באַשײדן לעבן, װי אױך פֿון די „אביונים”, װאָס האָבן געהאַלטן, אז אַלע מענטשן זענען גלײך (װעגן די „אביונים” שרײבן מיר אין זוכװאָרט  „אביונים”). לױט דער מיעונג פֿון [[אייזיק הירש|אײזיק הירש]] װײס אין „דור דור ודורשיו” זענען די איסײם אַנטשטאַנען באַלד אין אָנהױב פֿון צװײטן בית המקדש, פֿון זײער פֿרומע ײדן, חסידים און זײער אָפּשײדנקײט פֿון דער װעלט און פֿרומקײט האָט זיך נאָך מער פֿאַרשטאַרקט אין דער צײט פֿון די [[חשמונאים]] (אין דערמיט פֿון 2טן בית המקדש) װען עס איז געפֿירט געװאָרן דער קאַמף קעגן די גזירת שמד אױף ײדן. דאָס ערשטע מאָל װערן דערמאָנט די איסײם אין דער צײט פֿון חשמונאים־פֿירשט יונתן, און דערנאָך װערן זײ שױן דערמאָנט בײ יאָסיפֿוסן כסדר, דורך דער גאַנצער צײט פֿון דער 2טער העלפֿט פֿון 2טן בית המקדש, סײ אין זײן בוך „[[מלחמת היהודים]]” סײ אין זײן „[[אלטערטימער]]”. נאָכן חורבן פֿון 2טן בית המקדש װערן די איסײם װײניקער דערמאָנט, און װאַרשײנלעך באַלד דערנאָך זענען זײ פֿאַרשװאונדן געװאָרן.

װעגן דער באַציאונג פֿון די חכמים אין דער משנה און [[גמרא]] צו די איסײם אין די מײנונג בײ די געלערנטע היסטאָריקער צעטײלט. טײל װילן האָבן, אז די איסײם װערן דערמאָנט אין דער גמרא צום גוטן, און דאָס זאָלן זײן די „חסידים הראשונים” אין דער משנה [[ברכות]] פּרק ה', די „ותיקין” (ברכות ט'), די „טובלי שחרית” ([[תוספתא|תוספֿתא]] [[ידים]]), װי אױך די צנועים. אַנדערע און צװישן זײ [[אייזיק הירש|אײזיק הירש]] װײס האַלטן, אז די [[חז"ל|חכמי]] המשנה זענען געװען קעגן די איסײם, און אז קעגן זײ האָט מען דאָס מתקן געװען די תקנות פֿון טרינקן װײן בײם בענטשן ([[מסכת ברכות|ברכות]] נ״א), מען מעג מטלטל זײן [[מסכת כלים|כלים]] אין [[מסכת שבת|שבת]] (שבת קכ״ב), און די װערטער אין דער גמרא [[מסכת יבמות|יבמות]] ס״ב אז יעדער מענטש מוז [[חתונה]] האָבן, װי אױך די משנה אין [[מסכת סנהדרין|סנהדרין]] פּרק י' „הלוחש על המכה אין לו חלק לעולם הבא” (אז דער װאָס שפּרעכט אָפּ א [[קראנקייט|קראַנקײט]] װעט נישט קאָבן קײן חלק [[עולם הבא|לעולם הבא]]).