אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "הרב בערל וויין"

הרב וויין שטאמט פון א משפחה פון ליטווישע רבנים. ער איז געבוירן געווארן ט' ניסן תרצ"ד{{הערה|1={{cite book|last=Greenwald|first=Yisroel|title=Reb Mendel and his Wisdom|publisher=Mesorah|year=1995|isbn=978-0-89906-117-7|page=xvii}} (פון ענגלישער וויקיפעדיע).|שם=קפלן}}, אין [[שיקאגא|שיקאַגאָ]], אילינוי, אלס אן איינציגער זון צו רבי זאב וויין (תרס"ו–תשס"ד), און אסתר, א טאכטער פון רבי חיים צבי הלוי רובינשטיין (נפ' חשון תש"ד), דער גרינדער פון '[[העברעאישער טעאלאגישער קאלעדזש]]' (בית מדרש לתורה, באקאנט אלס "סקאָקי ישיבה" {{העב|ישיבת סקוקי}}), וועמען ר' בערל האט געשילדערט אלס זיין מוסטער{{הערה|{{לינק|קעפל=Rabbi Berel Wein's Statement of Motivation and Purpose|אדרעס=https://covenantfn.org/award-person/berel-wein/|זייטל=The Covenant Foundation}}.}}{{הערה|זעט [https://www.crcweb.org/rabbis/Rubenstein%20Chaim%20Zvi%20Halevi%201872-1944.pdf א באשרייבונג פון ר' בערל אויף זיין זיידן].}}. זיין פאטער ר' זאב איז געווען א תלמיד פון [[רבי שמעון שקאפ]] און שפעטער פון [[הרב קוק]] אין מרכז הרב ישיבה אין ירושלים{{הערה|{{לינק|שרייבער=Gedalia Guttentag|קעפל=Voice of History|אדרעס=https://mishpacha.com/voice-of-history/|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=August 19, 2025}}.|שם=משפח25}}, און האט עמיגרירט קיין אמעריקע און געדינט אלס רב פון קהלת בית המדרש הגדול אנשי לוקניק אין שיקאגא איבער 51 יאר{{הערה|{{עיה|The Sentinel|cgs||Rabbi Zev Wein To Be Honored By Kesser Maariv On Sunday|19660310|65}}.}}. ער איז געווען א ברודער פון הרב שמעי׳ דוד וויין, דער ערשטער רב אין חולון{{הערה|איבער אים זעט: [[ע:רבי שמעיה דוד ויין|רבי שמעיה דוד ויין]], אויף המכלול אין העברעאיש.}}.

הרב וויין האט געהאלטן, אז א מאנגל פון וויסן וועגן אידישער געשיכטע פירט צו סעקולאריזאציע{{הערה|{{לינק|שרייבער=Yonoson Rosenblum|קעפל=The Story That Never Grows Old|אדרעס=https://mishpacha.com/the-story-that-never-grows-old/|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=March 29, 2022}}.|שם=משפח22}}. ער האט אונטערגעשטראכן די וויכטיגקייט פון לערנען היסטאריע ווי א לעבעדיגע, רעלעוואנטע געשיכטע, אנשטאט בלויז דאטן און פאקטן, כדי עס זאל זיין "לעבעדיג" און פול מיט זינען און אויף צו פארשטיין אידישע אידענטיטעט און ציל. אידן קענען איבערלעבן נאר דורך היטן און לערנען די תורה, אבער זענען גענייגט צו איבער'חזר'ן דעם טעות פון פרובירן זיך צו אסימילירן אדער קאמפּראמיסירן, כאטש די היסטאריע ווייזט אז עס ארבעט נישט און די וואס האבן פרובירט האבן נישט מצליח געווען (למשל, שפאניע, דייטשלאנד, סאוויעטן פארבאנד){{הערה|{{יוטיוב|VIGL23pYVM|שם=Rabbi Berel Wein – Understanding Jewish History|ערוץ=Sparks Of History}}.|שם=ספארקס|כיוון=שמאל}}.

הרב וויין האט באטראכט אמעריקע ווי "דעם גאלדענעם לאנד" פאר אידן, מיט גרויסע מעגליכקייטן. אבער ער האט אויך געווארנט, אז דער רייכקייט און צו הויכע ערווארטונגען אין אמעריקע קען פירן צו אנטוישונג. אייראפעאישע אידן האבן געהאט נידעריגע מאטעריעלע ערווארטונגען, וואס האט בייגעשטייערט צו זייער עקשנות{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://jewishaction.com/religion/faith/life-after-the-holocaust-how-they-rebuilt/|קעפל=Life After the Holocaust: How They Rebuilt|זייטל=Jewish Action}}.}}. ער האט געגלייבט, אז יעדער גלות קומט צו א סוף, און דער סוף איז געווענליך נישט גליקליך. ער האט פאראויסגעזאגט אז די רעגירונג אין אמעריקע קען ענדיגן מיטן אריינמישן זיך אין רעליגיעזע שולעס און באגרעניצן רעליגיעזע פרייהייטן{{הערה|שם=משפח22}}{{הערה|שם=משפח25}}.

ער האט געגלייבט אז די היסטאריע פון דעם אידישן פאלק איז אן אפּשפיגלונג פון וויאזוי גאט ארבעט אין דער וועלט. ער האט באטראכט די גרינדונג פון מדינת ישראל צוזאמען מיט דער האלאקאסט אלס די צוויי הויפט געשעענישן פון דעם צוואנציגסטן יארהונדערט, וואס האבן ראדיקאל און שטענדיג געענדערט די אידישע געזעלשאפט{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.rabbiwein.com/blog/post-1598|קעפל=The Past And The Present}}; {{לינק|אדרעס=https://www.rabbiwein.com/blog/post-1600|קעפל=העבר וההווה|זייטל=RabbiWein.com|דאטום=March 16-17, 2014}}.}}. ער איז געווען א זעלטענער ציוניסט צווישן אנגעזעענע אמעריקאנער רבנים{{הערה|{{לינק|שרייבער=ABIGAIL KLEIN LEICHMAN|קעפל=An unorthodox approach to Orthodoxy|אדרעס=https://www.jpost.com/magazine/books/an-unorthodox-approach-to-orthodoxy-362251|זייטל=The Jerusalem Post|דאטום=July 10, 2014}}.}}, און האט געגלייבט אז די אידישע צוקונפט ליגט אין מדינת ישראל{{הערה|שם=משפח25}}, און אז די יעצטיגע גערודער איז א קאמף פאר דער אידענטיטעט פון א אידישער מדינה, מיט א דגש אויף דער ראלע פון תורה אין איר{{הערה|שם=ספארקס}}. ער האט אבזערווירט אז די ישראלדיגע געזעלשאפט ווערט מער און מער אידיש איבער די יארן{{הערה|שם=משפח22}}{{הערה|שם=משפח25}}. ער האט קריטיקירט ארטאדאקסישע גלייכגילטיקייט צו מדינת ישראל, טענה'נדיג אז אפילו די חרדישע אידנטום, אריינגערעכנט ישיבות ווי לעיקוואוד און סאטמאר, וואס זענען בשיטה קעגן דעם שטאַט ציוניזם, זענען אפהענגיג פון איר פאר זייער עקזיסטענץ און אנטוויקלונג{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://jewishaction.com/yom-haatzmaut/voices-of-faith-memories-of-1948-from-rabbi-berel-wein-ztl/|קעפל=Voices of Faith: Memories of 1948 from Rabbi Berel Wein, zt”l|זייטל=Jewish Action}}.}}{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.rabbiwein.com/blog/post-1542|קעפל=Lonely Israel}}; {{לינק|אדרעס=https://www.rabbiwein.com/blog/post-1546|קעפל=ישראל הבודדה|זייטל=RabbiWein.com|דאטום=November 4, 2013}}.}}.

*[https://www.yutorah.org/teachers/rabbi-berel-wein Rabbi Berel Wein - YUTorah]

*[https://torah.org/series/rabbiwein/ Rabbi Wein Archives - Torah.org]

*[https://audio.ohr.edu/showperson/id=10 Rabbi Berel Wein - Ohr Somayach Audio]