בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:מגילת אסתר"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
←אינהאלט
צייכן: רעף-פאנטשער |
|||
| שורה 19: | שורה 19: | ||
[[טעקע:Megillat Esther (1).jpg|קליין|מגילה ליינען]] | [[טעקע:Megillat Esther (1).jpg|קליין|מגילה ליינען]] | ||
דער קעניג אחשוורוש, אין דריטן יאר פון זיין קעניגרייך, האט אפגעראכטן א טרינק-סעודה וואס האט זיך געצויגן פאר 180 טעג, און איז געווען געווידמעט פאר זיינע מיניסטארן און קנעכט, און פאר די מיליטערן פון [[פרס]] און [[מדי]]. במשכ'ן סעודה האט אחשורוש געצייגט זיין רייכטום און מאכט. | דער קעניג אחשוורוש, אין דריטן יאר פון זיין קעניגרייך, האט אפגעראכטן א טרינק-סעודה וואס האט זיך געצויגן פאר 180 טעג, און איז געווען געווידמעט פאר זיינע מיניסטארן און קנעכט, און פאר די מיליטערן פון [[פרס]] און [[מדי]]. במשכ'ן סעודה האט אחשורוש געצייגט זיין רייכטום און מאכט. | ||
דערנאך האט ער אפגעראכטן נאך א זיבן-טאגיגע סעודה פאר די איינוואוינער פונעם הויפטשטאט [[שושן]], און געלאדנט אויך די אידישע בירגער. דער סעודה, וואס איז פארגעקומען אין הויף פון קעניג'ס באָטאַנישע גארטן ווערט געשילדערט אלס גאר שיין און רייך, מיט שיינע טישן און גאלדענע כלים, און אסאך וויין. די [[ושתי|קעניגן ושתי]] האט אויך געמאכט א מאלצייט פאר די פרויען. | דערנאך האט ער אפגעראכטן נאך א זיבן-טאגיגע סעודה פאר די איינוואוינער פונעם הויפטשטאט [[שושן]], און געלאדנט אויך די אידישע בירגער. דער סעודה, וואס איז פארגעקומען אין הויף פון קעניג'ס באָטאַנישע גארטן ווערט געשילדערט אלס גאר שיין און רייך, מיט שיינע טישן און גאלדענע כלים, און אסאך וויין. די [[ושתי|קעניגן ושתי]] האט אויך געמאכט א מאלצייט פאר די פרויען. | ||
אין זיבעטן טאג, אנגעטרינקענערהייט, האט אחשוורוש געהייסן ברענגן די קעניגן ושתי צום מענער זאַל כדי צו ווייזן איר שיינקייט פאר אלע אנוועזנדע. ווען ושתי זאגט אפ די לאדענונג רעגט זיך דער קעניג אויף און ער באשליסט, אויפ'ן ראט פון זיין ראטגעבער ממוכן, איר צו אפזאגן פון די קעניגטום און ארומשיקן בריוון צו אלע לענדער און פעלקער, יעדעם אויף זייער שפראך, אז דער מאן איז בעל הבית אין זייער אייגן שטוב שטוב (קאפיטל א). | אין זיבעטן טאג, אנגעטרינקענערהייט, האט אחשוורוש געהייסן ברענגן די קעניגן ושתי צום מענער זאַל כדי צו ווייזן איר שיינקייט פאר אלע אנוועזנדע. ווען ושתי זאגט אפ די לאדענונג רעגט זיך דער קעניג אויף און ער באשליסט, אויפ'ן ראט פון זיין ראטגעבער ממוכן, איר צו אפזאגן פון די קעניגטום און ארומשיקן בריוון צו אלע לענדער און פעלקער, יעדעם אויף זייער שפראך, אז דער מאן איז בעל הבית אין זייער אייגן שטוב שטוב (קאפיטל א). | ||
ווען אחשורוש בארואיגט זיך הייסט ער צוזאמנעמען אלע שיינע בתולות פון איבער זיין קעניגרייך צו אויסוועלן א נייע קעניגן. איינע פון די מיידלעך גענומען צום פּאלאץ איז געווען [[אסתר]], אדער הדסה, א אידישע יתומה וואס איז אויפגעוואקסן ביי איר קוזין [[מרדכי]] אין שושן, פון די אימיגראנטן וואס [[נבוכדנצר]], קעניג פון [[בבל]], האט [[גלות בית ראשון|פארטריבן]] פון [[ירושלים]]. | ווען אחשורוש בארואיגט זיך הייסט ער צוזאמנעמען אלע שיינע בתולות פון איבער זיין קעניגרייך צו אויסוועלן א נייע קעניגן. איינע פון די מיידלעך גענומען צום פּאלאץ איז געווען [[אסתר]], אדער הדסה, א אידישע יתומה וואס איז אויפגעוואקסן ביי איר קוזין [[מרדכי]] אין שושן, פון די אימיגראנטן וואס [[נבוכדנצר]], קעניג פון [[בבל]], האט [[גלות בית ראשון|פארטריבן]] פון [[ירושלים]]. | ||
אסתר געפעלט שטארק ביים פארוואלטער הגי. זי ווערט אויסגעקליבן צו זיין איינע פון די פאטענציעלע נייע קעניגן, נישט פארציילנדיג קיינעם איר אפשטאם לויט די אנווייזונגען פון מרדכי, וועלכער קוקט איר שטענדיג נאך. נאכן אריבערגיין די צוגרייטונגען וואס האט גענומען צוועלף חדשים, ווערן געברענגט צו אחשורוש אלע פאטענציעלע קעניגן, און אסתר ווערט אויסגעוועלט צו זיין די נייע קעניגן. | אסתר געפעלט שטארק ביים פארוואלטער הגי. זי ווערט אויסגעקליבן צו זיין איינע פון די פאטענציעלע נייע קעניגן, נישט פארציילנדיג קיינעם איר אפשטאם לויט די אנווייזונגען פון מרדכי, וועלכער קוקט איר שטענדיג נאך. נאכן אריבערגיין די צוגרייטונגען וואס האט גענומען צוועלף חדשים, ווערן געברענגט צו אחשורוש אלע פאטענציעלע קעניגן, און אסתר ווערט אויסגעוועלט צו זיין די נייע קעניגן. | ||
אין יענע צייט איז מרדכי א באאמטער אינעם קעניגליכן הויף. אין איינע פון די טעג ווערט ער געוואר ווי צוויי טויער-היטער, בִּגְתָן און תֶרֶשׁ, קאָנספּירירן צו ערמארדן אחשורוש. מרדכי אנטפּלעקט דעם פלאן פאר אסתר, וועלכע פארציילט עס איבער פאר אחשורוש. די צוויי סריסים ווערן אויפגעהאנגען, און עס ווערט פארשריבן אינעם קעניגליכן כראָניק אז מרדכי האט געראטעוועט דער קעניג'ס לעבן (קאפּיטל ב). | אין יענע צייט איז מרדכי א באאמטער אינעם קעניגליכן הויף. אין איינע פון די טעג ווערט ער געוואר ווי צוויי טויער-היטער, בִּגְתָן און תֶרֶשׁ, קאָנספּירירן צו ערמארדן אחשורוש. מרדכי אנטפּלעקט דעם פלאן פאר אסתר, וועלכע פארציילט עס איבער פאר אחשורוש. די צוויי סריסים ווערן אויפגעהאנגען, און עס ווערט פארשריבן אינעם קעניגליכן כראָניק אז מרדכי האט געראטעוועט דער קעניג'ס לעבן (קאפּיטל ב). | ||
אחשורוש העכערט דעם ראנג פון זיין מיניסטער [[המן האגגי]] (אפּשטאמלינג פון [[אגג]] קעניג פון עמלק; {{תנ"ך|שמואל א|טו}}) העכער זיינע אנדערע שרים, און אויפ'ן באפעל פון קעניג ביקט זיך יעדער אינעם הויף צו המן. מרדכי האט זיך אבער, צוליב זיין אידישקייט, נישט געקניט אדער געביקט. אין כעס אויף די חוצפה מאכט המן אפ צו פארטיליגן מרדכי און דאס גאנצע אידישע פאלק אלס נקמה. המן ווארפט [[גורל]] אויף וועלכע טאג דאס זאל ווערן אויסגעפירט, און עס קומט אויס דעם דרייצנטן פון חודש אדר. | אחשורוש העכערט דעם ראנג פון זיין מיניסטער [[המן האגגי]] (אפּשטאמלינג פון [[אגג]] קעניג פון עמלק; {{תנ"ך|שמואל א|טו}}) העכער זיינע אנדערע שרים, און אויפ'ן באפעל פון קעניג ביקט זיך יעדער אינעם הויף צו המן. מרדכי האט זיך אבער, צוליב זיין אידישקייט, נישט געקניט אדער געביקט. אין כעס אויף די חוצפה מאכט המן אפ צו פארטיליגן מרדכי און דאס גאנצע אידישע פאלק אלס נקמה. המן ווארפט [[גורל]] אויף וועלכע טאג דאס זאל ווערן אויסגעפירט, און עס קומט אויס דעם דרייצנטן פון חודש אדר. | ||
דאן איבערצייגט ער דעם קעניג אז די אידן זענען א סובווערסיוון פאלק וואס מען דארף פארטיליגן, און איז גרייט צו געבן 10,000 שטיק (טאלענטן) זילבער פאר'ן קעניג'ס שאצקאמערן. אחשורוש שטימט צו און געט איבער זיין רינג פאר המן צו אפשטעמפלען א קעניגליכן באפעל צו הרג'ען אלע אידן און זאגט אויך אפ דאס נעמען די פארגעשלאגענע געלט. אין י"ג ניסן ווערט געשריבן בריוון אין אלע שפראכן, געשטעמפלט, און געשיקט מיט לויפערס צו אלע פעלקער זיך צו גרייטן צום דרייצענטן פון חודש אדר צו הרג'ען און באראבעווען אלע אידן וואס זענען אינעם [[פערסישע אימפעריע|פערסישן אימפעריע]] (קאפיטל ג). | דאן איבערצייגט ער דעם קעניג אז די אידן זענען א סובווערסיוון פאלק וואס מען דארף פארטיליגן, און איז גרייט צו געבן 10,000 שטיק (טאלענטן) זילבער פאר'ן קעניג'ס שאצקאמערן. אחשורוש שטימט צו און געט איבער זיין רינג פאר המן צו אפשטעמפלען א קעניגליכן באפעל צו הרג'ען אלע אידן און זאגט אויך אפ דאס נעמען די פארגעשלאגענע געלט. אין י"ג ניסן ווערט געשריבן בריוון אין אלע שפראכן, געשטעמפלט, און געשיקט מיט לויפערס צו אלע פעלקער זיך צו גרייטן צום דרייצענטן פון חודש אדר צו הרג'ען און באראבעווען אלע אידן וואס זענען אינעם [[פערסישע אימפעריע|פערסישן אימפעריע]] (קאפיטל ג). | ||
| שורה 44: | שורה 39: | ||
ביים צווייטן סעודה בעט אסתר אחשורוש צו ראטעווען איר און איר פאלק וואס מ'האט פארקויפט צו אומברענגען און פארטיליגן, און באשולדיגט דעם "אִישׁ צַר וְאוֹיֵב, דער שלעכטער הָמָן". אחשורוש שטייט אויף גערעגט און גייט ארויס צום גארטן, המן פרובירט צו איבערבעטן אסתר און פאלט צו איר בעט פונקט אין די צייט וואס אחשורוש קערט זיך צוריק, זאגט אחשורוש, "זאָגאַר ביי מיר אין הויז ווילסטו די קעניגן פארכאפּן?" חרבונה, איינער פון קעניג'ס ראטגעבער, געט א זאג, "דער בוים וואס המן האט צוגעגרייט אויפצוהענגען מרדכי וואס האט געראטעוועט דעם קעניג איז אין המן'ס הויף". דער קעניג באפעלט צו אויפהענגען המן דערויף (קאפּיטל ז). | ביים צווייטן סעודה בעט אסתר אחשורוש צו ראטעווען איר און איר פאלק וואס מ'האט פארקויפט צו אומברענגען און פארטיליגן, און באשולדיגט דעם "אִישׁ צַר וְאוֹיֵב, דער שלעכטער הָמָן". אחשורוש שטייט אויף גערעגט און גייט ארויס צום גארטן, המן פרובירט צו איבערבעטן אסתר און פאלט צו איר בעט פונקט אין די צייט וואס אחשורוש קערט זיך צוריק, זאגט אחשורוש, "זאָגאַר ביי מיר אין הויז ווילסטו די קעניגן פארכאפּן?" חרבונה, איינער פון קעניג'ס ראטגעבער, געט א זאג, "דער בוים וואס המן האט צוגעגרייט אויפצוהענגען מרדכי וואס האט געראטעוועט דעם קעניג איז אין המן'ס הויף". דער קעניג באפעלט צו אויפהענגען המן דערויף (קאפּיטל ז). | ||
אחשוורורש געט פאר אסתר המן'ס הויז, און זיין רינגל געט ער פאר מרדכי. אסתר שטעלט מרדכי איבער המן'ס הויז און בעט זיך איין ביי אחשורוש צו צוריקציען די גזירות וואס זענען ארויס אויף איר פאלק. אחשורוש ענטפערט אז נאך וואס די קעניגליכן באפעל איז געשריבן און גע'חתמ'עט אינעם נאמען פונעם קעניג קען מען נישט צוריק ציען פונעם גזירה{{ | אחשוורורש געט פאר אסתר המן'ס הויז, און זיין רינגל געט ער פאר מרדכי. אסתר שטעלט מרדכי איבער המן'ס הויז און בעט זיך איין ביי אחשורוש צו צוריקציען די גזירות וואס זענען ארויס אויף איר פאלק. אחשורוש ענטפערט אז נאך וואס די קעניגליכן באפעל איז געשריבן און גע'חתמ'עט אינעם נאמען פונעם קעניג קען מען נישט צוריק ציען פונעם גזירה{{הערה|לויט דער מדי-פּערסישער קאנסטיטוציע קען מען נישט צוריקרופן א קעניגליכער גזירה (פארגלייכט {{תנ"ך|דניאל|ו}}).}}, נאר אנשטאט זאל מען שרייבן א נייער באפעל. אויף מרדכי'ס גוטהייסונג ווערן געשריבן נייע בריוון צו די אֲחַשְׁדַּרְפְּנים {{העב|אחשדרפן}}, גובערנאטארן, און אנדערע וויכטיגע באאמטע פון דער מלוכה וואס ערלויבט די אידן זיך צו פארטיידיגן, און גאר הרג'ענען און באראבעווען סיי ווער עס וויל זיי אטאקירן. די בריוון ווערן געשריבן כ"ג סיון און שנעל ארויסגעשיקט מיט רייטערס איבעראל. די אידן איבעראל פרייען זיך שטארק צום נייעם אנזאג און פילע גוים פאראידישן זיך ("מתיהדים" – שטעלן זיך פאר ווי אידן) אויס מורא פון די אידן (קאפּיטל ח). | ||
אינעם באשטימטן טאג, י"ג אדר, נעמען זיך די אידן צוזאם אין אלע | אינעם באשטימטן טאג, י"ג אדר, נעמען זיך די אידן צוזאם אין אלע פּראווינצן פונעם קעניג אחשורוש צו שלאגן די וואס ווילן זיי שלעכטס טון, הרג'ענדיג 75,000 פיינט, און קיינער שטעלט זיך דערקעגן. אלע שרים און קעניג'ס אדללייט דערהייבן די אידן צוליב די פארכט וואס איז זיי באפאלן פון די אידן און פון מרדכי, וועמענ'ס פּרעסטיזש איז געוואקסן. אין שושן האט מען געהרג'עט פינף הונדערט מענטשן און די צען קינדער פון המן. אויף אסתר'ס געבעט ווערט פאר די אין שושן אויך געגעבן דעם פאלגנדן טאג, י"ד אדר, צו נקמה נעמען אין זייערע שונאים און נאך דריי הונדערט מענטשן ווערן דארט גע'הרג'עט, בעת וואס אין אנדערע שטעט רוט מען און מען פייערט שוין דעם זיג. טראץ וואס אינעם קעניגליכן באפעל איז ערלויבט געווארן פאר די אידן צו נעמען די רויב פון זייערע פיינט, האבן זיי דאך אין ערגעץ נישט צוגערירט דערצו. | ||
[[טעקע:Göttingen-Esther.Rolle.0.JPG|left|קליין]] | [[טעקע:Göttingen-Esther.Rolle.0.JPG|left|קליין]] | ||
די אידן וואס וואוינען אין די אפענע שטעט אן קיין מויערן, פייערן דעם פורים אינעם טאג וואס זיי האבן גערוט פון זייערע פיינט, י"ד אדר, און די וואס וואוינען אין שושן, וואס דארט האבן די הריגות אנגעהאלטן נאך א טאג, פייערן עס אין ט"ו אדר. די פייערונגען רעכנט אריין פרייד און א סעודה, משלוח מנות פאר א חבר און מתנות פאר ארעמעלייט. | די אידן וואס וואוינען אין די אפענע שטעט אן קיין מויערן, פייערן דעם פורים אינעם טאג וואס זיי האבן גערוט פון זייערע פיינט, י"ד אדר, און די וואס וואוינען אין שושן, וואס דארט האבן די הריגות אנגעהאלטן נאך א טאג, פייערן עס אין ט"ו אדר. די פייערונגען רעכנט אריין פרייד און א סעודה, משלוח מנות פאר א חבר און מתנות פאר ארעמעלייט. | ||
מרדכי שרייבט אפ די אלע געשעענישן און שיקט עס צו אלע אידן אין קעניג אחשורוש'ס מדינות און באפעלט צו מאכן די טעג י"ד און ט"ו אדר אויך יעדעס יאר ימי משתה ושמחה. די אידן האבן אנגענומען וואס מרדכי האט זיי געשריבן, און מ'האט גערופן דאס יום טוב "פורים" נאכ'ן פּוּר, דער גורל וואס המן האט געווארפן זיי צו פארלענדן. אויך אסתר האט באשטעטיגט די אגרת הפורים מיט צווייטע בריוון צוזאמען מיט מרדכי. זיין נאמען ווערן געדענקט צום גוטן צווישן די אידן אלס משנה למלך, און די געשיכטע פון זיין מאכט ווערט באשריבן אין די היסטאריע בוכער פון די מלכי פרס ומדי. | מרדכי שרייבט אפ די אלע געשעענישן און שיקט עס צו אלע אידן אין קעניג אחשורוש'ס מדינות און באפעלט צו מאכן די טעג י"ד און ט"ו אדר אויך יעדעס יאר ימי משתה ושמחה. די אידן האבן אנגענומען וואס מרדכי האט זיי געשריבן, און מ'האט גערופן דאס יום טוב "פורים" נאכ'ן פּוּר, דער גורל וואס המן האט געווארפן זיי צו פארלענדן. אויך אסתר האט באשטעטיגט די אגרת הפורים מיט צווייטע בריוון צוזאמען מיט מרדכי. זיין נאמען ווערן געדענקט צום גוטן צווישן די אידן אלס משנה למלך, און די געשיכטע פון זיין מאכט ווערט באשריבן אין די היסטאריע בוכער פון די מלכי פרס ומדי (קאפּיטל ט–י). | ||
== פאַרפּאַסער == | == פאַרפּאַסער == | ||