אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:צום גדליה"
אין תקציר עריכה צייכן: באקוקט |
ק (החלפת טקסט – "{{הלכה}}" ב־"{{הבהרה הלכתית}}") |
||
| (7 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''צום גדליה''' איז א [[תענית]] אין דעם | {{דעסקריפציע||ענגליש = Jewish fast|העב=צום שחל בג' בתשרי לזכר הרצחו של גדליה בן אחיקם וגלות שארית הפליטה|}} | ||
'''צום גדליה''' איז א [[תענית]] אין דעם אידישן לוח וואס מען פאסט [[ג' תשרי]]. אז ג' תשרי געפאלט שבת פאסט מען צומארגנס, [[ד' תשרי]]. | |||
== שטאמונג == | == שטאמונג == | ||
| שורה 12: | שורה 13: | ||
מען פאסט פון [[עלות השחר]] ביז מען זעט די ערשטע דריי שטערן ביינאכט. ווען עמיצער שטייט אויף פארטאגס מעג ער טרינקען ביז עלות, אבער עסן מעג מען נאר אז מ'האט געמאכט א תנאי איידער זיך לייגן שלאפן. | מען פאסט פון [[עלות השחר]] ביז מען זעט די ערשטע דריי שטערן ביינאכט. ווען עמיצער שטייט אויף פארטאגס מעג ער טרינקען ביז עלות, אבער עסן מעג מען נאר אז מ'האט געמאכט א תנאי איידער זיך לייגן שלאפן. | ||
דער [[ש"ץ]] זאגט נאך א ברכה, עננו, נאך "גואל ישראל". ביי שחרית זאגט מען נישט קיין [[סליחות]] ווייל מ'האט שוין געזאגט סליחות פארן דאווענען.<ref>אבער אין [[חב"ד]] זאגט מען נישט קיין סליחות אין די [[עשרת ימי תשובה|עשי"ת]], דעריבער זאגן זיי די סליחות פון צום גדליה ביי שחרית.</ref> מ'זאגט [[אבינו מלכנו]] נאך דער הויכער [[שמונה עשרה]] אזוי ווי אלע טעג אין די [[עשרת ימי תשובה|עשי"ת]]. ליינען ליינט מען ויחל סיי ביי שחרית סיי ביי מנחה; ביי די אשכנזים איז די דריטע עליה צו [[מנחה]] מפטיר, און מ'ליינט די | דער [[ש"ץ]] זאגט נאך א ברכה, עננו, נאך "גואל ישראל". ביי שחרית זאגט מען נישט קיין [[סליחות]] ווייל מ'האט שוין געזאגט סליחות פארן דאווענען.<ref>אבער אין [[חב"ד]] זאגט מען נישט קיין סליחות אין די [[עשרת ימי תשובה|עשי"ת]], דעריבער זאגן זיי די סליחות פון צום גדליה ביי שחרית.</ref> מ'זאגט [[אבינו מלכנו]] נאך דער הויכער [[שמונה עשרה]] אזוי ווי אלע טעג אין די [[עשרת ימי תשובה|עשי"ת]]. ליינען ליינט מען ויחל סיי ביי שחרית סיי ביי מנחה; ביי די אשכנזים איז די דריטע עליה צו [[מנחה]] מפטיר, און מ'ליינט די הפטורה '''דרשו''' ([[ישעיה]] נד). | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{טרויער טעג}} | |||
{{ | {{חגי ישראל ומועדיו}} | ||
{{ | {{הבהרה הלכתית}} | ||
[[קאַטעגאָריע:פאסט-טעג]] | [[קאַטעגאָריע:פאסט-טעג]] | ||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 12:10, 29 נאוועמבער 2023
צום גדליה איז א תענית אין דעם אידישן לוח וואס מען פאסט ג' תשרי. אז ג' תשרי געפאלט שבת פאסט מען צומארגנס, ד' תשרי.
שטאמונג
אום ג' תשרי (לויטן רד"ק (ירמיה מא, א) און אבן עזרא (זכריה ח, יט) איז דאס געווען א' תשרי) נאך חורבן בית ראשון ווען גדליהו בן אחיקם איז געווען דער פירער אויף די פארבליבענע רעשטלאך אידן אין מלכות יהודה ער איז געשטעלט געווארן דורך נבוכדנצר און זיין מיליטער, גדליה האט מיט געהאלטן מיט ירמיה הנביא אז מען זאל מאכן א פרידן פאקט מיט נבוכדנצר, כדי מציל זיין די איבריגע אידן, און כדי נבוכדנצר'ס מיליטער זאלן אויפהערן פארגיסן יידיש בליט ווי וואסער, אבער דארט איז געווען א מיליטער מאן ישמעאל בן נתניה, וואס האט געהאלפטען פונקט פארקערט אז מען טאר זיך נישט ברעכען, און ער האט מיט א שווינדל געמארדעט גדליהו בן אחיקם, ראש השנה נאכמיטאג אין מיטן גדליה'ס סעודת יום טוב. אזוי אז עס איז נישט געבליבן קיין עצה פאר די פאר לעצטע פארבליבענע יידן זיי האבן אראפגענידערט פון ארץ ישראל קיין מצרים. חז"ל שילדערן אז זינט די געשיכטע, איז ארץ ישראל געבליבן פוסט און וואוסט אן קיין שום לעבנסצייכן, פאר 50 יאר האט מיטאמאל א פויגל אריבערגעפלויגן ארץ ישראל.
(לויט דער שיטה אז עס איז געשען א' תשרי האט מען אפגעשטופט דעם געדענק-טאג צו ג' תשרי פון וועגן ראש השנה). דער בית יוסף אין סימן ת"ר ברענגט ביידע שיטות און איז מפלפל לויט דעם צי צום גדליה האט א דין פון א נדחה און מען קען מיקל זיין ביים פאסטן.
דינים און מנהגים
דער טאג ג' תשרי געפאלט אייביג אין די טעג ב' ד' ה' ז' און נישט אין די טעג פון א' ג' ו'
מען פאסט פון עלות השחר ביז מען זעט די ערשטע דריי שטערן ביינאכט. ווען עמיצער שטייט אויף פארטאגס מעג ער טרינקען ביז עלות, אבער עסן מעג מען נאר אז מ'האט געמאכט א תנאי איידער זיך לייגן שלאפן.
דער ש"ץ זאגט נאך א ברכה, עננו, נאך "גואל ישראל". ביי שחרית זאגט מען נישט קיין סליחות ווייל מ'האט שוין געזאגט סליחות פארן דאווענען.[1] מ'זאגט אבינו מלכנו נאך דער הויכער שמונה עשרה אזוי ווי אלע טעג אין די עשי"ת. ליינען ליינט מען ויחל סיי ביי שחרית סיי ביי מנחה; ביי די אשכנזים איז די דריטע עליה צו מנחה מפטיר, און מ'ליינט די הפטורה דרשו (ישעיה נד).
רעפערענצן
| די טרויער טעג אויפ'ן חורבן בית המקדש | ||
|---|---|---|
| ארבע תעניות | עשרה בטבת • שבעה עשר בתמוז • תשעה באב • צום גדליה | 
|
| בין המצרים | תלת דפורענותא • ניין טעג • שבת חזון • שבוע שחל בו תשעה באב • שבע דנחמתא | |
| סיפורים וקינות | חורבן בית המקדש השני • קינות לתשעה באב • מגילת איכה | |
| אידישע צייטן און ימים טובים | ||
|---|---|---|
| ימים טובים מן התורה | ראש השנה • יום כיפור • סוכות • שמיני עצרת • ערב פסח • פסח • שביעי של פסח • פסח שני • שבועות • חול המועד |  |
| פייערטעג מדרבנן אדער מנהג | אסרו חג • הושענא רבא • שמחת תורה • חנוכה • חמשה עשר בשבט • פורים • ל"ג בעומר • חמשה עשר באב | |
| ספעציעלע טעג | שבת • ראש חודש • חודש אלול • עשרת ימי תשובה • פורים קטן • ספירת העומר • בין המצרים • ראש השנה למלכים ולרגלים | |
| תעניות חובה | צום גדליה • עשרה בטבת • תענית אסתר • שבעה עשר בתמוז • תשעה באב | |
| תעניות רשות | יום כיפור קטן • תענית בכורים • כ' סיון • שובבי"ם • תענית בה"ב • תעניות גשמים • ז' אדר | |
| ספעציעלע שבתים | שבת מברכים • שבת שובה • שבת שירה • שבת שקלים • שבת זכור • שבת פרה • שבת החודש • שבת הגדול • שבת חזון • שבת נחמו | |
| פייערטעג פון קהילות | יום שמחת כהן • סיגד • י"ט כסלו • פורים שני • בסיסה • מימונה • סהרנה | |
קלארשטעלונג: די אינפארמאציע אויף המכלול איז בלויז פאר בארייכערונג און זאל נישט געזען ווערן ווי א פסק הלכה.
.png){kind=small}
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!