אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:באריס סאנדלער"
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'") |
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"p") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[טעקע:Sandler.gif|left|thumb|250px|באָריס סאַנדלער]] | [[טעקע:Sandler.gif|left|thumb|250px|באָריס סאַנדלער]] | ||
'''באָריס סאַנדלער''' (געב' דעם 6טן יאנואר 1950 אין [[בעלץ]]) איז אַ [[זשורנאַליסט]] און דער געוועזענער רעדאַקטאָר פון [[ | '''באָריס סאַנדלער''' (געב' דעם 6טן יאנואר 1950 אין [[בעלץ]]) איז אַ [[זשורנאַליסט]] און דער געוועזענער רעדאַקטאָר פון [[pאָרווערטס]]. | ||
== ביאגראפיע == | == ביאגראפיע == | ||
סאנדלער איז געבוירן געוואָרן אין יאָר [[1950]] אין [[בעלץ]] (היינט אין [[מאָלדאָווע]]). צו יענער צײַט איז די | סאנדלער איז געבוירן געוואָרן אין יאָר [[1950]] אין [[בעלץ]] (היינט אין [[מאָלדאָווע]]). צו יענער צײַט איז די pראַגע pון דער [[ייד|ייִדישער]] [[קולטור]] און [[ליטעראטור|ליטעראַטור]] אין [[ראַטן־pאַרבאַנד]] "ענדגילטיק געלייזט געוואָרן". די היים און גאַס אין דער שטאָט בעלץ ([[מאלדאוויע|מאָלדאַוויע]]) זײַנען געוואָרן דער [[שפראך|שפּראַך]]־ און שטייגער־מקור pון אַ [[יידיש|ייִדיש]] לעבן, וואָס סאַנדלער האָט אײַנגעזאַפּט אין זיך אין די קינדער־יאָרן און שפּעטער באַשריבן עס אין זײַנע [[פראזע (ליטעראטור)|פּראָזע]]־ווערק. | ||
צו | צו pינעף יאָר הייבט ער אָן זיך לערנען [[מוזיק]]. נאָך זײַענדיק אַ [[סטודענט]] pונעם [[קונסט]]־אינסטיטוט אין [[קעשענעוו]], הייבט ער אָן אַרבעטן, ווי אַ [[פידלער|pידלער]], אינעם סימpאָנישן אָרקעסטער בײַ דער מאָלדאַווישער מלוכישער pילהאַרמאָניע. דער קאַריערע pון אַ pידלער האָט ער אָפּגעגעבן בסך־הכּל אַרום pערציק יאָר. | ||
אַ גרויסע השפּעה אויף זײַן אומקער צו מאַמע־לשון און צום אָנהייבן | אַ גרויסע השפּעה אויף זײַן אומקער צו מאַמע־לשון און צום אָנהייבן שאַpן אויף ייִדיש האָט געהאַט דער [[שרייבער|שרײַבער]] [[יחיאל שרייבמאן|יחיאל שרײַבמאַן]]. מיט שרײַבמאַנס אַרײַנpיר־וואָרט ווערן אָפּגעדרוקט אינעם [[מאסקווע|מאָסקווער]] [[זשורנאל|זשורנאַל]] "[[סאָוועטיש היימלאַנד]]", [[1981]], זײַנע ערשטע דרײַ [[נאוועל|נאָוועלן]]. שפּעטער ווערט ער דאָרט אַ מיטגליד pון דער רעדאַקציע־קאָלעגיע. אינעם זעלבן יאָר קומט ער אָן אויף די ערשטע יידישע ליטעראַרישע קורסן בײַם מאָסקווער ליטעראַטור־אינסטיטוט אויף גאָרקיס נאָמען, וואו ער האט שטודירט מיט [[לעוו בערינסקי]], משה פּען און [[וועלוול טשערנין]]. זײַן ערשט [[בוך]] — "טרעפּלעך אַרויף צו אַ נס", איז דערשינען אין יאָר [[1986]]. | ||
אין יאָר [[1989]] האָט באָריס סאַנדלער געגרינדעט בײַ דער מאָלדאַווישער [[נאציאנאל|נאַציאָנאַלער]] [[טעלעוויזיע]] די ערשטע אין | אין יאָר [[1989]] האָט באָריס סאַנדלער געגרינדעט בײַ דער מאָלדאַווישער [[נאציאנאל|נאַציאָנאַלער]] [[טעלעוויזיע]] די ערשטע אין ראַטן־pאַרבאַנד ייִדישע [[טעלעוויזיע פראגראם|טעלעוויזיע־פּראָגראַם]], "אויף דער ייִדישער גאַס" און געpירט זי אויף ייִדיש. לויט זײַן איניציאַטיוו, איז געשאַpן געוואָרן אין קעשענעוו די ייִדישע [[ביבליאטעק|ביבליאָטעק]] אויף [[איציק מאנגער|איציק מאַנגערס]] נאָמען. באָריס סאַנדלער איז אַ [[שריפט שטעלער|מחבר]] pון סצענאַרן pאַר צוויי [[פילם|pילמען]]. pון [[1990]] ביז זײַן עולה זײַן קיין [[ישׂראל]] אין [[1992]], רעדאַגירט ער דעם ייִדישן טייל pון דער צוויישפּראַכיקער צײַטונג "[[אונדזער קול]]" (קעשענעוו). | ||
אין ישׂראל ווערט סאַנדלער אָנגעשלאָסן אינעם | אין ישׂראל ווערט סאַנדלער אָנגעשלאָסן אינעם pאַראיין pון ייִדישע שרײַבערס און [[זשורנאליסט|זשורנאַליסטן]], וווּ ער איז אויסגעוויילט געוואָרן pאַרן [[וויצע־pאָרזיצער]]. ער אַרבעט אינעם [[ירושלים|ירושלימער]] [[העברעאישער אוניווערסיטעט אין ירושלים|העברעישן אוניווערסיטעט]], שאַpט און לאָזט אַרויס דעם [[קינד]]ער־זשורנאַל "קינד־און־קייט", נעמט איבער די pאַרוואַלטונג pונעם "[[לייוויק]]־pאַרלאַג", וווּ נאָך אַן איבעררײַס הייבן אָן ווידער אַרויסצוגיין ביכער pון ייִדישע מחברים. | ||
אין יאָר [[1998]] נעמט סאַנדלער אָן די | אין יאָר [[1998]] נעמט סאַנדלער אָן די pאַרבעטונג צו אַרבעטן אין דער עלטסטער ייִדישער [[צייטונג|צײַטונג]] "[[פארווערטס|pאָרווערטס]]", [[ניו יארק|ניו־יאָרק]], וווּ אין גיכן ווערט ער דער הויפּט־[[רעדאקטאר|רעדאַקטאָר]]. אונטער זײַן השגחה פלעגט דערשײַנען יעדער וואָך אויך די [[ראדיא|ראַדיאָ]]־פּראָגראַם "די pאָרווערטס־שעה", און די [[חודש]]דיקע פּובליקאַציע pאַר סטודענטן "[[ווייטער|ווײַטער]]". | ||
זײַנע ווערק זײַנען איבערגעזעצט אויף [[רוסיש]], [[ענגליש]], [[פראנצויזיש| | זײַנע ווערק זײַנען איבערגעזעצט אויף [[רוסיש]], [[ענגליש]], [[פראנצויזיש|pראַנצייזיש]], [[העברעיש|עבֿרית]], [[רומעניש]], [[דייטש|דײַטש]] און אַנדערע שפּראַכן. | ||
באָריס סאַנדלער איז אַ מחבר | באָריס סאַנדלער איז אַ מחבר pון סצענאַרן pאַר צוויי pילמען: "גיב זיך ניט אונטער, ייִדיש" ([[1991]]), און "וווּ איז מײַן היים?" ([[1992]]); 10 ווידעאָ־דאָקומענטאַרן "מאָנאָלאָגן pון ייִדישע שרײַבערס". אַרויסגעגעבן 24 ביכער pון קינסטלערישער פּראָזע: "טרעפּלעך אַרויף צו אַ נס" (מאָסקווע, [[1986]]), "סטופּעני ק טשודו" (מאָסקווע, [[1988]]), "דער ענין נומער "5390 (ירושלים, 1992), דער אַלטער ברונעם (תל אביב, 1994), טויערן (ירושלים, 1997), "Die grunen Apfel des Paradieses" ([[בערלין]], 2003), "גלינאַ אי פּלאָט'" (2003), "ווען דער גולם האָט pאַרמאַכט די אויגן" (ירושלים, 2004), "נישט געשטויגן, נישט געpלויגן" (ניו־יאָרק, 2007), "רויטע שיכעלע pאַר רייטשעל" (ניו־יאָרק, 2008), "אין קלאַנגענעץ pון נצח" (ניו־יאָרק, 2010), "למד־וואָווניקעס pון מײַן זכּרון" (ניו־יאָרק, 2011), "זעליאָניִע יאַבלאָקי ראַיאַ, רוסיש, ניו־יאָרק 2011), "Stones Don't Bear Witness (ניו־יאָרק, 2011), "קיינעמסדאָרף", ניו־יאָרק, 2012), "אַפּאָקריpן" (ניו־יאָרק, 2014), "Red Shoes for Rachel" (Syracuse University Press, 2017), "עקספּרעס־36", רוסיש, (מאָסקווע, 2017), "העלpאַנד עלי און קלעפּטשיק־בעבטשיק", ייִדיש און רוסיש (ביראָבידזשאַן, 2018), "Tall Tales About Animals Wits Tails", ענגליש און רוסיש (ניו־יאָרק, 2019), 2 בענד פּראָזע: "אַנטיקלעך pונעם סאַקוואָיאַזש" און "דעטעקטיוו ר' מאיר אָקון און אַנדערע פּאַרשוינען", ניו־יאָרק, 2019), "דענ' פּאַמיאַטי וו גאָראָדקיע אַמנעזיע", רוסיש (ניו־יאָרק, 2020), "אַ גוט מאָרגן", ייִדיש, ענגליש, רוסיש (ניו־יאָרק, ביראָבידזשאַן, 2020), | ||
סאַמדלער איז אַ לאַורעאַט | סאַמדלער איז אַ לאַורעאַט pון פּרעסטיזשpולע פּרעמיעס pאַר ליטעראַטור אין ישׂראל, פּשאַ און קאַנאַדע. | ||
{{גרונטסארטיר:סאנדלער, באריס}} | {{גרונטסארטיר:סאנדלער, באריס}} | ||
רעוויזיע פון 07:30, 25 נאוועמבער 2022
באָריס סאַנדלער (געב' דעם 6טן יאנואר 1950 אין בעלץ) איז אַ זשורנאַליסט און דער געוועזענער רעדאַקטאָר פון pאָרווערטס.
ביאגראפיע
סאנדלער איז געבוירן געוואָרן אין יאָר 1950 אין בעלץ (היינט אין מאָלדאָווע). צו יענער צײַט איז די pראַגע pון דער ייִדישער קולטור און ליטעראַטור אין ראַטן־pאַרבאַנד "ענדגילטיק געלייזט געוואָרן". די היים און גאַס אין דער שטאָט בעלץ (מאָלדאַוויע) זײַנען געוואָרן דער שפּראַך־ און שטייגער־מקור pון אַ ייִדיש לעבן, וואָס סאַנדלער האָט אײַנגעזאַפּט אין זיך אין די קינדער־יאָרן און שפּעטער באַשריבן עס אין זײַנע פּראָזע־ווערק.
צו pינעף יאָר הייבט ער אָן זיך לערנען מוזיק. נאָך זײַענדיק אַ סטודענט pונעם קונסט־אינסטיטוט אין קעשענעוו, הייבט ער אָן אַרבעטן, ווי אַ pידלער, אינעם סימpאָנישן אָרקעסטער בײַ דער מאָלדאַווישער מלוכישער pילהאַרמאָניע. דער קאַריערע pון אַ pידלער האָט ער אָפּגעגעבן בסך־הכּל אַרום pערציק יאָר.
אַ גרויסע השפּעה אויף זײַן אומקער צו מאַמע־לשון און צום אָנהייבן שאַpן אויף ייִדיש האָט געהאַט דער שרײַבער יחיאל שרײַבמאַן. מיט שרײַבמאַנס אַרײַנpיר־וואָרט ווערן אָפּגעדרוקט אינעם מאָסקווער זשורנאַל "סאָוועטיש היימלאַנד", 1981, זײַנע ערשטע דרײַ נאָוועלן. שפּעטער ווערט ער דאָרט אַ מיטגליד pון דער רעדאַקציע־קאָלעגיע. אינעם זעלבן יאָר קומט ער אָן אויף די ערשטע יידישע ליטעראַרישע קורסן בײַם מאָסקווער ליטעראַטור־אינסטיטוט אויף גאָרקיס נאָמען, וואו ער האט שטודירט מיט לעוו בערינסקי, משה פּען און וועלוול טשערנין. זײַן ערשט בוך — "טרעפּלעך אַרויף צו אַ נס", איז דערשינען אין יאָר 1986.
אין יאָר 1989 האָט באָריס סאַנדלער געגרינדעט בײַ דער מאָלדאַווישער נאַציאָנאַלער טעלעוויזיע די ערשטע אין ראַטן־pאַרבאַנד ייִדישע טעלעוויזיע־פּראָגראַם, "אויף דער ייִדישער גאַס" און געpירט זי אויף ייִדיש. לויט זײַן איניציאַטיוו, איז געשאַpן געוואָרן אין קעשענעוו די ייִדישע ביבליאָטעק אויף איציק מאַנגערס נאָמען. באָריס סאַנדלער איז אַ מחבר pון סצענאַרן pאַר צוויי pילמען. pון 1990 ביז זײַן עולה זײַן קיין ישׂראל אין 1992, רעדאַגירט ער דעם ייִדישן טייל pון דער צוויישפּראַכיקער צײַטונג "אונדזער קול" (קעשענעוו).
אין ישׂראל ווערט סאַנדלער אָנגעשלאָסן אינעם pאַראיין pון ייִדישע שרײַבערס און זשורנאַליסטן, וווּ ער איז אויסגעוויילט געוואָרן pאַרן וויצע־pאָרזיצער. ער אַרבעט אינעם ירושלימער העברעישן אוניווערסיטעט, שאַpט און לאָזט אַרויס דעם קינדער־זשורנאַל "קינד־און־קייט", נעמט איבער די pאַרוואַלטונג pונעם "לייוויק־pאַרלאַג", וווּ נאָך אַן איבעררײַס הייבן אָן ווידער אַרויסצוגיין ביכער pון ייִדישע מחברים.
אין יאָר 1998 נעמט סאַנדלער אָן די pאַרבעטונג צו אַרבעטן אין דער עלטסטער ייִדישער צײַטונג "pאָרווערטס", ניו־יאָרק, וווּ אין גיכן ווערט ער דער הויפּט־רעדאַקטאָר. אונטער זײַן השגחה פלעגט דערשײַנען יעדער וואָך אויך די ראַדיאָ־פּראָגראַם "די pאָרווערטס־שעה", און די חודשדיקע פּובליקאַציע pאַר סטודענטן "ווײַטער".
זײַנע ווערק זײַנען איבערגעזעצט אויף רוסיש, ענגליש, pראַנצייזיש, עבֿרית, רומעניש, דײַטש און אַנדערע שפּראַכן.
באָריס סאַנדלער איז אַ מחבר pון סצענאַרן pאַר צוויי pילמען: "גיב זיך ניט אונטער, ייִדיש" (1991), און "וווּ איז מײַן היים?" (1992); 10 ווידעאָ־דאָקומענטאַרן "מאָנאָלאָגן pון ייִדישע שרײַבערס". אַרויסגעגעבן 24 ביכער pון קינסטלערישער פּראָזע: "טרעפּלעך אַרויף צו אַ נס" (מאָסקווע, 1986), "סטופּעני ק טשודו" (מאָסקווע, 1988), "דער ענין נומער "5390 (ירושלים, 1992), דער אַלטער ברונעם (תל אביב, 1994), טויערן (ירושלים, 1997), "Die grunen Apfel des Paradieses" (בערלין, 2003), "גלינאַ אי פּלאָט'" (2003), "ווען דער גולם האָט pאַרמאַכט די אויגן" (ירושלים, 2004), "נישט געשטויגן, נישט געpלויגן" (ניו־יאָרק, 2007), "רויטע שיכעלע pאַר רייטשעל" (ניו־יאָרק, 2008), "אין קלאַנגענעץ pון נצח" (ניו־יאָרק, 2010), "למד־וואָווניקעס pון מײַן זכּרון" (ניו־יאָרק, 2011), "זעליאָניִע יאַבלאָקי ראַיאַ, רוסיש, ניו־יאָרק 2011), "Stones Don't Bear Witness (ניו־יאָרק, 2011), "קיינעמסדאָרף", ניו־יאָרק, 2012), "אַפּאָקריpן" (ניו־יאָרק, 2014), "Red Shoes for Rachel" (Syracuse University Press, 2017), "עקספּרעס־36", רוסיש, (מאָסקווע, 2017), "העלpאַנד עלי און קלעפּטשיק־בעבטשיק", ייִדיש און רוסיש (ביראָבידזשאַן, 2018), "Tall Tales About Animals Wits Tails", ענגליש און רוסיש (ניו־יאָרק, 2019), 2 בענד פּראָזע: "אַנטיקלעך pונעם סאַקוואָיאַזש" און "דעטעקטיוו ר' מאיר אָקון און אַנדערע פּאַרשוינען", ניו־יאָרק, 2019), "דענ' פּאַמיאַטי וו גאָראָדקיע אַמנעזיע", רוסיש (ניו־יאָרק, 2020), "אַ גוט מאָרגן", ייִדיש, ענגליש, רוסיש (ניו־יאָרק, ביראָבידזשאַן, 2020),
סאַמדלער איז אַ לאַורעאַט pון פּרעסטיזשpולע פּרעמיעס pאַר ליטעראַטור אין ישׂראל, פּשאַ און קאַנאַדע.