בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,387
רעדאגירונגען
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 19: | שורה 19: | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
{{חלונית | {{חלונית | ||
| תוכן = זמירות ישראל … והוא להרב ישראל נאגאר"ה שהיה מ"ץ בק"ק עזה והיה מריץ אגרותיו לרבינו בצלאל אשכנזי ולהרב מהריט"ץ כנראה בקונט' מימי ישראל אשר בסופו | | תוכן = זמירות ישראל … והוא להרב ישראל נאגאר"ה שהיה מ"ץ בק"ק עזה והיה מריץ אגרותיו לרבינו בצלאל אשכנזי ולהרב מהריט"ץ כנראה בקונט' מימי ישראל אשר בסופו, וכתבו משם רבינו האר"י זצ"ל אשר שירותיו חשובות בשמים וכו'. והרב מנחם די לונזאנו בס' שתי ידות משיג עליו בענין השירים. והרב ישראל הנזכר הוא בנו של הרב החסיד מגורי האר"י זצ"ל הרב המחבר לקח טוב … והרב ישראל הנזכר הי"ל איזה חבורים כמו שתראה בהקדמתו לזמירות ישראל ועוד יש חלק שני מפיוטיו בכ"י ונקרא שארית ישראל. | ||
| מקור = {{שם הגדולים|ספרים|ז|כז|זמירות ישראל}} | | מקור = {{שם הגדולים|ספרים|ז|כז|זמירות ישראל}} | ||
}} | }} | ||
רבי ישראל נאג'ארה איז געבוירן געווארן און אויפגעוואקסן אין צפת, וואס איז דעמאלט געווען א טייל פון דער אָטאָמאַנישער אימפּעריע{{הערה|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. זיין פאמיליע שטאמט פון מגורשי ספרד, און דער משפחה-נאמען צייגט אז זיי זענען געקומען פון נאכערא (Nájera), א שטאט אין צפון שפּאניע אויפ'ן נאכערילא טייך. עס איז אנגענומען אז רבי ישראל'ס זיידע, [[נאג'ארה|רבי לוי נאג'ארה]], איז געבוירן געווארן אין שפּאניע און איז אנטלאפן קיין דמשק נאכ'ן [[גירוש שפאניע]]. רבי ישראל'ס פאטער, [[נאג'ארה|רבי משה בן לוי]] מחבר פון 'לקח טוב', איז געבוירן געווארן אין [[סאלאניקי|סאַלאָניקי]], גריכנלאנד, און אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך אריבערגעצויגן מיט זיין משפחה קיין צפת און איז געווען פון די מקובלים תלמידים פון [[אר"י הקדוש]]{{הערה|{{שם הגדולים|סופרים|מ|קסא|מהר"ר משה נאג'ארה}}}}. זיין זיידע פון זיין מוטערס זייט, [[רבי ישראל די קוריאל]], איז געווען פון די גרויסע רבנים פון צפת, און איינער פון די פיר חכמים וואס האבן באקומען [[סמיכה]] פון [[מהר"י בירב]]. | רבי ישראל נאג'ארה איז געבוירן געווארן און אויפגעוואקסן אין צפת, וואס איז דעמאלט געווען א טייל פון דער אָטאָמאַנישער אימפּעריע{{הערה|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. זיין פאמיליע שטאמט פון מגורשי ספרד, און דער משפחה-נאמען צייגט אז זיי זענען געקומען פון נאכערא (Nájera), א שטאט אין צפון שפּאניע אויפ'ן נאכערילא טייך. עס איז אנגענומען אז רבי ישראל'ס זיידע, [[נאג'ארה|רבי לוי נאג'ארה]], איז געבוירן געווארן אין שפּאניע און איז אנטלאפן קיין דמשק נאכ'ן [[גירוש שפאניע]]. רבי ישראל'ס פאטער, [[נאג'ארה|רבי משה בן לוי]] מחבר פון 'לקח טוב', איז געבוירן געווארן אין [[סאלאניקי|סאַלאָניקי]], גריכנלאנד, און אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך אריבערגעצויגן מיט זיין משפחה קיין צפת און איז געווען פון די מקובלים תלמידים פון [[אר"י הקדוש]]{{הערה|{{שם הגדולים|סופרים|מ|קסא|מהר"ר משה נאג'ארה}}}}. זיין זיידע פון זיין מוטערס זייט, [[רבי ישראל די קוריאל]], איז געווען פון די גרויסע רבנים פון צפת, און איינער פון די פיר חכמים וואס האבן באקומען [[סמיכה]] פון [[מהר"י בירב]]. | ||
ר' ישראל נאג'ארה האט געלערנט ביי זיין פאטער און ביי זיין זיידן אין צפת. אין געגנזאץ צו זיין פאטער, האט ער נישט | ר' ישראל נאג'ארה האט געלערנט ביי זיין פאטער און ביי זיין זיידן אין צפת. אין געגנזאץ צו זיין פאטער, האט ער נישט ארויסגעוויזן קיין אינטערעס צו חקירה{{הערה|מלאכי, מקובלים, ז' 108.}}; אלס יונגערמאן האט ער זיך אויך באקענט מיט אראבישער דיכטונג און פּאעזיע. אין זיינע יונגע יארן איז ער אריבער קיין דמשק מיט זיין פאטער רבי משה, וועלכער איז געווארן רב דארט, און ר' ישראל איז געווארן דער שליח ציבור אין דער שפּאנישער קהילה דארטן. פאר א שטיק צייט האט ער ארומגעוואנדערט ביי קהילות אין דער אטאמאנישער אימפעריע: ער האט באזוכט אין סאַלאָניקי, [[אלעפא|חלב]], בורסא, [[איסטאנבול|קושטא]], און אין [[עגיפטן|מצרים]]. אין בורסא האט ער געטראפן און ווארשיינליך געלערנט מיט דעם יונגן פּייטן [[רבי יוסף גאנסו]]. דערנאך איז ער צוריקגעקומען קיין דמשק פאר א קורצער צייט, און שפעטער איז ער צוריק קיין צפת, וואו ער האט חתונה געהאט און עס איז אים געבוירן געווארן א טאכטער. ער האט געלעבט אין דער צייט פונעם אר"י הקדוש און הרב יוסף קארו. | ||
נאך אַן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אַן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. ר' ישראל האט זיך באזעצט אין דזשאָבאַר, א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות | נאך אַן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אַן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. ר' ישראל האט זיך באזעצט אין דזשאָבאַר, א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות. | ||
אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און הויפט רב פון דער קהילה. נאך זיין פטירה ארום שפ" | דאָס לעבן פון רבי ישראל נאַגאַרע איז נישט געווען לייכט. ער האָט געליטן פון שכול, ארעמקייט, און רדיפות פון טייל פון זיינע צייטנס חשובע מענטשן, ווי רבי חיים וויטאל. זיין ערשטע ווייב איז אוועק יונג, און זיין איינציגע טאכטער פון דעם זיווג איז נפטר געווארן אין עלטער פון צען יאר. שפעטער האט ער ווידער חתונה געהאט, און עטליכע קינדער פון דער צווייטער זיווג האבן געלעבט ביז זייערע ערוואקסענע יארן{{הערה|שם=תרביץסד|{{צ-זשורנאל|טובה בארי|בן בלתי ידוע של ר' ישראל נג'ארה: ר' לוי בן ישראל ופיוטיו|תרביץ|סד(ב)|עמ=275–300|שנת הוצאה=טבת-אדר תשנ"ה|JSTOR=23600680}}}}. איינער פון זיי, יעקב, איז געשטארבן ביי די דריי יאר פון פּאָקן, וועמען ר' ישראל האט באוויינט אין א קינה. | ||
אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און הויפט רב פון דער קהילה. די שטאט עזה איז אין יענע צייט באטראכט געווארן אלס נידעריג ספּיריטואל און תורה-מעסיג{{הערה|זעט [[רבי יום טראני]], תשובות מהרי"ט, [https://www.sefaria.org/Teshuvot_Maharit%2C_I.47.5?lang=bi&with=all&lang2=en ח"א, סי' מז סוף תשובה].}}. נאך זיין פטירה ארום שפ"ח, האט אים זיין זון ר' משה נאג'ארה, אויך א פּייטן, איבערגענומען אלס רב, און זיין אייניקל ר' יעקב בן משה איז געווען א פייערדיגער שטיצער פון נתן העזתי און שבתי צבי{{הערה|שם=תרביץסד}}{{הערה|טובה בארי, [https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/introductions/piyut/introduction-to-the-songs-of-rabbi-israel-najara מבוא לשירי ר' ישראל נג'ארה], אתר הפיוט והתפילה.}}. | |||
פון דאס וואס זיינע פיוטים זענען געשריבן אין מעטערס פון פאַרשידענע לאַדינאָ, טערקישע, און גריכישע לידער, איז קענטיג אז ער האָט געקענט עטליכע פרעמדע שפראכן. צוליב זיין אויפוואקסן אין צפת איז ער געקומען אונטער דער ברייטער השפּעה פון קבלת האר"י. ווי עס איז קענטיג פון זיינע ווערק איז ער געווען א למדן, און ער האט זיך געשריבן מיט פילע רבנים פון זיינע צייט, אריינגערעכנט רבי בצלאל אשכנזי, רבי יום טוב צהלון, משה חמון, און מנחם חפץ{{הערה|{{אנצ יהודית|11301-najara-najar-nijar-nagar-nagara|Najara}}}}. | פון דאס וואס זיינע פיוטים זענען געשריבן אין מעטערס פון פאַרשידענע לאַדינאָ, טערקישע, און גריכישע לידער, איז קענטיג אז ער האָט געקענט עטליכע פרעמדע שפראכן. צוליב זיין אויפוואקסן אין צפת איז ער געקומען אונטער דער ברייטער השפּעה פון קבלת האר"י. ווי עס איז קענטיג פון זיינע ווערק איז ער געווען א למדן, און ער האט זיך געשריבן מיט פילע רבנים פון זיינע צייט, אריינגערעכנט רבי בצלאל אשכנזי, רבי יום טוב צהלון, משה חמון, און מנחם חפץ{{הערה|{{אנצ יהודית|11301-najara-najar-nijar-nagar-nagara|Najara}}}}. | ||
| שורה 35: | שורה 37: | ||
ר' ישראל נאג'ארה האט מחבר געווען ספרים אין פארשידענע געביטן; פירושים אויף תנ"ך, דרוש, און הלכה. אבער ער איז בעיקר בארימט צוליב זיין ריזיגער פאעטישער אויסגאבע, און ער ווערט געזען אלס דער גרעסטער פייטן נאך דעם גירוש שפאניע. ער האט מחבר געווען ארום טויזנט פיוטים, פילע פון זיי אין אראמיש. זיינע פיוטים געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אין שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג אין יענער צייט, ספעציעל אין שבת און יום טוב{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. | ר' ישראל נאג'ארה האט מחבר געווען ספרים אין פארשידענע געביטן; פירושים אויף תנ"ך, דרוש, און הלכה. אבער ער איז בעיקר בארימט צוליב זיין ריזיגער פאעטישער אויסגאבע, און ער ווערט געזען אלס דער גרעסטער פייטן נאך דעם גירוש שפאניע. ער האט מחבר געווען ארום טויזנט פיוטים, פילע פון זיי אין אראמיש. זיינע פיוטים געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אין שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג אין יענער צייט, ספעציעל אין שבת און יום טוב{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. | ||
כאטש ער האט אין זיין יוגנט געשריבן סעקולערע און ליבע לידער, זענען זיינע הויפט חיבורים שירי קודש., וועלכע זענען דורכגעוויקט מיט אמונה, באציאונגען צו אידישע ליידן, און בענקשאפט פאר די גאולה. זיין סטיל איז באאיינפלוסט פון ספרדישער און אראבישער פאעזיע לגבי זייער געבוי און אינהאלט, אבער ער האט אויך גענוצט אריגינעלע | כאטש ער האט אין זיין יוגנט געשריבן סעקולערע און ליבע לידער, זענען זיינע הויפט חיבורים שירי קודש., וועלכע זענען דורכגעוויקט מיט אמונה, באציאונגען צו אידישע ליידן, און בענקשאפט פאר די גאולה. זיין סטיל איז באאיינפלוסט פון ספרדישער און אראבישער פאעזיע לגבי זייער געבוי און אינהאלט, אבער ער האט אויך גענוצט אריגינעלע פארמען און טעמעס{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Abraham David|Najara, Israel ben Moses|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/najara-israel-ben-moses}}}}. זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. פיוט ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}}}. | ||
ער האט גענומען לידער אין שפאניש, לאדינא, טערקיש, און אראביש, טייל פון זיי ליבע-לידער מיט צווייפלהאפטיגן אינהאלט, און ער האט צו די ניגונים צוגעפאסט ווערטער מיט א אידישע תוכן. אין זיינע ספרים האט ער ביי יעדע פיוט געשריבן לויט וועלכן גוי'אישן ליד דער פיוט גייט, אזוי אויך דער מקאם דערפון. ער איז נישט געווען דער איינציגער צו נוצן די מעטאד פון נעמען פאפולערע ניגונים און זיי צוטיילן אנדערע ווערטער, אבער ער האט זיך אויסגעצייכנט מיט דעם כמות און קוואליטעט. ווי ער זאגט אין דער הקדמה צו "זמירות ישראל", האט ער דאס געטון מיט דער כוונה אפצוקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער, דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. | ער האט גענומען לידער אין שפאניש, לאדינא, טערקיש, און אראביש, טייל פון זיי ליבע-לידער מיט צווייפלהאפטיגן אינהאלט, און ער האט צו די ניגונים צוגעפאסט ווערטער מיט א אידישע תוכן. אין זיינע ספרים האט ער ביי יעדע פיוט געשריבן לויט וועלכן גוי'אישן ליד דער פיוט גייט, אזוי אויך דער מקאם דערפון. ער איז נישט געווען דער איינציגער צו נוצן די מעטאד פון נעמען פאפולערע ניגונים און זיי צוטיילן אנדערע ווערטער, אבער ער האט זיך אויסגעצייכנט מיט דעם כמות און קוואליטעט. ווי ער זאגט אין דער הקדמה צו "זמירות ישראל", האט ער דאס געטון מיט דער כוונה אפצוקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער, דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. | ||
===זמירות ישראל און שארית ישראל=== | ===זמירות ישראל און שארית ישראל=== | ||
| שורה 43: | שורה 45: | ||
צווישן זיינע באקאנטע פיוטים אין זמירות ישראל זענען "יה רבון עלם", "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}}} און "יעלה בואי לגני{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}}}". | צווישן זיינע באקאנטע פיוטים אין זמירות ישראל זענען "יה רבון עלם", "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}}} און "יעלה בואי לגני{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}}}". | ||
זיין אראמישע זמר, "יה רבון עלם ועלמיא", אין | זיין אראמישע זמר, "יה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער אידישער וועלט. כאטש ער איז געווען פון א ספרדישן אפשטאם, איז דער דאזיגער פיוט איינגעפירט געווארן אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. | ||
אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "כתובה לחג השבועות", וואס איז א זמר וואס באשרייבט די חתונה-תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; {{צ-בוך|מחבר=Israel Davidson|נאמען=Parody in Jewish literature|שנת הוצאה=1907|עמ=34–36|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044009500968&seq=66}}.}}. מען ליינט דאס אין פיל קהילות פון עדות המזרח אויף שבועות. א באזונדערער נוסח פון שטר תנאים און כתובה, וואס איז איינגעפירט צו ליינען אום שבועות אין די סיגוט-סאטמארער הויפן, איז בטעות צוגעשריבן געווארן צו אים{{הערה|זעט {{פורום אהח|1=סדר התנאים והכתובה שמיוחס לר' ישראל נגארה מי חיבר|2=34139}}; {{אייוועלט|42714|ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?}}.}}. | אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "כתובה לחג השבועות", וואס איז א זמר וואס באשרייבט די חתונה-תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; {{צ-בוך|מחבר=Israel Davidson|נאמען=Parody in Jewish literature|שנת הוצאה=1907|עמ=34–36|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044009500968&seq=66}}.}}. מען ליינט דאס אין פיל קהילות פון עדות המזרח אויף שבועות. א באזונדערער נוסח פון שטר תנאים און כתובה, וואס איז איינגעפירט צו ליינען אום שבועות אין די סיגוט-סאטמארער הויפן, איז בטעות צוגעשריבן געווארן צו אים{{הערה|זעט {{פורום אהח|1=סדר התנאים והכתובה שמיוחס לר' ישראל נגארה מי חיבר|2=34139}}; {{אייוועלט|42714|ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?}}.}}. | ||
| שורה 49: | שורה 51: | ||
ר' ישראל האט איבערגעלאזט א כתב יד "שארית ישראל", א גרויסע זאמלונג פון פיוטים, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל. ער איז אבער נפטר געווארן איידער ער האט עספיעט עס צו דרוקן. פילע פון זיי זענען פארעפנטליכט געווארן דורך פארשידענע געלערנטע{{הערה|1=ווי אין {{צ-בוך|מחבר=אשר בן-ישראל|נאמען=שירת הח"ן|מקום הוצאה=צפת|שנת הוצאה=תרע"ח|עמ=23–58|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3213333&seq=27}}; {{אוצר החכמה|מ. ד. גאון|מזרח ומערב|189653|page=3|קעפל=ר' ישראל נג'ארה ז"ל וזמירותיו|באנד=ה|שנת הוצאה=תר"צ|עמ=145–163|כרך ה חוברת ג (כא)}}; דוד ילין, "[https://benyehuda.org/read/15074 עשרים שירים משירי 'שארית ישראל' לר' ישראל נג'ארה]", מחקרים לזכרו של ר' עמרם קוהוט, ניו־יורק תרצ"ו, עמ' נט-פח; {{היברובוקס|ישראל דאווידזאן|ספר היובל לפרופיסור שמואל קרויס|36732|page=215|קעפל=שירי תקוה : מן "שארית ישראל" לר' ישראל נגארה|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרצ"ז|מו"ל=ראובן מס|עמ=193–210}}; {{היברובוקס|יצחק מנדלסון|חורב|23214|page=50|קעפל=שירים מר' יצחק בן יהודה אבן גיאת ומר' ישראל בן משה נג'ארה|באנד=ט (ניסן תש"ו)|עמ=50–58}}; {{אוצר החכמה|אהרן מירסקי|ספר איש התורה והמעשה...משה אוסטרובסקי|15035|page=132|קעפל=עשרת שירים לרי ישראל נג'ארה|עמ=קכה–קלב}}; {{צ-זשורנאל|אהרן מירסקי|שירי גאולה לרבי ישראל נאג'ארה: יוצאים לאור על-פי כתבי-יד|ספונות|ה|עמ=רז–רלד|מו"ל=יד יצחק בן-צבי|שנת הוצאה=תשכ"א|JSTOR=23415124}}; {{צ-זשורנאל|-|שירי נגר ובר נגר|ספונות|ו|עמ=רז–רלד|שנת הוצאה=תשכ"ב|JSTOR=23415176}}.}}. דער ספר "שארית ישראל – מזמירות ישראל", מיט 418 זעלטענע פיוטים, איז לעצטנס ערשינען אין א פארש-ארבעט דורך טובה בארי און עדווין סערוסי{{הערה|שם=טסלר1}}{{הערה|שם=גלגוליו}}. אן אנדער פיוט אין דעם נייעם ספר "שארית ישראל" איז "ימלט אי נקי", וואס איז געווידמעט ארץ ישראל און דעם ווילן ס'זאל זיך מערן שמחות ביי אידן{{הערה|שם=טסלר1}}. | ר' ישראל האט איבערגעלאזט א כתב יד "שארית ישראל", א גרויסע זאמלונג פון פיוטים, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל. ער איז אבער נפטר געווארן איידער ער האט עספיעט עס צו דרוקן. פילע פון זיי זענען פארעפנטליכט געווארן דורך פארשידענע געלערנטע{{הערה|1=ווי אין {{צ-בוך|מחבר=אשר בן-ישראל|נאמען=שירת הח"ן|מקום הוצאה=צפת|שנת הוצאה=תרע"ח|עמ=23–58|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3213333&seq=27}}; {{אוצר החכמה|מ. ד. גאון|מזרח ומערב|189653|page=3|קעפל=ר' ישראל נג'ארה ז"ל וזמירותיו|באנד=ה|שנת הוצאה=תר"צ|עמ=145–163|כרך ה חוברת ג (כא)}}; דוד ילין, "[https://benyehuda.org/read/15074 עשרים שירים משירי 'שארית ישראל' לר' ישראל נג'ארה]", מחקרים לזכרו של ר' עמרם קוהוט, ניו־יורק תרצ"ו, עמ' נט-פח; {{היברובוקס|ישראל דאווידזאן|ספר היובל לפרופיסור שמואל קרויס|36732|page=215|קעפל=שירי תקוה : מן "שארית ישראל" לר' ישראל נגארה|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרצ"ז|מו"ל=ראובן מס|עמ=193–210}}; {{היברובוקס|יצחק מנדלסון|חורב|23214|page=50|קעפל=שירים מר' יצחק בן יהודה אבן גיאת ומר' ישראל בן משה נג'ארה|באנד=ט (ניסן תש"ו)|עמ=50–58}}; {{אוצר החכמה|אהרן מירסקי|ספר איש התורה והמעשה...משה אוסטרובסקי|15035|page=132|קעפל=עשרת שירים לרי ישראל נג'ארה|עמ=קכה–קלב}}; {{צ-זשורנאל|אהרן מירסקי|שירי גאולה לרבי ישראל נאג'ארה: יוצאים לאור על-פי כתבי-יד|ספונות|ה|עמ=רז–רלד|מו"ל=יד יצחק בן-צבי|שנת הוצאה=תשכ"א|JSTOR=23415124}}; {{צ-זשורנאל|-|שירי נגר ובר נגר|ספונות|ו|עמ=רז–רלד|שנת הוצאה=תשכ"ב|JSTOR=23415176}}.}}. דער ספר "שארית ישראל – מזמירות ישראל", מיט 418 זעלטענע פיוטים, איז לעצטנס ערשינען אין א פארש-ארבעט דורך טובה בארי און עדווין סערוסי{{הערה|שם=טסלר1}}{{הערה|שם=גלגוליו}}. אן אנדער פיוט אין דעם נייעם ספר "שארית ישראל" איז "ימלט אי נקי", וואס איז געווידמעט ארץ ישראל און דעם ווילן ס'זאל זיך מערן שמחות ביי אידן{{הערה|שם=טסלר1}}. | ||
===אנדערע | ===אנדערע ווערק=== | ||
רבי ישראל נג'ארה האט אויך מחבר געווען אנדערע כתבים. צווישן זיי: | רבי ישראל נג'ארה האט אויך מחבר געווען אנדערע כתבים. צווישן זיי: | ||
*[https://tablet.otzar.org/#/book/151555/p/1/t/8873317721234/fs/0/start/0/end/0/c משחקת בתבל] (צפת, שמ"ז) – אַן עטישע פאעמע וועגן דער נישטיגקייט פון דער וועלט. | *[https://tablet.otzar.org/#/book/151555/p/1/t/8873317721234/fs/0/start/0/end/0/c משחקת בתבל] (צפת, שמ"ז) – אַן עטישע פאעמע וועגן דער נישטיגקייט פון דער וועלט. | ||
| שורה 63: | שורה 65: | ||
==מיינונגען פון זיינע צייטגענאסן== | ==מיינונגען פון זיינע צייטגענאסן== | ||
[[רבי מנחם לאנזאנא|רבי מנחם לאָנזאַנאָ]] פון דמשק | ר' ישראל'ס נייע איינפירן, הויפּטזעכליך זיין נוץ פון וועלטליכע און אפילו "וואולגארישע" ניגונים פאר הייליגע טעקסטן, האבן ארויסגערופן שטארקע קריטיק. [[רבי מנחם די לאנזאנא|רבי מנחם די לאָנזאַנאָ]] פון דמשק האט שטארק קריטיקירט זיין פּאעטישע אינאוואציעס, למשל זיינע זמירות וועגן דער חתונה פון דער באשעפער און כלל ישראל{{הערה|{{היברובוקס|מנחם די לונזנו|שתי ידות|6473|page=284|עמ=דף קמב}}.}}. ר' ישראל האט זיך אבער פארטיידיגט אין די הקדמות צו זיינע ספרים, ערקלערנדיג אז ער גיט פּאסיגע טעקסטן צו די פּאפּולערע ניגונים כדי צו הייליגן זיי. | ||
[[רבי חיים וויטאל]] האט אויך געהאט א זייער נעגאטיווע מיינונג וועגן רבי ישראל נג'ארה. אין זיין "ספר החזיונות" ברענגט ער פון א פרוי וועלכע א גייסט איז אריין אין איר (א [[דיבוק]]), וועלכע באשולדיגט ר' ישראל אין שווערע עבירות, אריינגערעכנט שכרות, ניבול פה, חילול שבת, זיך קריגן מיט זיין ווייב, אוממאראלישע מעשים, און באציאונגען מיט א גוי'טע{{הערה|{{היברובוקס|2=שבחי רבי חיים וויטאל|3=3767|page=17|מקום הוצאה=אוסטראה|שנת הוצאה=תקפ"ו|עמ=יט}}; רבי חיים וויטאל, '''ספר החזיונות''', מהדורת פיירשטיין, מכון בן-צבי, ירושלים תשס"ו, עמ' 68.}}. | |||
ר' חיים וויטאל שרייבט, אז דער גייסט האט אויך געזאגט אז ר' ישראל האט צוגעגרייט א מאלצייט צווישן תענית טעג, געזונגען הויך, געגעסן פלייש, געטרונקען וויין און זיך אנגע'שיכור'ט. ר' חיים גיבט אָן אז ר' ישראל האט צו אים מודה געווען אז די אינצידענט איז פארגעקומען. אבער, ר' חיים וויטאל זאגט נישט צי ער האט געפרעגט ר' ישראל וועגן די ערנסטערע באשולדיגונגען{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://seforimblog.com/2017/10/hasidism-in-america/|שרייבער=Marc B. Shapiro|קעפל=Hasidism in America|זייטל=Seforim Blog|דאטום=October 18, 2017}}}}. | ר' חיים וויטאל שרייבט, אז דער גייסט האט אויך געזאגט אז ר' ישראל האט צוגעגרייט א מאלצייט צווישן תענית טעג, געזונגען הויך, געגעסן פלייש, געטרונקען וויין און זיך אנגע'שיכור'ט. ר' חיים גיבט אָן אז ר' ישראל האט צו אים מודה געווען אז די אינצידענט איז פארגעקומען. אבער, ר' חיים וויטאל זאגט נישט צי ער האט געפרעגט ר' ישראל וועגן די ערנסטערע באשולדיגונגען{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://seforimblog.com/2017/10/hasidism-in-america/|שרייבער=Marc B. Shapiro|קעפל=Hasidism in America|זייטל=Seforim Blog|דאטום=October 18, 2017}}}}. | ||
פון דער אנדערער זייט, האט דער [[רבי יצחק לוריא|אר"י הקדוש]] | פון דער אנדערער זייט, האט דער [[רבי יצחק לוריא|אר"י הקדוש]], געהאט א פּאזיטיווע מיינונג אויף אים און האט ער געזאגט אז ער איז א נצוץ פון דוד המלך עליו השלום און אז זיינע פיוטים זענען געזאגט געווארן מיט רוח הקודש{{הערה|[[רבי אליהו האיתמרי]] פון איזמיר, '''שבט מוסר''', [https://www.sefaria.org/Shevet_Musar.34.8 פרק לד], קושטא תע"ב, דף קיא, ד.}}. | ||
אין [[חמדת ימים]] ווערט דערציילט אז דער אר"י האט אמאל ביים זינגען פון רבי ישראל נאג'ארה אין א ליל שבת, געזען מלאכים, טויזנטער און צענדליגער טויזנטער, גייענדיג אראפ און ארויף אין זיין הויז צו הערן דאס געזאנג, ווייל אלע זיינע זמירות זענען געווען מיט רוח הקודש. ווען דער אר"י האט באמערקט אז די מלאכים זענען אוועקגעגאנגען ווייל ר' ישראל האט געזונגען ביים טיש מיט אנטבלויזטע ארעמס און אן א הוט, האט דער אר"י געשיקט צוויי תלמידים זיינע אים צו זאגן דעם ענין. ווען ר' ישראל האט דאס געהערט האט אים באנומען א ציטערניש, און ער האט זיך אוועקגעזעסן מיט דרך ארץ ביי זיין טיש און האט צוריקגעקערט צו זיין געזאנג. די מלאכים האבן זיך גלייך אומגעקערט ווי פריער, פרייליך ווי ביים חתונות פון חתן און כלה, און דער אר"י מיט זיין תלמיד האבן דאס געזען און זיך פארוואונדערט{{הערה|[[חמדת ימים]], חלק א, [https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990011295660205171/NLI איזמיר תצ"ב], דף עח ({{תורת אמת||פרק ח, אות יב|01830|0449_L2}}) און חלק ג {{תורת אמת|2=פרק ג, אות ו–ז|3=01832_part_2|4=0097_L2}}; רבי יצחק מאגריסו, ילקוט מעם לעז, ה'תק"ו, פר' ויקהל לח, ג. תר' ללשון קודש, [https://tablet.otzar.org/#/book/105653/p/421/t/8967672691234/fs/0/start/0/end/0/c תשכ"ט, עמו' תתתמג]; [[רבי אליעזר פאפו]], פלא יועץ (קושטא, תקפ"ד), [https://www.sefaria.org/Pele_Yoetz.9.3 ערך אכילה]. זעט {{אקדמיה|גרשם שלום|והתעלומה בעינה עומדת|44415014|בחינות בביקורת הספרות|ח (1955), עמ' 85–86}}; בניהו, "רבי ישראל נאג'ארה", 227–229.}}. | |||
דער חמדת ימים אליין שרייבט: וכבר חברו הקדמונים וכל בעלי השיר פיוטים מיוחדים לזמר בשבת ומכולם לא ישרו בעיני אלא פיוטי בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, והאיש המשכיל ישכיל בם שיש הרבה מהם שאין לומר בשבתות וימים טובים והוא סמך על עין המשכיל{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | דער חמדת ימים אליין שרייבט: וכבר חברו הקדמונים וכל בעלי השיר פיוטים מיוחדים לזמר בשבת ומכולם לא ישרו בעיני אלא פיוטי בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, והאיש המשכיל ישכיל בם שיש הרבה מהם שאין לומר בשבתות וימים טובים והוא סמך על עין המשכיל{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | ||
| שורה 76: | שורה 78: | ||
==מיינונגען פון שפעטערדיגע פערזענלעכקייטן== | ==מיינונגען פון שפעטערדיגע פערזענלעכקייטן== | ||
ר' ישראל'ס מופן קיין עזה אין זיינע לעצטע יארן האט אויסגעשטעלט זיינע אייניקלעך צו דער שבתי'אישער באוועגונג. די שבתאים און פראנקיסטן האבן אים שטארק געשעצט; שבתי צבי אליין האט אזוי ליב געהאט איין פון זיינע לידער, "יגלה כבוד מלכותך", אז ער האט עס געמאכט פאר זייערס א הימנע{{הערה|{{אקדמיה|1=גרשם שלום|2=שיר של ישראל נג'ארה בפי השבתאים|3=44410441|5=אין Samuel Löwinger and Joseph Somogyi, eds., ''Ignace Goldziher Memorial Volume'', Part I (בודאפּעסט: Globus, 1948), 41–44}}; {{צ-זשורנאל|אדוין סרוסי|'יגלה כבוד מלכותך': פיוט של ר' ישראל נג'ארה בפי השבתאים ולחניו|תרביץ| | ר' ישראל'ס מופן קיין עזה אין זיינע לעצטע יארן האט אויסגעשטעלט זיינע אייניקלעך צו דער שבתי'אישער באוועגונג. די שבתאים און פראנקיסטן האבן אים שטארק געשעצט; שבתי צבי אליין האט אזוי ליב געהאט איין פון זיינע לידער, "יגלה כבוד מלכותך", אז ער האט עס געמאכט פאר זייערס א הימנע{{הערה|{{אקדמיה|1=גרשם שלום|2=שיר של ישראל נג'ארה בפי השבתאים|3=44410441|5=אין Samuel Löwinger and Joseph Somogyi, eds., ''Ignace Goldziher Memorial Volume'', Part I (בודאפּעסט: Globus, 1948), 41–44}}; {{צ-זשורנאל|אדוין סרוסי|'יגלה כבוד מלכותך': פיוט של ר' ישראל נג'ארה בפי השבתאים ולחניו|תרביץ|סב, חוברת ג (ניסן-סיוון תשנ"ג)|עמ=361–379|JSTOR=23598755}}.}}. | ||
[[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט) האט אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה" שארף קריטיקירט נג'ארה'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אויף "דער גלות'ישער, מאדנער און באזונדערער קרעכץ, וואס איר נאטור איז צו פאראידישן אין קאנטאקט אפילו איטאליענישע ליבעס-לידער און זייערע ניגונים". ער האט ערקלערט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען מינים פון "סירוסים ושנויים" (פארקריפלונגען און ענדערונגען) פון לידער, ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין סעניארא הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביים תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}}}. | [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט) האט אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה" שארף קריטיקירט נג'ארה'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אויף "דער גלות'ישער, מאדנער און באזונדערער קרעכץ, וואס איר נאטור איז צו פאראידישן אין קאנטאקט אפילו איטאליענישע ליבעס-לידער און זייערע ניגונים". ער האט ערקלערט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען מינים פון "סירוסים ושנויים" (פארקריפלונגען און ענדערונגען) פון לידער, ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין סעניארא הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביים תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}}}. | ||
רעדאגירונגען