בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 97: | שורה 97: | ||
רבי ישראל'ס נייע איינפירונגען, הויפטזעכליך זיין נוצן וועלטליכע און אפילו "וואולגארישע" ניגונים פאר הייליגע ווערטער, האבן ארויסגערופן שטארקע קריטיק. [[רבי מנחם די לאנזאנא|רבי מנחם די לאָנזאַנאָ]] פון דמשק, וואס איז אויך געווען א גרויסער בעל מנגן און געשריבן פיוטים אבער האט געהאט ווייניגער הצלחה, האט שטארק קריטיקירט זיינע סטיל. כאטש ער האט נישט געהאט קיין פּראבלעם מיט'ן נוצן גויאישע מעלאדיעס פאר הייליגע לידער, און האט אפילו באוואונדערט די רוחניות'דיגע ווירקונג פון טערקישער מוזיק, האט ער זיך קעגנגעשטעלט ר' ישראל'ס עקסטרעמע סינטעזע, וואס האט אויך צוגעפּאסט די לשון-קודש ווערטער צו די קלאנגען פון די לועזישע הברות, לשון נופל על לשון, און דאס נוצן גשמיות'דיגע אויסדרוקן אין שירי קודש, למשל אין זיינע זמירות וועגן דער חתונה פון דער באשעפער און כלל ישראל. ר' מנחם האט געזאגט אויף ר' ישראל אז ער "האט זיך ערלויבט צו זאגן צו ה' יתברך אלץ וואס נואפים זאגן איינער דעם אנדערן"{{הערה|{{צ-בוך|מחבר=מנחם די לונזנו|נאמען=שתי ידות|מקום הוצאה=ווענעציע|שנת הוצאה=שע"ח|עמ=דף קמב|קישור=https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01007525110?page=287&rotate=0&theme=white}}.}}{{הערה|ענליך צו רמד"ל האט אין דער מאדערנע צייט [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט) אין אן ארטיקל שארף קריטיקירט ר' ישראל'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים ({{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}; {{לינק|אדרעס=https://almogbehar.wordpress.com/2012/11/04/ר-ישראל-נגארה-חיים-נחמן-ביאליק-ובוז/|שרייבער=אלמוג בהר|קעפל=ר' ישראל נג'ארה, חיים נחמן ביאליק ובוז|דאטום=04/11/2012}}).}}, און ווי אויך אז ר' ישראל "אונטערשיידט נישט צווישן שבת און תשעה באב"{{הערה|שתי ידות, [https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01007525110?page=130 דף סה,ב].}}{{הערה|[[#באריע|Beeri]], 2019, 62–63.}}{{הערה|[[#פדיה|פדיה, הטקסט]], ז' 103.}}. רבי ישראל פארטיידיגט זיך פון די קריטיק אין די הקדמות צו זיינע ספרים, ערקלערנדיג אז ער גיט פאסיגע טעקסטן צו די פאפולערע ניגונים כדי צו הייליגן זיי און דאס איז נויטיג פאר די רוחניותדיגע באדערפענישן פון ציבור. | רבי ישראל'ס נייע איינפירונגען, הויפטזעכליך זיין נוצן וועלטליכע און אפילו "וואולגארישע" ניגונים פאר הייליגע ווערטער, האבן ארויסגערופן שטארקע קריטיק. [[רבי מנחם די לאנזאנא|רבי מנחם די לאָנזאַנאָ]] פון דמשק, וואס איז אויך געווען א גרויסער בעל מנגן און געשריבן פיוטים אבער האט געהאט ווייניגער הצלחה, האט שטארק קריטיקירט זיינע סטיל. כאטש ער האט נישט געהאט קיין פּראבלעם מיט'ן נוצן גויאישע מעלאדיעס פאר הייליגע לידער, און האט אפילו באוואונדערט די רוחניות'דיגע ווירקונג פון טערקישער מוזיק, האט ער זיך קעגנגעשטעלט ר' ישראל'ס עקסטרעמע סינטעזע, וואס האט אויך צוגעפּאסט די לשון-קודש ווערטער צו די קלאנגען פון די לועזישע הברות, לשון נופל על לשון, און דאס נוצן גשמיות'דיגע אויסדרוקן אין שירי קודש, למשל אין זיינע זמירות וועגן דער חתונה פון דער באשעפער און כלל ישראל. ר' מנחם האט געזאגט אויף ר' ישראל אז ער "האט זיך ערלויבט צו זאגן צו ה' יתברך אלץ וואס נואפים זאגן איינער דעם אנדערן"{{הערה|{{צ-בוך|מחבר=מנחם די לונזנו|נאמען=שתי ידות|מקום הוצאה=ווענעציע|שנת הוצאה=שע"ח|עמ=דף קמב|קישור=https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01007525110?page=287&rotate=0&theme=white}}.}}{{הערה|ענליך צו רמד"ל האט אין דער מאדערנע צייט [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט) אין אן ארטיקל שארף קריטיקירט ר' ישראל'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים ({{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}; {{לינק|אדרעס=https://almogbehar.wordpress.com/2012/11/04/ר-ישראל-נגארה-חיים-נחמן-ביאליק-ובוז/|שרייבער=אלמוג בהר|קעפל=ר' ישראל נג'ארה, חיים נחמן ביאליק ובוז|דאטום=04/11/2012}}).}}, און ווי אויך אז ר' ישראל "אונטערשיידט נישט צווישן שבת און תשעה באב"{{הערה|שתי ידות, [https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01007525110?page=130 דף סה,ב].}}{{הערה|[[#באריע|Beeri]], 2019, 62–63.}}{{הערה|[[#פדיה|פדיה, הטקסט]], ז' 103.}}. רבי ישראל פארטיידיגט זיך פון די קריטיק אין די הקדמות צו זיינע ספרים, ערקלערנדיג אז ער גיט פאסיגע טעקסטן צו די פאפולערע ניגונים כדי צו הייליגן זיי און דאס איז נויטיג פאר די רוחניותדיגע באדערפענישן פון ציבור. | ||
[[רבי חיים וויטאל]] | די שווערסטע קריטיק אויף ר' ישראל איז אבער געקומען פון [[רבי חיים וויטאל]] אין זיין טיף פּערזענליכן טאגבוך, "ספר החזיונות", וואס איז נישט פארעפנטליכט געווארן בשלמות ביז תשי"ד. זיין קריטיק איז מער וועגן ר' ישראל'ס פּערזענליכע אויפפירונג ווי זיין פּאעטישע סטיל. די קלאגעס זענען געקומען פון א רוח (א [[דיבוק]]) וואס איז אריין אין א יונג מיידל אין דמשק אין יאר ה'שס"ט, וועלכע האט באשולדיגט ר' ישראל אין שווערע עבירות, אריינגערעכנט שכרות, ניבול פה, חילול שבת, זיך קריגן מיט זיין ווייב, אוממאראלישע מעשים, און באציאונגען מיט א גוי'טע. די רוח האט דערקלערט, אז עס איז פארבאטן צו רעדן מיט אים אדער צו זינגען זיינע לידער, און אז עס איז כמעט פּאסיג צו פּסל'ן די כתובות און גיטין וואס ער האט שוין געשריבן. | ||
ר' חיים וויטאל שרייבט, אז דער רוח האט אויך געזאגט אז ר' ישראל האט צוגעגרייט א מאלצייט אין בין המצרים, געזונגען הויך, געגעסן פלייש, געטרונקען וויין און זיך אנגע'שיכור'ט. ר' חיים גיבט אָן אז ר' ישראל האט צו אים מודה געווען אז די אינצידענט איז פארגעקומען{{הערה|{{היברובוקס|2=שבחי רבי חיים וויטאל|3=3767|page=17|מקום הוצאה=אוסטראה|שנת הוצאה=תקפ"ו|עמ=יט}}; רבי חיים וויטאל, '''ספר החזיונות''', מהדורת פיירשטיין, מכון בן-צבי, ירושלים תשס"ו, עמ' 68.}}. ר' חיים וויטאל זאגט אבער נישט צי ער האט געפרעגט ר' ישראל וועגן די מער ערנסטע באשולדיגונגען{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://seforimblog.com/2017/10/hasidism-in-america/|שרייבער=Marc B. Shapiro|קעפל=Hasidism in America|זייטל=Seforim Blog|דאטום=October 18, 2017}}}}. | |||
פון דער אנדערער זייט, האט דער [[רבי יצחק לוריא|אר"י הקדוש]], לויט [[רבי אליהו האיתמרי]] פון איזמיר, געהאט א פאזיטיווע מיינונג אויף אים, און ער האט געזאגט אז ער איז א נצוץ פון דוד המלך עליו השלום און אז זיינע פיוטים זענען געזאגט געווארן מיט רוח הקודש{{הערה|[[רבי אליהו האיתמרי]] פון איזמיר, '''שבט מוסר''', [https://www.sefaria.org/Shevet_Musar.34.8 פרק לד], קושטא תע"ב, דף קיא, ד.}}. | |||
פון דער אנדערער זייט, האט דער [[רבי יצחק לוריא|אר"י הקדוש]] געהאט א פאזיטיווע מיינונג אויף אים, און ער האט געזאגט אז ער איז א נצוץ פון דוד המלך עליו השלום און אז זיינע פיוטים זענען געזאגט געווארן מיט רוח הקודש{{הערה|[[רבי אליהו האיתמרי]] פון איזמיר, '''שבט מוסר''', [https://www.sefaria.org/Shevet_Musar.34.8 פרק לד], קושטא תע"ב, דף קיא, ד.}}. | |||
אין [[חמדת ימים]] ווערט דערציילט אז דער אר"י האט אמאל א פרייטאג צונאכטס געזען טויזנטער מלאכים גיין אראפ און ארויף צו הערן דאס זינגען פון רבי ישראל נאג'ארה, ווייל זיינע זמירות זענען געווען מיט רוח הקודש. דאן האט דער אר"י באמערקט אז די מלאכים זענען אוועקגעגאנגען, וויבאלד רבי ישראל האט געזונגען ביים טיש מיט אויפגעדעקטע ארעמס און אן קיין הוט, און דער אר"י געשיקט צוויי תלמידים זיינע אים צו זאגן דערוועגן. ווען ר' ישראל האט דאס געהערט האט אים באנומען א ציטערניש, ער האט זיך אוועקגעזעסן מיט דרך ארץ און זיך צוריקגעקערט צו זיין געזאנג, און די מלאכים האבן זיך גלייך אומגעקערט, פרייליך ווי ביי א חתונה. דער אר"י מיט זיין תלמיד האבן דאס געזען און זיך פארוואונדערט{{הערה|[[חמדת ימים]], חלק א, [https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990011295660205171/NLI איזמיר תצ"ב], דף עח ({{תורת אמת||פרק ח, אות יב|01830|0449_L2}}) און חלק ג {{תורת אמת|2=פרק ג, אות ו–ז|3=01832_part_2|4=0097_L2}}; רבי יצחק מאגריסו, ילקוט מעם לעז, ה'תק"ו, פר' ויקהל לח, ג. תר' ללשון קודש, [https://tablet.otzar.org/#/book/105653/p/421/t/8967672691234/fs/0/start/0/end/0/c תשכ"ט, עמו' תתתמג]; [[רבי אליעזר פאפו]], פלא יועץ (קושטא, תקפ"ד), [https://www.sefaria.org/Pele_Yoetz.9.3 ערך אכילה]. זעט {{אקדמיה|גרשם שלום|והתעלומה בעינה עומדת|44415014|בחינות בביקורת הספרות|ח (1955), עמ' 85–86}}; [[#בניהו|בניהו, תש"נ]], זז' 227–229.}}. | אין [[חמדת ימים]] ווערט דערציילט אז דער אר"י האט אמאל א פרייטאג צונאכטס געזען טויזנטער מלאכים גיין אראפ און ארויף צו הערן דאס זינגען פון רבי ישראל נאג'ארה, ווייל זיינע זמירות זענען געווען מיט רוח הקודש. דאן האט דער אר"י באמערקט אז די מלאכים זענען אוועקגעגאנגען, וויבאלד רבי ישראל האט געזונגען ביים טיש מיט אויפגעדעקטע ארעמס און אן קיין הוט, און דער אר"י געשיקט צוויי תלמידים זיינע אים צו זאגן דערוועגן. ווען ר' ישראל האט דאס געהערט האט אים באנומען א ציטערניש, ער האט זיך אוועקגעזעסן מיט דרך ארץ און זיך צוריקגעקערט צו זיין געזאנג, און די מלאכים האבן זיך גלייך אומגעקערט, פרייליך ווי ביי א חתונה. דער אר"י מיט זיין תלמיד האבן דאס געזען און זיך פארוואונדערט{{הערה|[[חמדת ימים]], חלק א, [https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990011295660205171/NLI איזמיר תצ"ב], דף עח ({{תורת אמת||פרק ח, אות יב|01830|0449_L2}}) און חלק ג {{תורת אמת|2=פרק ג, אות ו–ז|3=01832_part_2|4=0097_L2}}; רבי יצחק מאגריסו, ילקוט מעם לעז, ה'תק"ו, פר' ויקהל לח, ג. תר' ללשון קודש, [https://tablet.otzar.org/#/book/105653/p/421/t/8967672691234/fs/0/start/0/end/0/c תשכ"ט, עמו' תתתמג]; [[רבי אליעזר פאפו]], פלא יועץ (קושטא, תקפ"ד), [https://www.sefaria.org/Pele_Yoetz.9.3 ערך אכילה]. זעט {{אקדמיה|גרשם שלום|והתעלומה בעינה עומדת|44415014|בחינות בביקורת הספרות|ח (1955), עמ' 85–86}}; [[#בניהו|בניהו, תש"נ]], זז' 227–229.}}. | ||
דער חמדת ימים אליין שרייבט: "די קדמונים וכל בעלי השיר האבן שוין פארפאסט ספּעציעלע פיוטים צו זינגען שבת און פון זיי אלע האט מיר נישט געפאלן, בלויז די פיוטים פון בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, און דער איש המשכיל ישכיל בם אז עס זענען פארהאן פילע פון זיי וואס מען זאל נישט זאגן און שבתות און ימים טובים, און ער האט זיך פארלאזט על עין המשכיל"{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | דער חמדת ימים אליין שרייבט: "די קדמונים וכל בעלי השיר האבן שוין פארפאסט ספּעציעלע פיוטים צו זינגען שבת און פון זיי אלע האט מיר נישט געפאלן, בלויז די פיוטים פון בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, און דער איש המשכיל ישכיל בם אז עס זענען פארהאן פילע פון זיי וואס מען זאל נישט זאגן און שבתות און ימים טובים, און ער האט זיך פארלאזט על עין המשכיל"{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | ||
דער חתם סופר פלעגט אנהייב נישט זינגען דעם פיוט "יה רבון עלם". ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס, האט ער געזאגט: "איידער איך וועל ענטפלעקן מיין טעם, איז מיר ענדערש אז איר זאלט עס זינגען"{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=אוצרות הסופר|3=58497|page=141|באנד=יט|שנת הוצאה=תשס"ט|עמ=קלז|4=הערה יא}}.}}. | דער חתם סופר פלעגט אנהייב נישט זינגען דעם פיוט "יה רבון עלם". ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס, האט ער געזאגט: "איידער איך וועל ענטפלעקן מיין טעם, איז מיר ענדערש אז איר זאלט עס זינגען"{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=אוצרות הסופר|3=58497|page=141|באנד=יט|שנת הוצאה=תשס"ט|עמ=קלז|4=הערה יא}}.}}. פיל רבנים און גדולי הדור האבן נישט מקבל געװען די קריטיק און האבן װײטער געזונגען ר' ישראל נאגארה'ס פיוטים, צווישן זיי דער אוהב ישראל פון אפטא, דער בני יששכר, רבי הערשעלע רימנובער, רבי איציקל וואורקער און נאך פילע{{הערה|זעט א.י. דיין, האוצר כא.}}. | ||
גאון און בניהו פארטיידיגן ר' ישראל און שלאגן פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|גאון, מזרח ומעריב ה, עמ' 149; [[#בניהו|בניהו, תש"נ]], זז' 234–235 | די מאדערנע געלערנטע גאון און בניהו פארטיידיגן ר' ישראל און שלאגן פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|גאון, מזרח ומעריב ה, עמ' 149; [[#בניהו|בניהו, תש"נ]], זז' 234–235.}}. | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
| שורה 125: | שורה 124: | ||
*{{אקדמיה|שלי אלקיים|השושנה המיסטית: ר' ישראל נג'ארה|3431074|הפיוט כצוהר תרבותי: כיוונים חדשים להבנת הפיוט ולהבנייתו התרבותית|עורכת: חביבה פדיה. ירושלים: מכון ון ליר, 2012}} | *{{אקדמיה|שלי אלקיים|השושנה המיסטית: ר' ישראל נג'ארה|3431074|הפיוט כצוהר תרבותי: כיוונים חדשים להבנת הפיוט ולהבנייתו התרבותית|עורכת: חביבה פדיה. ירושלים: מכון ון ליר, 2012}} | ||
<div class="mw-content-ltr"> | <div class="mw-content-ltr"> | ||
*Meyer Waxman, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.31822016127086&seq=119 A history of Jewish literature], 2, 1960, pp. 93–97. | |||
*{{אנקער|באריע|{{אקדמיה|Tova Beeri|Israel Najara: A Beloved and Popular Poet|44464141|The Poet and the World|2019, pp. 59–76}}.}} | *{{אנקער|באריע|{{אקדמיה|Tova Beeri|Israel Najara: A Beloved and Popular Poet|44464141|The Poet and the World|2019, pp. 59–76}}.}} | ||
* | *Seroussi, Edwin. "Gossip, Rumors, Rehabilitation Israel Najara's Shaming Revisited." ''Jewish Quarterly Review'', vol. 115 no. 3, 2025, p. 453-488. https://dx.doi.org/10.1353/jqr.2025.a967048. | ||
</div> | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||