רוי:וועלוול טשערנין
וועלוול טשערנין (רוסיש: Велвл Чернин; געב' 1958, מאָסקווע) איז אַ אידישער דיכטער. ער האָט פאַרענדיקט דעם היסטאָרישן פאַקולטעט פונעם מאָסקווער מלוכה־אוניווערסיטעט אויף לאָמאָנאָסאָווס נאָמען, דערנאָך די ייִדיש־גרופּע פון די העכערע ליטעראַרישע קורסן ביים ליטעראַטור־אינסטיטוט אויף גאָרקיס נאָמען אין מאָסקווע. אין די 80ער יאָרן געאַרבעט אין דער רעדאַקציע פון "סאָוועטיש היימלאַנד", אין 1986 אלס ביילאַגע צו דעם זשורנאַל איז דערשינען טשערנינס זאַמלונג אינטערוויוען "דיאַלאָגן וועגן דער ייִדישער קולטור אין פססר". געווען אַ ליטעראַטור־קאָנסולטאַנט אין פאַרשידענע ייִדישע טעאַטער־קאָלעקטיוון אין ראַטן־פאַרבאנד. אין יאַנואַר 1990 האט ער עולה געווען קיין ישׂראל און זיך באַזעצט אין שומרון. אין די לעצטע יאָרן וואוינט אינעם יישוב כפר אלדד אין מדבר־יהודה, צום דרום־מזרח פון ירושלים.
ווי אַ דיכטער האָט וועלוול טשערנין דעביוטירט אין 1983 אין "סאָוועטיש היימלאַנד". לעבנדיק אין פססר האָט ער זיך געדרוקט אין פאַרשידענע פּעריאָדישע אויסגאַבעס : "ביראָבידזשאַנער שטערן" (ביראָבידזשאַן), "ביי זיך" (תל־אָביב) א"א. געווען טעטיק אין אומלעגאַלע ציוניסטישע גרופּעס אין ראַטן-פאַרבאַנד און, צווישן אַנטערש, רעדאַגירט אומלעגאַלע ייִדישע פּעריִאָדישע אויסגאַבעס אויף רוסיש און אויף ייִדיש. נאָך דער עליה האָט ער זיך געדרוקט דער עיקר אין ישׂראלדיקע זשורנאַלן און אַלמנאַנאַכן – "די גאָלדענע קייט", נייע וועגן", "ירושלימער אַלמאַנאַך", "טאָפּלפּונקט" און אַנדערע, ווי אויך אין אויסלענדישע פּעריאָדישע אויסגאַבעס -"פאָרווערטס", "די פּען", "די גילגולים" א"אַ. פאַר זיין דיכטונג האָט ער באַקומען דוד האָפשטיין פּרייז פאַרן יאָר תשנ"ו. עס זענען דערשינען פינף ייִדישע לידער-זאַמלונגע, ווי אויך אַ צוויי-שפּראַכיגע זאַמלונג (ייִדישע אָריגינאַלן מיט רוסישע איבערזעצונגען) און אַ העברעאישע לידער-זאַמלונג (אָריגינעל־העבריִשע און אויטאָרישע איבערזעצונגען פון אָריגינעל־ייִדישע ווערק). באַזונדערע וועלוול טשערנינס לידער זענען דערשינען אין איבערזעצונגען אויף אַנדערע שפּראַכן — אוקראַיִניש, פראַנצויזיש, דייטש, ענגליש.
וועלוול טשערנין האָט איבערגעזעצט אין רוסיש אַ גאַנצע ריי ווערק פון ייִדישע פּראָזאַיִדער און דראַמאַטורגן - שׁלום־עליכם, אברהם גאָלדפאַדען, חיים גראַדע, מיכאל פעלזנבוים אא. ער אַרבעט אויך אין געביט פון דער ייִדישער ליטעראַטור-פאָרשונג (פאַרטיידיקט אַ דאָקטאָר־דיסערטאַציע אינעם ייִדיש־צענטער פונעם בר־אילן אוניווערסיטעט), אַרויסגעגעבן אַ גאַנצע ריי אַטיקלען אין רוסיש, העברעאיש, ייִדיש, ענגליש און אוקראיניש וועגן דער שאַפונג פון מענדעלע מוכר־ספרים, שׁמעון שׁמואל פרוג, חיים נחמן ביאַליק, אורי צבי גרינבערג, לייב ניידוס, לייב קוויטקאָ, עמנואל קאַזאַקעוויטש און אַנדערע ייִדישע שריפטשטעלער.ער איז איינער פון רעדאַקטאָרן פון אַ פולקום געווידמעטן דער פּאָעזיע אויף יידיש באַנד פונעם העברעישן אַלמאַנאַך "משיב הרוח" (נו, חורף תשעט).
אַ מיטרעדאַקטאָר פון דער ביכער־סעריע "ביבליאָטעק פון דער היינטצייטיקער ייִדישער ליטעראַטור" און פונעם זשורנאַל "ייִדישלאַנד".
לידער-זאַמלונגען
- בין-השׁמשׁות, "ישׂראל-בוך", תל-אָביב, 1997
- דער וועלפישער ניגון, "ישׂראל-בוך", תל- אָביב, 2001
- אלבּא דידי, ה.לייוויק-פאַרלאַג, תל- אָביב, 2004
- אויסדערוויילטע לידער (מיט פּאַראַלעלע רוסישע איבערזעצונגען פון וואַלערי סלוצקי) – Избранные стихотворения в переводах В.Слуцкого, קדומים, 2005
- תרשׁישׁ, "מעדיִאַ פאָרמאַט", מאָסקווע, 2007
- מוּסף (שירים אויף העברעאיש), "מעדיִאַ פאָרמאַט", מאָסקווע, 2007
- שלאָס-סמ"ך, "מעדיִאַ פאָרמאַט", מאָסקווע, 2010
- אַרבע-כּנפות, ה.לייוויק-פאַרלאַג, תּל-אָביב, 2015
- Верлібри ("פרייע פערזן". דעם מחברס איבערזעצונג אין אוקראַיִניש), "קאַלוואַריִאַ", לעמבערג, 2016
- ביים ראַנד פון שטורעם, "ביבליאָטעק פון דער היינטצייטיקער ייִדישער ליטעראַטור", תּל-אָביב, 2019.
- Маска на маске (אַ מאַסקע אויף אַ מאַסקע. איבערזעצונגען אין רוסיש),ביראָבידזשאַן, 2020.
- תּיקון. אַ קליינע אַנטאָלאָגיע פון פרעמדשפּראַכיגער ייִדישער פּאָעזיע, "ביראָבידזשאַנער שטערן", ביראָבידזשאַן, 2021.
- וועגן, ביראָבידזשאַן, 2021.
אַנדערע ביכער
• דיִאַלאָגן וועגן דער ייִדישער קולטור אין פססר, "ביבליִאָטעק פון "סאָוועטיש היימלאַנד", מאָסקווע, 1986.
• הסובוטניקים. הרקע ההיסטורי והמצב והנוכחי, אוניברסיטת בר-אילן, רמת גן, 2007.
• (מיט זאב חנין) זהות, התבוללות ותחיה: תהליכים אתנו-חברתיים בקרב האוכלוסייה היהודית בברית המועצות לשעבר, אוניברסיטת בר-אילן, רמת גן, 2007.
• Ближневосточный фронтир. Израильское поселенчество: История и современность, Институт Ближнего Востока, Иерусалим – Москва, 2010 (דער מיטל-מזרחדיקער פראָנטיר. די ישראלדיקע איינוואַנדערונג: געשיכטע און היינטצייטיקייט, ירושלים - מאָסקווע, 2010).
* Вірю, що я не пасинок. Українські літератори єврейського походження, «Видавництво Українського Католицького Університету», Львів, 2016. (איך גלייב, אַז איך בין ניט קיין שטיף-זון. אוקראַיִנישע ליטעראַטן פון דער ייִדישער אָפּשטאַמונג, לעמבערג, 2016).
• (מיט ז.חנין און אַ.ראָמאַניוק) Держава Ізраїль: політика і суспільство, Львів, 2017 (מדינת-ישראל: פּאָליטיק און געזעלשאַפט, לעמבערג, 2017).
·* נאָענט צו מיר. עסייען, "ביבליאָטעק פון דער היינטצייטיקער ייִדישער ליטעראַטור", תל-אָביב, 2017.
- .Из крымских тетрадей. Очерки полевых исследований субэтнических групп евреев Крымского полуострова ("פון קרימער העפטן. פאַרצייכענונגען פון פעלד־פאָרשונגען פון ייִדישע עדות פונעם קרימער האַלב־אינזל"), דער תּל־אָביבער אוניווערסיטעט, 2020.
- ייִדישע פאַקטאַזיעס. פאַנטאַסטישע דערציילונגען, "אָלניאַנסקי טעקסט", לונד, 2021.
לערנבוך
- (מיט ענת אדרת) תכל'ס. מדריך ללשון ייִדיש, י.ל.פּרץ-פאַרלאַג, תּל-אָביב, 2000.
ליטעראַרישע איבערזעצונגען
שלום-עליכם, פאַרוואָס באַדאַרפן אידן אַ לאַנד? -Шолом-Алейхем, «Зачем евреям нужна страна?» Вестник еврейской культуры. Рига, 1989. № 2. сс. 6-9
יוסף בולאָוו, פון אַלטן מאַרקפּלאַץ – Иосиф Булов, Со старой рыночной площади, Холон, 2000
(מיט גריגאָרי קאַנאָוויטש) עפרה אליגון, פילגש לראווה – Офра Альягон, Любовница напоказ, Тель-Авив, 2000
מעשיות פון "מעשה-בוך" – «Сказки еврейского средневековья», Иерусалимский журнал, Иерусалим, 2003, N 14 – 15, сс. 253 - 264
אברהם גאָלדפאַדען, פאַנאַטיקער אָדער צוויי קוני-לעמל – Авраам Гольдфаден, «Фанатик или два Куни-Лемеля», Полвека еврейского театра (1876 -1926). Антология еврейской драматургии, Москва, 2003, сс. 23 - 80
שלום-עליכם, יקנה"ז - Шолом-Алейхем, «Якнегоз или большая игра на бирже», Полвека еврейского театра (1876 -1926). Антология еврейской драматургии, Москва, 2003, сс. 81 – 150
מיכאל פעלזענבאַום, די שבת'דיגע שוועבעלעך – Михаэль Фельзенбаум, Субботние спички, Москва, 2006
שלום-עליכם, עולים ויורדים – Шолом-Алейхем, «Возносятся и падают», Иерусалимский журнал, Иерусалим, 2010, N 35, сс. 148 - 153
חיים גראַדע, דער שטומער מנין – Хаим Граде, Немой миньян, Москва, 2010
יוסף אָפּאַטאָשו, אין פּוילישע וועלדער (רעדאַקציע פון איבערזעצונג) – Иосиф Опатошу, В польских лесах, Москва, 2011
ישראל יהושע זינגער, די ברידער אשכנזי – Исроэл-Иешуа Зингер, Братья Ашкенази, Москва, 2012
חיים גראַדע, דער מאַמעס שבתים – Хаим Граде, Мамины субботы, Москва, 2012
חיים גראַדע, צמח אַטלאַס (די ישיבה) - Хаим Граде, Цемах Атлас (Ешива), Моска, 2014
יצחק באַשעוויס-זינגער, שאָטנס ביים האַדסאָן - Исаак Башевис-Зингер, Тени над Гудзоном, Москва, 2015
אורי-צבי גרינבערג, צוויי לידער אין פּראָזע: "די לעגענדע פונעם הווה" און "אין טאָל פון געוויין" – Ури Цви Гринберг, Два стихотворения в прозе: «Легенда наших дней» и «В долине плача», Иерусалимский журнал, 2016. N 53, с.152 – 155.
זלמן שניאור, קיסר און רבי - Залман Шнеур, Имератор и ребе, Москва, 2018.
רעפערענצן
- וועגן וועלוול טשערנין ביי גילגולים
דרויסנדע לינקס
- וועלוול טשערנינס לידער אויפן בלאָג
- מיכאל קרוטיקאָוו, "אַ יתום מיט ייחוס". וועגן וועלוול טשערנינס בוך "שלאָס-סמ"ך"
- וואלערי דימשיץ, "אבער א טעקסט איז פארט פאראן (אינטערוויו מיט וועלוול טשערנין)" (אויף רוסיש) - http://narodknigi.ru/journals/62/odnako_tekst_est_br_intervyu_s_velvlom_cherninym/
- וועלוול טשערנינס אַרטיקל וועגן שמעון שמואל פרוגס דיכטונג (העברעאיש)
- וועלוול טשערנינס אַרטיקל וועגן העברעאישע איבערזעצונגען פון שׁלום-עליכמס ווערק (העברעאיש)
- וועלוול טשערנינס פארטראג וועגן רמזים אויף סטאליניסטישן טעראר אין לייב קוויטקאס דיכטונג (העברעיש) - http://www.portall.zp.ua/video/-/id-tsoyb_bUTIp.html
- בוך באַשרייבט טאָג־טעגלעך לעבן פון אַ כּמעט פאַרטיליקטער ייִדישער עדה ביי פארווערטס
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!