בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 2: | שורה 2: | ||
{{חלונית | {{חלונית | ||
| כותרת = יום שבת קודש הוא | | כותרת = יום שבת קודש הוא | ||
| תוכן = {{#tag:poem|'''י'''וֹם שַׁבָּת קוֹדֶשׁ הוּא | | תוכן = {{#tag:poem|'''י'''וֹם שַׁבָּת קוֹדֶשׁ הוּא | ||
אַשְׁרֵי הָאִישׁ שׁוֹמְרֵהוּ | אַשְׁרֵי הָאִישׁ שׁוֹמְרֵהוּ | ||
וְעַל הַיַּיִן זָכְרֵהוּ | וְעַל הַיַּיִן זָכְרֵהוּ | ||
| שורה 52: | שורה 52: | ||
בֵּרְכוֹ וְקִדְּשׁוֹ בְּמָן | בֵּרְכוֹ וְקִדְּשׁוֹ בְּמָן | ||
מִלְּרֶדֶת לְעַם לֹא אַלְמָן:וְהַשַּׁבָּת, נֶפֶשׁ מְשִׁיבַת, בְּפִיסַת בָּר אֲשֶׁר טָמָן | מִלְּרֶדֶת לְעַם לֹא אַלְמָן | ||
:וְהַשַּׁבָּת, נֶפֶשׁ מְשִׁיבַת, בְּפִיסַת בָּר אֲשֶׁר טָמָן | |||
| שורה 83: | שורה 84: | ||
| רוחב = auto | | רוחב = auto | ||
}} | }} | ||
'''יוֹם שַׁבָּת קֹדֶשׁ הוּא''' איז א [[פיוט]] וואס מען זינגט ביי די קהילות פון אשכנז צווישן די [[זמירות שבת]] | '''יוֹם שַׁבָּת קֹדֶשׁ הוּא''' איז א [[פיוט]] וואס מען זינגט ביי די קהילות פון אשכנז צווישן די [[זמירות שבת]] פון פרייטאג צונאכטס, דער נאמען פונעם מחבר איז "יהונתן". | ||
==מחבר און צייט== | |||
דער אידענטיטעט פונעם מחבר און זיין צייט איז נישט באקאנט, אויסער דעם פאקט אז זיין נאמען איז געווען יהונתן, ווי ער האט דאס פארצייכנט אינעם [[אקראסטיך]]. דאס ערשטע מאל דער פיוט איז געדרוקט געווארן איז געווען אין יאר ער"ה. | |||
==אויסשטעל== | ==אויסשטעל== | ||
דער פיוט באשטייט פון ניין סטראפן, וואס יעדער פון זיי אנטהאלט זעקס סטאנצן. די גראמען זענען אויסגעשטעלט אויף א קונסטליכן אופן{{הערה| | דער פיוט באשטייט פון ניין סטראפן, וואס יעדער פון זיי אנטהאלט זעקס סטאנצן. די גראמען זענען אויסגעשטעלט אויף א קונסטליכן אופן{{הערה|1={{היברובוקס|אברהם הכהן פון אנאניא|מטיב נגן|33314|page=5|מקום הוצאה=ווארשע|שנת הוצאה=תרל"ט|עמ=5–6}}.|שם=מטנ}}, די ערשטע דריי סטאנצן גראמען אינאיינעם, און אויך די לעצטע דריי סטאנצן. דער זעקסטער שורה איז גאר א לאנגער, און איז צעטיילט אין דריי, פארמירנדיג אינערליכע גראמען. די סטראפן הייבן זיך אן מיטן אקראסטיך פון דעם נאמען פונעם מחבר "יהונתן חזק". | ||
==אינהאלט== | ==אינהאלט== | ||
דער | דער פיוטן איז באזירט אויף פילע דרשות פון דער [[גמרא]] און מדרש וואס פארציילן איבער די שיינקייט פונעם שבת, און דאס גרויסקייט פון איר מכבד זיין. יעדער סטראַף רעדט פון א צווייטער מימרא. | ||
דער ערשטע סטראף זאגט אן אז מען זאל זיך נישט זארגן אויב האט מען נישט פאר הוצאות השבת, נאר מען זאל בארגן און דער באשעפער וועט שוין באצאלן, דאס איז באזירט אויפ'ן גמרא אין [[מסכת ביצה]]{{הערה|{{בבלי|ביצה|טו|ב|אן=מסכת}}}} "לוו עלי ואני פורע". דער צווייטער סטראף דערמאנט די געשיכטע פון [[יוסף מוקיר שבת]]{{הערה|{{בבלי|שבת|קיט|א}}}} אלס א ביישפיל פון דעם שכר פון מכבד זיין שבת, עס טייטלט אן אויף די "דריי זאכן" וואס מען זאל נישט פארמינערן, דאס איז וויין, פלייש, און פיש. | דער ערשטע סטראף זאגט אן אז מען זאל זיך נישט זארגן אויב האט מען נישט פאר הוצאות השבת, נאר מען זאל בארגן און דער באשעפער וועט שוין באצאלן, דאס איז באזירט אויפ'ן גמרא אין [[מסכת ביצה]]{{הערה|{{בבלי|ביצה|טו|ב|אן=מסכת}}}} "לוו עלי ואני פורע". דער צווייטער סטראף דערמאנט די געשיכטע פון [[יוסף מוקיר שבת]]{{הערה|{{בבלי|שבת|קיט|א}}}} אלס א ביישפיל פון דעם שכר פון מכבד זיין שבת, עס טייטלט אן אויף די "דריי זאכן" וואס מען זאל נישט פארמינערן, דאס איז וויין, פלייש, און פיש. | ||
| שורה 103: | שורה 105: | ||
דער זעקסטער איז באזירט אויפן פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ב|ג}}}} "וַיְבָרֶךְ אֱלֹקִים אֶת יוֹם הַשְּׁבִיעִי וַיְקַדֵּשׁ אֹתוֹ" אויף וואס דער מדרש{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|יא}}; אויך געברענגט אין {{תנ"ך|שמות|כ|י|מפרש=רש"י}} אויפן פסוק "עַל כֵּן בֵּרַךְ ד' אֶת יוֹם הַשַּׁבָּת וַיְקַדְּשֵׁהוּ"}} זאגט "ברכו במן, וקדשו במן". אז די מן איז נישט אראפגעקומען שבת, און פרייטאג איז געקומען דאפלט. | דער זעקסטער איז באזירט אויפן פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ב|ג}}}} "וַיְבָרֶךְ אֱלֹקִים אֶת יוֹם הַשְּׁבִיעִי וַיְקַדֵּשׁ אֹתוֹ" אויף וואס דער מדרש{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|יא}}; אויך געברענגט אין {{תנ"ך|שמות|כ|י|מפרש=רש"י}} אויפן פסוק "עַל כֵּן בֵּרַךְ ד' אֶת יוֹם הַשַּׁבָּת וַיְקַדְּשֵׁהוּ"}} זאגט "ברכו במן, וקדשו במן". אז די מן איז נישט אראפגעקומען שבת, און פרייטאג איז געקומען דאפלט. | ||
דער זיבעטער סטראף, זאגט אז דער שבת איז געגעבן געווארן אין מרה{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טו|כה|מפרש=רש"י}}}}, און דערנאך אז די הלכות פון שבת זענען ווי בערג וואס הענגען אויף א האר, ווי עס שטייט אין מסכת חגיגה{{הערה|{{בבלי|חגיגה|י|א|אן=מסכת}}}}, ווייל ס'איז דא ווייניג פסוקים און אסאך הלכות. | דער זיבעטער סטראף, זאגט אז דער שבת איז געגעבן געווארן אין מרה{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טו|כה|מפרש=רש"י}}}}, און דערנאך אז די הלכות פון שבת זענען ווי בערג וואס הענגען אויף א האר, ווי עס שטייט אין מסכת חגיגה{{הערה|{{בבלי|חגיגה|י|א|אן=מסכת}}}}, ווייל ס'איז דא ווייניג פסוקים און אסאך הלכות. | ||
דער זיבעטער סטראף פארציילט איבער דעם טייך [[סמבטיון]] וואס רוט שבת, און דאס דינט אלס הוכחה פאר א כופר וואס פארלאנגט א ראי' אויף שמירת שבת. אזוי ווי די גמרא פארציילט אין סנהדרין{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|סה|ב|אן=מסכת}}; {{מדרש רבה|בראשית|יא}}}} אז טורנוסרופוס הרשע, האט געפרעגט פון [[רבי עקיבא]]: ווער זאגט אז היינט איז שבת, האט ער אים געזאגט דער טייך סמבטיון וועט אויפווייזן. | דער זיבעטער סטראף פארציילט איבער דעם טייך [[סמבטיון]] וואס רוט שבת, און דאס דינט אלס הוכחה פאר א כופר וואס פארלאנגט א ראי' אויף שמירת שבת. אזוי ווי די גמרא פארציילט אין סנהדרין{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|סה|ב|אן=מסכת}}; {{מדרש רבה|בראשית|יא}}}} אז טורנוסרופוס הרשע, האט געפרעגט פון [[רבי עקיבא]]: ווער זאגט אז היינט איז שבת, האט ער אים געזאגט דער טייך סמבטיון וועט אויפווייזן. | ||
==דער אכטער סטראף== | ==דער אכטער סטראף== | ||
אנדערש ווי די אנדערע סטראפן, באציט זיך דער אכטער סטראף אויפן ליד זעלבסט, עס רימט אויס דעם שיר, און פירט אויס מיט אן אויסרוף אז מען זאל זיך נישט באנוצן מיטן קרוין פונעם שיר וואס איז בלויז פאסיג פאר מיר. | אנדערש ווי די אנדערע סטראפן, באציט זיך דער אכטער סטראף אויפן ליד זעלבסט, עס רימט אויס דעם שיר, און פירט אויס מיט אן אויסרוף אז מען זאל זיך נישט באנוצן מיטן קרוין פונעם שיר וואס איז בלויז פאסיג פאר מיר. | ||
איבער דעם פשט פון דעם אויסערארנטליכן געדיכט, האט [[רבי שלום רוקח]] פון בעלזא דערציילט, אז דער מחבר פון דעם שיר האט דאס אפגעשריבן אויף א צעטל, און נאך איידער ער האט באוויזן צו ערגענצן דעם לעצטן בית איז דאס פארלוירן געווארן, און א צווייטער איד האט דאס געפינען און איז ארומגעגאנגען אין שטעט דאס אפזינגען, און ער האט זיך בארימט מיט דעם שיינעם פיוט וואס ער האט אנגעבליך פארפאסט, ביז ער איז אנגעקומען צום שטאט פון רבי יהונתן' דער אמת'ער מחבר, וואס איז ערשטוינט געווארן צו הערן זיין פארלוירענעם ליד. ער האט באלד גענומען שרייען אז דאס איז זיינס און יענער איז א שווינדלער, און עס האט אויסגעבראכן א קריגעריי ווער עס איז גערעכט, ביז רבי יהונתן האט אים געפרעגט אויף וואס איז די אקראסטיך באזירט, און יענער האט נשיט געוואוסט צו ענטפערט ווייל ס'איז נאכנישט געווען ערגענצט, האט רבי יהונתן ערקלערט אז דאס איז זיין נאמען "יהונתן חזק" און יעדער האט אים גערעכט געגעבן דערויף{{הערה|שם=מטנ}}. | איבער דעם פשט פון דעם אויסערארנטליכן געדיכט, האט [[רבי שלום רוקח]] פון בעלזא דערציילט, אז דער מחבר פון דעם שיר האט דאס אפגעשריבן אויף א צעטל, און נאך איידער ער האט באוויזן צו ערגענצן דעם לעצטן בית איז דאס פארלוירן געווארן, און א צווייטער איד האט דאס געפינען און איז ארומגעגאנגען אין שטעט דאס אפזינגען, און ער האט זיך בארימט מיט דעם שיינעם פיוט וואס ער האט אנגעבליך פארפאסט, ביז ער איז אנגעקומען צום שטאט פון רבי יהונתן' דער אמת'ער מחבר, וואס איז ערשטוינט געווארן צו הערן זיין פארלוירענעם ליד. ער האט באלד גענומען שרייען אז דאס איז זיינס און יענער איז א שווינדלער, און עס האט אויסגעבראכן א קריגעריי ווער עס איז גערעכט, ביז רבי יהונתן האט אים געפרעגט אויף וואס איז די אקראסטיך באזירט, און יענער האט נשיט געוואוסט צו ענטפערט ווייל ס'איז נאכנישט געווען ערגענצט, האט רבי יהונתן ערקלערט אז דאס איז זיין נאמען "יהונתן חזק" און יעדער האט אים גערעכט געגעבן דערויף{{הערה|שם=מטנ}}. | ||
אנדערע פארציילן די מעשה אז די פארזאמלטע האבן געזאגט, אז מען וועט אויספרובירן און זען ווער עס וועט קענען ערגענצן דעם פעלנדן סטראף, אז עס זאל פאסן לויטן געבוי פון פיוט, איז א ראי' אז ער האט דאס געמאכט, און רבי יהונתן האט דאס שיין און פאסיג צוגעענדיגט, אריינגעבנדיג פאר יענעם{{הערה|קובץ אור ישראל גליון קי זייט קלט, און גליון קנג זייט קנב}} | אנדערע פארציילן די מעשה אז די פארזאמלטע האבן געזאגט, אז מען וועט אויספרובירן און זען ווער עס וועט קענען ערגענצן דעם פעלנדן סטראף, אז עס זאל פאסן לויטן געבוי פון פיוט, איז א ראי' אז ער האט דאס געמאכט, און רבי יהונתן האט דאס שיין און פאסיג צוגעענדיגט, אריינגעבנדיג פאר יענעם{{הערה|קובץ אור ישראל גליון קי זייט קלט, און גליון קנג זייט קנב}} | ||
| שורה 117: | שורה 119: | ||
עס איז פארפאסט געווארן א צאל ניגונים צוגעפאסט צו דעם ליד, און אויך איז פארהאן אין געוויסע קהילות א נוסח מיט וואס מען זינגט דעם פיוט. | עס איז פארפאסט געווארן א צאל ניגונים צוגעפאסט צו דעם ליד, און אויך איז פארהאן אין געוויסע קהילות א נוסח מיט וואס מען זינגט דעם פיוט. | ||
אין טייל חסידישע הויפן פירט מען זיך צו אנהייבן | אין טייל חסידישע הויפן פירט מען זיך צו אויסלאזן די ערשטע העלפט פונעם זמר און אנהייבן "תנו שבח ושירה". די טעם ווערט אנגעגעבן ווייל מען וויל נישט דערמאנען דעם שלעכטן מלאך וואס ווערט געברענגט אינעם דריטן סטראף. | ||
אין [[וויזשניץ (חסידות)|וויזשניץ]] פירט מען זיך צו זינגען דעם פיוט פון תנו שבח בלויז אויף שבת פרשת משפטים, און מען האט איבערגעזינגען די ווערטער "נפש כי נאנחה בא שבת בא מנוחה" מערערע מאל אין א צי. דער [[רבי ישראל האגער (אהבת ישראל)|אהבת ישראל]] האט דאס נישט געלאזט זינגען אין אן אנדערע וואך{{הערה|{{צ-ספר|מחבר=בעריש ויינברגר|שם=עדות ביהוסף|שנת הוצאה=תשס"ב|עמ=ס"ה}}}}. | אין [[וויזשניץ (חסידות)|וויזשניץ]] פירט מען זיך צו זינגען דעם פיוט פון תנו שבח בלויז אויף שבת פרשת משפטים, און מען האט איבערגעזינגען די ווערטער "נפש כי נאנחה בא שבת בא מנוחה" מערערע מאל אין א צי. דער [[רבי ישראל האגער (אהבת ישראל)|אהבת ישראל]] האט דאס נישט געלאזט זינגען אין אן אנדערע וואך{{הערה|{{צ-ספר|מחבר=בעריש ויינברגר|שם=עדות ביהוסף|שנת הוצאה=תשס"ב|עמ=ס"ה}}}}. | ||
עס איז פארהאן א צאל ניגונים אויף ווערטער וואס ערשיינען אין דעם פיוט, צווישן זיי א באקאנטער ניגון אויף די ווערטער "שׁוֹמְרֵי מִצְוֹתֶיהָ | עס איז פארהאן א צאל ניגונים אויף ווערטער וואס ערשיינען אין דעם פיוט, צווישן זיי א באקאנטער ניגון אויף די ווערטער "שׁוֹמְרֵי מִצְוֹתֶיהָ ינְחָלוּ, לְיוֹם שֶׁכֻּלּוֹ, שַׁבָּת בְּצִבְאוֹתֶיהָ; זֶּה הָאוֹת אֲשֶׁר שָׂם אֵ-ל בֵּינוֹ וּבֵין בְּנֵי ישְׂרָאֵל", פארפאסט דורך א בעלזער חסיד יודל איינהארן{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.jyrics.com/lyrics/shomrei-mitzvoseha-שומרי-מצוותיה/|קעפל=שומרי מצוותיה|זייטל=jyrics}}}}, און עטליכע ניגונים אויף די ווערטער "תְנוּ שֶׁבַח וְשִׁירָה, לָאֵ-ל אֲשֶׁר שַׁבָּת בָּרָא", אריינגערעכנט עטליכע ניגונים וואס מען זינגט אין באבוב{{הערה|זעט {{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=3098277#p3098277|קעפל=תגובה|זייטל=אייוועלט}}}}. | ||
== דרויסנדיגע לינקס== | == דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{ויקיטקסט בשורה|יום שבת קדש הוא}} | {{ויקיטקסט בשורה|יום שבת קדש הוא}} | ||
רעדאגירונגען