אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אבימלך מלך גרר"

ק
אראפגענומען דירעקטע רוי לינקס, החלפות (קאטעגאריע, דעה ) HE:
ק (אראפגענומען דירעקטע רוי לינקס, החלפות (קאטעגאריע, דעה ) HE:)
שורה 8: שורה 8:
שפעטער{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כא|כב|לב}}}} טרעפט זיך אבימלך אין באגלייטונג פון פיכול זיין מיליטער מיניסטער, מיט אברהם און בינדט מיט אים א בונד. אברהם מוסרט אים וועגן א ברונעם וואסער וואס אבימלכ'ס מענטשן האבן גערויבט, און אבימלך בארעכטיגט זיך און קערט צוריק די ברונעם. און שווערט אפילו אז די ברונעם געהער צו אברהם, און דעריבער איז איר נאמען באשטימט צו ווערן גערופן [[באר שבע]]. דער פסוק צייכנט אז די באציאונגען האבן פארגעזעצט צו זיין געהעריג, און אז אברהם האט געוואוינט רוהיגערהייט נאך א לאנגע צייט אין פלשתים.
שפעטער{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כא|כב|לב}}}} טרעפט זיך אבימלך אין באגלייטונג פון פיכול זיין מיליטער מיניסטער, מיט אברהם און בינדט מיט אים א בונד. אברהם מוסרט אים וועגן א ברונעם וואסער וואס אבימלכ'ס מענטשן האבן גערויבט, און אבימלך בארעכטיגט זיך און קערט צוריק די ברונעם. און שווערט אפילו אז די ברונעם געהער צו אברהם, און דעריבער איז איר נאמען באשטימט צו ווערן גערופן [[באר שבע]]. דער פסוק צייכנט אז די באציאונגען האבן פארגעזעצט צו זיין געהעריג, און אז אברהם האט געוואוינט רוהיגערהייט נאך א לאנגע צייט אין פלשתים.


אן ענליכע געשעניש האט פאסירט צו יצחק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כו|א|ל}}}}. ווען אין ארץ כנען האט אויסגעבראכן אן הונגער, האט יצחק נישט פארלאזט דאס לאנד, נאר ער האט אויסגעוועלט צו וואוינען אין [[גרר]], לכאורה אלס די גוטע באציאונגען צווישן דער הערשער און זיין טאטע. אויך אין דעם פאל זאגט יצחק אז זיין ווייב איז זיין שוועסטער פאר די היגע מענטשן וואס פרעגן זיך נאך די שיינע פרוי, אויס מורא אז מען וועט אים פרובירן צו ערמארדן און נעמען [[רבקה]]. אבימלך גיבט אכטונג אין די פאל פון זיך איילן איר צו נעמען, קען זיין אלס פריערידע ערפארונג, און דורכאויס די צייט זעט אדער פארשטייט ער אז רבקה און יצחק זענען געהייראט, וועגן ליבשאפט באווייזן צווישן זיי - "וְהִנֵּה יִצְחָק מְצַחֵק אֵת רִבְקָה אִשְׁתּוֹ". ער רופט יצחק , און מוסרט אים אויף דעם וואס ער האט געזאגט אז רבקה איז זיין שוועסטער, און דאס האט כמעט צוגעברענגט אז אבימלך זאל זינדיגן מיט רבקה. יצחק האט זיך בארעכטיגט אז ער האט ליגנט געזאגט אלס מורא אז מען וועט אים טויטן. אבימלך האט אנגענומען זיין אנטשולדיגונג מוסרנדיג: "מַה זֹּאת עָשִׂיתָ לָּנוּ? כִּמְעַט שָׁכַב אַחַד הָעָם אֶת אִשְׁתֶּךָ, וְהֵבֵאתָ עָלֵינוּ אָשָׁם."{{ביאור|וואס האסטו אונז געטון? כמעט האט איינער פון פאלק גענומען דיין ווייב, און דו וואלסט געברענגט אויף אונז א שולד.}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כו|י}}}}, און ער האט געלאזט וויסן אז יצחק האט א קעניגליכע שוץ, און ווער עס וועט טשעפען אים און זיין ווייב וועט באקומען טויט שטראף.
אן ענליכע געשעניש האט פאסירט צו יצחק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כו|א|ל}}}}. ווען אין ארץ כנען האט אויסגעבראכן אן הונגער, האט יצחק נישט פארלאזט דאס לאנד, נאר ער האט אויסגעוועלט צו וואוינען אין [[גרר]], לכאורה אלס די גוטע באציאונגען צווישן דער הערשער און זיין טאטע. אויך אין דעם פאל זאגט יצחק אז זיין ווייב איז זיין שוועסטער פאר די היגע מענטשן וואס פרעגן זיך נאך די שיינע פרוי, אויס מורא אז מען וועט אים פרובירן צו ערמארדן און נעמען [[רבקה]]. אבימלך גיבט אכטונג אין די פאל פון זיך איילן איר צו נעמען, קען זיין אלס פריערידע ערפארונג, און דורכאויס די צייט זעט אדער פארשטייט ער אז רבקה און יצחק זענען געהייראט, וועגן ליבשאפט באווייזן צווישן זיי - "וְהִנֵּה יִצְחָק מְצַחֵק אֵת רִבְקָה אִשְׁתּוֹ". ער רופט יצחק, און מוסרט אים אויף דעם וואס ער האט געזאגט אז רבקה איז זיין שוועסטער, און דאס האט כמעט צוגעברענגט אז אבימלך זאל זינדיגן מיט רבקה. יצחק האט זיך בארעכטיגט אז ער האט ליגנט געזאגט אלס מורא אז מען וועט אים טויטן. אבימלך האט אנגענומען זיין אנטשולדיגונג מוסרנדיג: "מַה זֹּאת עָשִׂיתָ לָּנוּ? כִּמְעַט שָׁכַב אַחַד הָעָם אֶת אִשְׁתֶּךָ, וְהֵבֵאתָ עָלֵינוּ אָשָׁם."{{ביאור|וואס האסטו אונז געטון? כמעט האט איינער פון פאלק גענומען דיין ווייב, און דו וואלסט געברענגט אויף אונז א שולד.}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כו|י}}}}, און ער האט געלאזט וויסן אז יצחק האט א קעניגליכע שוץ, און ווער עס וועט טשעפען אים און זיין ווייב וועט באקומען טויט שטראף.


נאך וואס יצחק ווערט רייך און ברענגט צו אז די פלשתים זאלן מקנא זיין, בעט אים אבימלך אז ער זאל גיין פון דארט און פאקטיש פארטרייבט ער אים. יצחק גייט אריבער וואוינען נישט ווייט פון דארט אין [[נחל גרר]]. נאך א צאל קריגערייען ארום די ברונעמס צווישן יצחק און אבימלכ'ס מענטשן, ערשיינט אבימלך אין באגלייטונג פון פיכול זיין מיליטער מינסטער און זיינע גוטע פריינד ביי יצחק און בעט צו פאריכטן זייערע באציאונגען, און בינדט א בונד אויך מיט יצחק פונקט ווי מיט זיין טאטן אברהם, ווייל זיי האבן געזען אז גאט איז מיט אים. יצחק נעמט אים אויף בייזערהייט, אבער ענדע עסט ער מיט אים א סעודה. אבימלך און זיינע מענטשן נעכטיגן אפילו ביי אים, און צופרי שווערן זיי זיך איינער צום צווייטן, א זאך וואס קוקט אויס ווי א בונד.
נאך וואס יצחק ווערט רייך און ברענגט צו אז די פלשתים זאלן מקנא זיין, בעט אים אבימלך אז ער זאל גיין פון דארט און פאקטיש פארטרייבט ער אים. יצחק גייט אריבער וואוינען נישט ווייט פון דארט אין [[נחל גרר]]. נאך א צאל קריגערייען ארום די ברונעמס צווישן יצחק און אבימלכ'ס מענטשן, ערשיינט אבימלך אין באגלייטונג פון פיכול זיין מיליטער מינסטער און זיינע גוטע פריינד ביי יצחק און בעט צו פאריכטן זייערע באציאונגען, און בינדט א בונד אויך מיט יצחק פונקט ווי מיט זיין טאטן אברהם, ווייל זיי האבן געזען אז גאט איז מיט אים. יצחק נעמט אים אויף בייזערהייט, אבער ענדע עסט ער מיט אים א סעודה. אבימלך און זיינע מענטשן נעכטיגן אפילו ביי אים, און צופרי שווערן זיי זיך איינער צום צווייטן, א זאך וואס קוקט אויס ווי א בונד.
שורה 17: שורה 17:


די מפרשים האבן געזען אבימלך אין א ווייניגער פאזיטיווע שיין פון ווי עס קוקט אויס ווען עס ווערט פארציילט אין תנ"ך. זיי שטרייכן אונטער דער פאקט אז שרה איז גענומען געווארן געצווינגענערהייט, און ווייזן אז דאס איז טאקע געטאן געווארן אומוויסנד, אבער נישט מיט זיידענע הענטשקעס{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|בראשית|כ|ו}} - באזירט אויף די ענטפער פון גאט צו אבימלך.}}. א פראגע וואס דארף געפרעגט ווערן צו דען האט טאקע אבימלך נישט געמערקט אז זיינע מענטשן טשעפען אברהם און יצחק, פרובירן צו רויבן די ברונעמס און פארשטאפן זיי מיט ערד, ווי ער טענהט? און וואס איז פשט פון די דערנענטערונגס פרובן פון אבימלך צו יצחק, נאך וואס ער פארטרייבט אים פון גרר וועגן זיין רייכטום?
די מפרשים האבן געזען אבימלך אין א ווייניגער פאזיטיווע שיין פון ווי עס קוקט אויס ווען עס ווערט פארציילט אין תנ"ך. זיי שטרייכן אונטער דער פאקט אז שרה איז גענומען געווארן געצווינגענערהייט, און ווייזן אז דאס איז טאקע געטאן געווארן אומוויסנד, אבער נישט מיט זיידענע הענטשקעס{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|בראשית|כ|ו}} - באזירט אויף די ענטפער פון גאט צו אבימלך.}}. א פראגע וואס דארף געפרעגט ווערן צו דען האט טאקע אבימלך נישט געמערקט אז זיינע מענטשן טשעפען אברהם און יצחק, פרובירן צו רויבן די ברונעמס און פארשטאפן זיי מיט ערד, ווי ער טענהט? און וואס איז פשט פון די דערנענטערונגס פרובן פון אבימלך צו יצחק, נאך וואס ער פארטרייבט אים פון גרר וועגן זיין רייכטום?
[[קובץ:Wenceslas Hollar - Isaac and Abimelech (State 2).jpg|ממוזער|אבימלך און יצחק]]
[[טעקע:Wenceslas Hollar - Isaac and Abimelech (State 2).jpg|ממוזער|אבימלך און יצחק]]
אין צוגלייך צו אן ענליכע מעשה אין פארגאנגענהייט פון אברהם און שרה, דעמאלט האט [[פרעה]] קעניג פון מצרים גענומען שרה נאך וואס אברהם האט געזאגט אז זי איז זיין שוועסטער{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יב}}}}, אין קעגנזאץ צו אבימלך וואס שאפט א דיאלאג מיט אברהם, פרעה גיבט נישט פאר אברהם זיך צו פארענטפערן, נאר זאגט וואס ער האלט, און דערנאך, פארטרייבט ער אים פון זיין לאנד, אינדערצייט וואס אבימלך פארגיטיגט אים, און באווייזט אים א פריינטליכע באציאונג, און שלאגט אים פאר צו וואוינען אוואו עס געפעלט אים.
אין צוגלייך צו אן ענליכע מעשה אין פארגאנגענהייט פון אברהם און שרה, דעמאלט האט [[פרעה]] קעניג פון מצרים גענומען שרה נאך וואס אברהם האט געזאגט אז זי איז זיין שוועסטער{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יב}}}}, אין קעגנזאץ צו אבימלך וואס שאפט א דיאלאג מיט אברהם, פרעה גיבט נישט פאר אברהם זיך צו פארענטפערן, נאר זאגט וואס ער האלט, און דערנאך, פארטרייבט ער אים פון זיין לאנד, אינדערצייט וואס אבימלך פארגיטיגט אים, און באווייזט אים א פריינטליכע באציאונג, און שלאגט אים פאר צו וואוינען אוואו עס געפעלט אים.


פארשער האבן זיך געשטעלט אויף דאס אז דאס וואס אבימלך האט געטאן האט געשטימט מיט וואס עס איז דעמאלט געווען איינגעפירט, ווי עס שיינט פון [[אשור]]ישע געזעצן פון יענע צייטן: "אז א פרעמדער - נישט איר טאטע, ברודער אדער זון - וועט איינרעדן פאר א פרעמדע פרוי צו גיין מיט אים אין וועג, נישט וויסנדיג אז זי איז א אשת איש, זאל זיך דער מענטש שווערן און געבן צוויי שטיקער בליי פארן מאן פון די פרוי" (חוקי אשור התיכונה, A 22). אבימלך האט טאקע געשוואוירן וועגן זיין אומשולד ווי ערווענט און האט טאקע פארגיטיגט איר מאן ווי עס שטייט אין געזעץ און מער{{הערה|1=[[חגי משגב]], [http://www.929.org.il/chapter/20/post/620 למה הוא עשה את זה?], אין פראיעקט [[929 - תנ"ך ביחד]]}}.
פארשער האבן זיך געשטעלט אויף דאס אז דאס וואס אבימלך האט געטאן האט געשטימט מיט וואס עס איז דעמאלט געווען איינגעפירט, ווי עס שיינט פון [[אשור]]ישע געזעצן פון יענע צייטן: "אז א פרעמדער - נישט איר טאטע, ברודער אדער זון - וועט איינרעדן פאר א פרעמדע פרוי צו גיין מיט אים אין וועג, נישט וויסנדיג אז זי איז א אשת איש, זאל זיך דער מענטש שווערן און געבן צוויי שטיקער בליי פארן מאן פון די פרוי" (חוקי אשור התיכונה, A 22). אבימלך האט טאקע געשוואוירן וועגן זיין אומשולד ווי ערווענט און האט טאקע פארגיטיגט איר מאן ווי עס שטייט אין געזעץ און מער{{הערה|1=[[חגי משגב]], [http://www.929.org.il/chapter/20/post/620 למה הוא עשה את זה?], אין פראיעקט [[929 - תנ"ך ביחד]]}}.


דער [[רמב"ן]]{{הערה|רמב"ן, {{תנ"ך|בראשית|כו|א}}}} קווענקלט אויב אבימלך פון די מעשה מיט אברהם איז דער זעלבער אבימלך פון די מעשה מיט יצחק, אדער קען זיין אז אלע קעניגן פון פלשתים האט מען גערופן אבימלך, פונקט ווי דער קעניג פון פלשתים אין דוד'ס צייטן האט מען גערופן אבימלך, און ברענגט די דיעה פון [[אונקלוס]] אז אבימלך פון יצחק'ס צייט, איז געווען א זון פון אבימלך אברהם'ס{{הערה|וואס עס מוטשעט פארן רמב"ן איז די כראנאלאגישע ריס צווישן די צוויי מעשיות, וואס באשטייט פון פערציג יאר, אויב נישט מער, וויבאלד יצחק האט געהייראט רבקה זייענדיג אלט פערציג יאר, לויט ווי עס שטייט געשריבן אין {{תנ"ך|בראשית|כה|כ}}.}}. אויך דער [[רד"ק]] האט געהאלטן{{הערה|ביי זיין פירוש אויף {{תנ"ך|בראשית|כו|א}}}} אז דאס איז נישט דער זעלבער אבימלך. דאקעגן, פאר [[רבינו בחיי]] שטערט נישט די כראנאלאגישע ריס און ער האלט אז מען רעדט פון דער זעלבער אבימלך ביי ביידע מעשיות.
דער [[רמב"ן]]{{הערה|רמב"ן, {{תנ"ך|בראשית|כו|א}}}} קווענקלט אויב אבימלך פון די מעשה מיט אברהם איז דער זעלבער אבימלך פון די מעשה מיט יצחק, אדער קען זיין אז אלע קעניגן פון פלשתים האט מען גערופן אבימלך, פונקט ווי דער קעניג פון פלשתים אין דוד'ס צייטן האט מען גערופן אבימלך, און ברענגט די דעה פון [[אונקלוס]] אז אבימלך פון יצחק'ס צייט, איז געווען א זון פון אבימלך אברהם'ס{{הערה|וואס עס מוטשעט פארן רמב"ן איז די כראנאלאגישע ריס צווישן די צוויי מעשיות, וואס באשטייט פון פערציג יאר, אויב נישט מער, וויבאלד יצחק האט געהייראט רבקה זייענדיג אלט פערציג יאר, לויט ווי עס שטייט געשריבן אין {{תנ"ך|בראשית|כה|כ}}.}}. אויך דער [[רד"ק]] האט געהאלטן{{הערה|ביי זיין פירוש אויף {{תנ"ך|בראשית|כו|א}}}} אז דאס איז נישט דער זעלבער אבימלך. דאקעגן, פאר [[רבינו בחיי]] שטערט נישט די כראנאלאגישע ריס און ער האלט אז מען רעדט פון דער זעלבער אבימלך ביי ביידע מעשיות.


== מקור פון נאמען ==
== מקור פון נאמען ==
שורה 34: שורה 34:
{{ויקישיתוף בשורה}}
{{ויקישיתוף בשורה}}
* {{אוצר ישראל|א|57|אֲבִימֶלֶךְ|עמודים=41–42}}
* {{אוצר ישראל|א|57|אֲבִימֶלֶךְ|עמודים=41–42}}
==טייטש ==
== טייטש ==
{{ביאורים}}
{{ביאורים}}


שורה 40: שורה 40:
{{רעפערענצן}}
{{רעפערענצן}}


[[קטגוריה:מלכי הגויים בתנ"ך]]
[[קאטעגאריע:מלכי הגויים בתנ"ך]]
[[קטגוריה:פלשתים]]
[[קאטעגאריע:פלשתים]]
[[קטגוריה:פרשת וירא]]
[[קאטעגאריע:פרשת וירא]]
[[קטגוריה:פרשת תולדות]]
[[קאטעגאריע:פרשת תולדות]]
[[קטגוריה:בריתות במקרא]]
[[קאטעגאריע:בריתות במקרא]]
 
 
[[he:אבימלך מלך גרר]]