בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 9: | שורה 9: | ||
==גוים== | ==גוים== | ||
לגבי זיין הערשאפט איבער "גוים", טייטש [[אונקלוס]] "מלך גויים" - "מַלְכָּא דְּעַמְמֵי", א קעניג פון פעלקער. דער בראשית רבה זאגט אז "עס איז דא א פּלאץ אין רוים, וואס הייסט גוים, און זיי האבן גענומען איין מענטש און אים געמאכט קעניג … זיין נאמען איז געווען תדעל"{{הערה|{{רבה|בראשית|מב|ד}}.}}. א טייל מעקן אויס די ווערטער "אין רוים"{{הערה|אות אמת.}}. אין [[מדרש אגדה (באבער)]] שטייט אנשטאט "אין ארץ ישראל"{{הערה|שם=אגדה|{{מדרש אגדה|בראשית|יד|יח}}.}}. רש"י ערקלערט אז דער נאמען גוים איז על שם וואס עס האבן זיך דארטן צונויפגעקליבן פון עטליכע פעלקער און ערטער{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|בראשית|יד|א}}.}}. | לגבי זיין הערשאפט איבער "גוים", טייטש [[אונקלוס]] "מלך גויים" - "מַלְכָּא דְּעַמְמֵי", א קעניג פון פעלקער. דער בראשית רבה זאגט אז "עס איז דא א פּלאץ אין רוים, וואס הייסט גוים, און זיי האבן גענומען איין מענטש און אים געמאכט קעניג … זיין נאמען איז געווען תדעל"{{הערה|{{רבה|בראשית|מב|ד}}.}}. א טייל מעקן אויס די ווערטער "אין רוים"{{הערה|אות אמת.}}. אין [[מדרש אגדה (באבער)]] שטייט אנשטאט "אין ארץ ישראל"{{הערה|שם=אגדה|{{מדרש אגדה|בראשית|יד|יח}}.}}. רש"י ערקלערט אז דער נאמען גוים איז על שם וואס עס האבן זיך דארטן צונויפגעקליבן פון עטליכע פעלקער און ערטער{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|בראשית|יד|א}}.}}. דער תרגום יונתן טייטשט "א רמאי ווי א פוקס, א מלך וואס די פעלקער הערן אים צו"{{הערה|תרגום יונתן, בראשית יד, א. זעט {{תא שמע|אגרא דכלה|ביאורי תרגום יונתן|פרק יד|פסוק א}}.}}. | ||
עס זענען דא וואס ווילן עס זען אלס אן אויסדרוק פאראלעל צו דער אקאדישער טערמין "אומאַן-מאַנדאַ", אן אלטע טערמין גענוצט פאר פארשידענע גרופעס, אריינגערעכנט די בארבארישע נאציאן וואס האט געהאלפן די בבליים פארניכטן חרן אין 610 פצ"ר. ספּעציפיש איז געווען א טעאריע אז "מלך גוים" דא מיינט דער פירער פון אן אינדא-אייראפעאישע גרופע קעמפער וואס האט איינגענומען מצרים איינאיינעם מיט די היקסוס, אבער די טעאריע האט נישט קיין גרונד{{הערה|שם=קושק}}. אנדערע ווילן זאגן אז דער פסוק באציט זיך צו די "גוים" אין {{תנ"ך|בראשית|י|ה}}: מֵאֵלֶּה נִפְרְדוּ אִיֵּי הַגּוֹיִם בְּאַרְצֹתָם אִישׁ לִלְשֹׁנוֹ לְמִשְׁפְּחֹתָם בְּגוֹיֵהֶם. דער פסוק דארט רעכענט דערמיט אריין אלע אנדערע ווייניגער-באקאנטע פעלקער וואס שטאמען פון יפת, און דא אין די כוונה אז תדעל איז געווען קעניג איבער איינס פון יענע פעלקער{{הערה|[[#מדק|קאסוטו]], גוים.}}. | עס זענען דא וואס ווילן עס זען אלס אן אויסדרוק פאראלעל צו דער אקאדישער טערמין "אומאַן-מאַנדאַ", אן אלטע טערמין גענוצט פאר פארשידענע גרופעס, אריינגערעכנט די בארבארישע נאציאן וואס האט געהאלפן די בבליים פארניכטן חרן אין 610 פצ"ר. ספּעציפיש איז געווען א טעאריע אז "מלך גוים" דא מיינט דער פירער פון אן אינדא-אייראפעאישע גרופע קעמפער וואס האט איינגענומען מצרים איינאיינעם מיט די היקסוס, אבער די טעאריע האט נישט קיין גרונד{{הערה|שם=קושק}}. אנדערע ווילן זאגן אז דער פסוק באציט זיך צו די "גוים" אין {{תנ"ך|בראשית|י|ה}}: מֵאֵלֶּה נִפְרְדוּ אִיֵּי הַגּוֹיִם בְּאַרְצֹתָם אִישׁ לִלְשֹׁנוֹ לְמִשְׁפְּחֹתָם בְּגוֹיֵהֶם. דער פסוק דארט רעכענט דערמיט אריין אלע אנדערע ווייניגער-באקאנטע פעלקער וואס שטאמען פון יפת, און דא אין די כוונה אז תדעל איז געווען קעניג איבער איינס פון יענע פעלקער{{הערה|[[#מדק|קאסוטו]], גוים.}}. | ||
[[יוסף בן מתתיהו]] שרייבט אז די פיר קעניגן, אריינגערעכנט תדעל, זענען געווען [[אשור]]ישער גענערעלער{{הערה|{{יוספוס|קדמוניות היהודים|א|ט}}.}}. ענליך שרייבט דער אברבנאל אז "די אלע האבן געקעניגט אין געגנטער פון אשור"{{הערה|אברבנאל, בראשית יד, א.}}. | |||
אין יהושע איז אויך דערמאנט א מלך גוים{{הערה|{{תנ"ך|יהושע|יב|כג}}}}. לויט'ן מדרש איז דאס פארבינדן מיט'ן גוים פון בראשית{{הערה|שם=אגדה}}. | אין יהושע איז אויך דערמאנט א מלך גוים{{הערה|{{תנ"ך|יהושע|יב|כג}}}}. לויט'ן מדרש איז דאס פארבינדן מיט'ן גוים פון בראשית{{הערה|שם=אגדה}}. | ||
דער מדרש שטעלט די פיר קעניגן קעגן די פיר מלכיות, און זאגט אז גוים איז מרמז אויף מלכות [[אדום]], "וואס רעקרוטירט קריגס-דינער פון אלע פעלקער פון דער וועלט"{{הערה|{{רבה|בראשית|מב|ב}} און ד'.}}. דער רמב"ן נוצט לויט דעם דער טערמין "מלך גוים" צו באצייכענען דער רוימישער קייזער אדער [[פויפסט]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יד|א|מפרש=רמב"ן}}; {{תנ"ך|שמות|כח|ב|מפרש=רמב"ן}}. זעט אליהו טבגר, "[https://asif.co.il/wp-content/uploads/2022/11/5.pdf#page=8 אימתי פסקה תכלת מישראל]", ''' אסופת מאמרים בענייני תכלת''', ירושלים, תשע"ב, זייט 56 | דער מדרש שטעלט די פיר קעניגן קעגן די פיר מלכיות, און זאגט אז גוים איז מרמז אויף מלכות [[אדום]], "וואס רעקרוטירט טיראָניע (הערשאפט אדער קריגס-דינער) פון אלע פעלקער פון דער וועלט"{{הערה|{{רבה|בראשית|מב|ב}} און ד'.}}. דער רמב"ן נוצט לויט דעם דער טערמין "מלך גוים" צו באצייכענען דער רוימישער קייזער אדער [[פויפסט]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יד|א|מפרש=רמב"ן}}; {{תנ"ך|שמות|כח|ב|מפרש=רמב"ן}}. זעט אליהו טבגר, "[https://asif.co.il/wp-content/uploads/2022/11/5.pdf#page=8 אימתי פסקה תכלת מישראל]", ''' אסופת מאמרים בענייני תכלת''', ירושלים, תשע"ב, זייט 56.}}. | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||