מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
ק
(diffedit)
ק ((diffedit)) |
|||
| (10 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 171: | שורה 171: | ||
===דרוקן און מאנוסקריפטן=== | ===דרוקן און מאנוסקריפטן=== | ||
דער ערשטער געדרוקטער פארמאט פון דער געשיכטע וואס מען ווייסט, איז א העפט אין אידיש, "מגילת רבי מאיר", וואס איז געדרוקט געווארן אין קרעמאָנע, איטאליע ארום יאר ה'ש"כ{{הערה|{{היברובוקס|פרידבערג|בית עקד ספרים|37114|page=309|לינק טעקסט=אות מ, נומער 2927}}}}. א קאפּיע דערפון איז נישט באקאנט צו עקזיסטירן היינט, אבער עס ווערט דערמאנט אין די ליסטעס פונעם איטאליענישן צענזור{{הערה|{{אוצר החכמה| | דער ערשטער געדרוקטער פארמאט פון דער געשיכטע וואס מען ווייסט, איז א העפט אין אידיש, "מגילת רבי מאיר", וואס איז געדרוקט געווארן אין קרעמאָנע, איטאליע ארום יאר ה'ש"כ{{הערה|{{היברובוקס|פרידבערג|בית עקד ספרים|37114|page=309|לינק טעקסט=אות מ, נומער 2927}}}}. א קאפּיע דערפון איז נישט באקאנט צו עקזיסטירן היינט, אבער עס ווערט דערמאנט אין די ליסטעס פונעם איטאליענישן צענזור{{הערה|{{אוצר החכמה|חנא שמערוק|ספר זכרון לאריה ליאונה קארפי|612880|page=120|קעפל=ראשיתה של הפרוזה הסיפורית ביידיש ומרכזה באיטליה|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשכ"ז|עמ=122–126}}.}}. | ||
אביסל שפעטער איז די מעשה איבערגעזעצט געווארן אויף לשון הקודש אין א כתב יד געשריבן אין איטאליע אין יאר ה'ש"צ, אונטערן קעפל "מגילת ספר ר' מאיר ... אשר היה במלכות אלימנייא [=דייטשלאנד]". דער מעתיק שרייבט אינעם פארווארט אז וויבאלד נישט יעדער פארשטייט אידיש, און ער זעט אז די מעשה געפינט זיך בלויז אויף לשון אשכנז, און נאר אין איינס פון הונדערט אלטע אשכנז'ישע מחזורים, דערפאר זעצט ער עס איבער אין לשון קודש, יעדער זאל עס פארשטיין{{הערה|שם=מגילה|{{כתיב|ספריית כל ישראל חברים, פריס, צרפת Ms. 178|990001499450205171|דף 160א–166א|61161660}}; געדרוקט ביי: עלי יסיף, 'תרגום קדמון ונוסח עברי של מעשה אקדמות', בקורת ופרשנות 9-10 (תשל"ז), עמ' 214-228, מיט נישט ווייניג גרייזן}}. | אביסל שפעטער איז די מעשה איבערגעזעצט געווארן אויף לשון הקודש אין א כתב יד געשריבן אין איטאליע אין יאר ה'ש"צ, אונטערן קעפל "מגילת ספר ר' מאיר ... אשר היה במלכות אלימנייא [=דייטשלאנד]". דער מעתיק שרייבט אינעם פארווארט אז וויבאלד נישט יעדער פארשטייט אידיש, און ער זעט אז די מעשה געפינט זיך בלויז אויף לשון אשכנז, און נאר אין איינס פון הונדערט אלטע אשכנז'ישע מחזורים, דערפאר זעצט ער עס איבער אין לשון קודש, יעדער זאל עס פארשטיין{{הערה|שם=מגילה|{{כתיב|ספריית כל ישראל חברים, פריס, צרפת Ms. 178|990001499450205171|דף 160א–166א|61161660}}; געדרוקט ביי: עלי יסיף, 'תרגום קדמון ונוסח עברי של מעשה אקדמות', בקורת ופרשנות 9-10 (תשל"ז), עמ' 214-228, מיט נישט ווייניג גרייזן}}. | ||
| שורה 184: | שורה 184: | ||
פאלגנד איז די מעשה אין קורצן, באזירט אויף די מאנוסקריפּט פון איטאליע ש"צ און דער דרוק פון פירט תנ"ד: | פאלגנד איז די מעשה אין קורצן, באזירט אויף די מאנוסקריפּט פון איטאליע ש"צ און דער דרוק פון פירט תנ"ד: | ||
עס זענען געווען מכשפים וועלכע האבן פארמאגט א "גליק ראד" דורך וועלכער דער טייוול האט זיי אויסגעלערנט "צויבער", און דער גליק ראד איז צעבראכן געווארן דורך א איד. איינע פון די מכשפים, א [[מאנאך]], האט אלס נקמה גע'הרג'עט פיל אידן דורך כישוף. נאך וואס די אידן האבן זיך באקלאגט פארן קייזער, האט ער באשטימט אן עפנטליכער פארמעסט צווישן די אידישע חכמים מיט'ן גלח. נאכ'ן פארמערן תשובה, תפילה, און צדקה, האט דער "בעל החלומות" אנטפלעקט פאר די חכמים אין חלום אז דער וואס איז פאסיג זיך צו פארמעסטן מיט דעם גלח איז איינער פון די עשרת השבטים וואס געפונען זיך הינטער'ן [[סמבטיון]], וואס ווארפט שטיינער די גאנצע וואך און רוט נאר שבת. | עס זענען געווען מכשפים וועלכע האבן פארמאגט א "גליק ראד" דורך וועלכער דער טייוול האט זיי אויסגעלערנט "צויבער" ([[כישוף]]), און דער גליק ראד איז צעבראכן געווארן דורך א איד. איינע פון די מכשפים, א [[מאנאך]], האט אלס נקמה גע'הרג'עט פיל אידן דורך כישוף. נאך וואס די אידן האבן זיך באקלאגט פארן קייזער, האט ער באשטימט אן עפנטליכער פארמעסט צווישן די אידישע חכמים מיט'ן גלח. נאכ'ן פארמערן תשובה, תפילה, און צדקה, האט דער "בעל החלומות" אנטפלעקט פאר די חכמים אין חלום אז דער וואס איז פאסיג זיך צו פארמעסטן מיט דעם גלח איז איינער פון די עשרת השבטים וואס געפונען זיך הינטער'ן [[סמבטיון]], וואס ווארפט שטיינער די גאנצע וואך און רוט נאר שבת. | ||
מען האט אויסגעוועלט רבי מאיר ש"ץ צו גיין צו די עשרת השבטים, לצורך פיקוח נפש איז ער אריבער דעם סמבטיון אום שבת – ווען עס רוט. ביי די עשרת השבטים האט דער בית דין געוואלט אים פארשטיינערן פאר'ן מחלל שבת זיין, אבער נאכדעם וואס זיי האבן געזען דעם בריוו פון די קהילה האבן זיי פארשטאנען אז עס איז געווען פיקוח נפש | מען האט אויסגעוועלט רבי מאיר ש"ץ צו גיין צו די עשרת השבטים, לצורך פיקוח נפש איז ער אריבער דעם סמבטיון אום שבת – ווען עס רוט. ביי די עשרת השבטים האט דער בית דין געוואלט אים פארשטיינערן פאר'ן מחלל שבת זיין, אבער נאכדעם וואס זיי האבן געזען דעם בריוו פון די קהילה האבן זיי פארשטאנען אז עס איז געווען פיקוח נפש. | ||
די עשרת השבטים האבן געווארפן א גורל ווער עס זאל גיין העלפן די אידן אין אשכנז. | די עשרת השבטים האבן געווארפן א גורל ווער עס זאל גיין העלפן די אידן אין אשכנז. דער גורל איז געפאלן אויף אן אלטן, קליינעם, הינקעדיגן אידל מיטן נאמען דן. ער איז אויך אריבער דעם סמבטיון שבת, ווייל עס איז געווען פיקוח נפש. רבי מאיר איז געבליבן אריבער דעם טייך, ווייל זיין צוריקקער איז נישט געווען פיקוח נפש. ער האט אויך נישט געקענט שיקן א גט פאר זיין ווייב, ווייל דאס האט נישט געדריקט שבת, און זיין ווייב איז געבליבן אן עגונה. | ||
דער קומענדיגער טאג איז געווען ערב שבועות, און דער אידל | דער אידל דן האט זיך טאקע ארויסגעשטעלט קעגן דעם גלח, און ער האט באוויזן זיך צו שטארקן אויף זיין כישוף. מיט כוחות הקדושה און מיט הילף פון "שמות הקדושים" האט ער דעם גלח פארברענט און צעמאלן, און זיין אש איז געפלויגן צום מדבר. אזוי ארום זענען די אידן געראטעוועט געווארן. | ||
דער קומענדיגער טאג איז געווען ערב שבועות, און דער אידל דן האט דערציילט דער קהילה אז ביי זיין וועג צו דעם שיף, האט רבי מאיר אים באגלייט און פארגעזונגען א זמר וואס ער האט יעצט פארפאסט, און אים געבעטן אז דער זמר זאל געזאגט ווערן יעדעס יאר שבועות, כדי מען זאל אים געדענקען. ער האט צוגעלייגט אז מ'זאל עס זאגן נאכ'ן פסוק "במדבר סיני" אלס זכר צום נס וואס דעם גלח'ס איבערבלייבענישן זענען פארפלויגן צום מדבר. | |||
===אנדערע ווערסיעס=== | ===אנדערע ווערסיעס=== | ||
| שורה 203: | שורה 205: | ||
דער [[רבי אליה שפירא|אליה רבה]] ברענגט עס אלס הסבר צום מנהג צו זאגן נאכן ערשטן פסוק: "עס איז דא געדרוקט אין לשון אשכנז, אור אלט, א לאנגע מעשה איבער וואס מען האט מתקן געווען אקדמות, און עס פירט אויס אז וויבאלד די מעשה איז געווען אין מדבר, האט מען עס מתקן געזאגט צו זאגן נאך במדבר סיני, א זכר לנס"{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תצד|מפרש=אליה רבה|סק=ה|אן=חלק}}}}. דער 'אור אלטער' דרוק וואס דער אליה רבה דערמאנט איז ווארשיינליך די קונטרס'ל "מגילת רבי מאיר", געדרוקט אין קרעמאָנא. | דער [[רבי אליה שפירא|אליה רבה]] ברענגט עס אלס הסבר צום מנהג צו זאגן נאכן ערשטן פסוק: "עס איז דא געדרוקט אין לשון אשכנז, אור אלט, א לאנגע מעשה איבער וואס מען האט מתקן געווען אקדמות, און עס פירט אויס אז וויבאלד די מעשה איז געווען אין מדבר, האט מען עס מתקן געזאגט צו זאגן נאך במדבר סיני, א זכר לנס"{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תצד|מפרש=אליה רבה|סק=ה|אן=חלק}}}}. דער 'אור אלטער' דרוק וואס דער אליה רבה דערמאנט איז ווארשיינליך די קונטרס'ל "מגילת רבי מאיר", געדרוקט אין קרעמאָנא. | ||
אין א בריוו וואס די גדולים פון צפת, צווישן זיי דער [[בת עין]] און [[רבי ישראל פון שקלאוו]], האבן אדרעסירט צו די עשרת השבטים, דערמאנען זיי די מעשה: " | אין א בריוו וואס די גדולים פון צפת, צווישן זיי דער [[בת עין]] און [[רבי ישראל פון שקלאוו]], האבן אדרעסירט צו די עשרת השבטים, דערמאנען זיי די מעשה: "אזוי ווי מיר האבן געהערט מיט אונזערע אייגענע אויערן פון עדי ראייה, אונזערע עלטערן האבן אונז דערציילט, אז אין דעם אלף החמישי איז געווען א שווערע גזירה אין גלות אין דעם לאנד פון אונזערע ברידער בנ"י אין דעם לאנד אשכנז דורך א שלעכטער גוי א מכשף וואס האט געוואלט פארטיליגן די אידן, און כלל אחינו בני ישראל האבן געשיקט געטרייע שליחים צו דעם וואוינארט פון אונזערע הייליגע ברידער די בני משה ע"ה, וישיגו אותם חונים אויף יענער זייט פון דעם טייך סמבטיון, און א צדיק מיטן נאמען רבי מאיר חזן, וואס האט געמאכט די שירת אקדמות וואס מען זאגט דעם טאג פון מתן תורה פאר קריאת התורה, איז אריבער דעם טייך סמבטיון שבת פאר פיקוח נפש, און איז צוגעגאנגען צו אונזערע הייליגע ברידער, און זיי האבן פון דארט געשיקט א צדיק מיטן נאמען ר' דן, און מיט די וואונדערליכע גבורות וואס ער האט געטאן און געוויזן און מקדש געווען זיין גרויסן און הייליגן נאמען ית"ש, האט ער געראטעוועט אונזערע ברידער בני ישראל אין יענעם לאנד."{{הערה|{{ספריא|רבי ישראל שקלאווער|אגרת אל עשרת השבטים|Letter_to_the_Ten_Lost_Tribes_of_Israel.4|צפת, תק"צ}}, געדרוקט אמסטערדאם, תקצ"א.}}. | ||
פארהאן וואס זענען מפקפק אויף דער קראנטקייט פון די געשיכטעס און אין די דעטאלן דערפון. | פארהאן וואס זענען מפקפק אויף דער קראנטקייט פון די געשיכטעס און אין די דעטאלן דערפון. רבי וואלף היידנהיים שרייבט אינעם אריינפיר צום פיוט אקדמות: "וקלא דלא פסיק כי רב מעשהו שבא המחבר לכך, אם קבלה היא נקבל. אמנם אין ראיה ומופת ע״ז ואין משגיחין בבת קול, אמרתי איני יודע, והנחתיו"{{הערה|זעט מחזור פון היידנהיים {{היברובוקס|2=קרובות - מחזור לחג השבועות|3=43202|page=143|מקום הוצאה=רעדלהיים|שנת הוצאה=תקצ"א|עמ=39}}.}}. | ||
לגבי דער יאר ווען די מעשה האט פאסירט זענען דא קעגנזייטיגע דאטומען אין די פארשידענע ווערסיעס, וועלכע שטימען נישט מיט די לעבנס-יארן פון רבי מאיר ש"ץ. די מעשה ווערט דערציילט אויפ'ן יאר | לגבי דער יאר ווען די מעשה האט פאסירט זענען דא קעגנזייטיגע דאטומען אין די פארשידענע ווערסיעס, וועלכע שטימען נישט מיט די לעבנס-יארן פון רבי מאיר ש"ץ. די מעשה ווערט דערציילט אויפ'ן יאר תס"א{{הערה|שם=מגילה}} (וואס א שפעטערער דרוקער האט פארראכטן אויף [ד' אלפים] תשס"א אז ס'זאל שטימען מיט די תקופה פון רבי מאיר ש"ץ{{הערה|שם=מגד'}}), קכ"א{{הערה|שם=ריוו}}, און קס"א{{הערה|שם=פירט}}. אויך די נעמען פון די קעניגן וואס ווערן דערמאנט זענען נישט באקאנט אין היסטאריע. | ||
עס זענען פארהאן פארשידענע מסורות איבער דעם מקום קבורה פון רבי מאיר ש"ץ, אין [[לובלין]], [[גוש חלב]] און אנדערע, לויט וועלכע עס קען נישט זיין אז ער איז פארבליבן "אויפ'ן אנדערן זייט סמבטיון". | עס זענען פארהאן פארשידענע מסורות איבער דעם מקום קבורה פון רבי מאיר ש"ץ, אין [[לובלין]], [[גוש חלב]] און אנדערע, לויט וועלכע עס קען נישט זיין אז ער איז פארבליבן "אויפ'ן אנדערן זייט סמבטיון". | ||
| שורה 220: | שורה 222: | ||
*{{אנקער|ריווקינד|{{אוצר החכמה|יצחק ריווקינד|די היסטארישע אלעגאריע פון ר' מאיר ש"ץ|146890|מקום הוצאה=ווילנע|שנת הוצאה=תרפ"ט}}}} | *{{אנקער|ריווקינד|{{אוצר החכמה|יצחק ריווקינד|די היסטארישע אלעגאריע פון ר' מאיר ש"ץ|146890|מקום הוצאה=ווילנע|שנת הוצאה=תרפ"ט}}}} | ||
*{{היברובוקס|חיים נחמיה שובין|סדר אקדמות עם פירוש שני המאורות|46778|מקום הוצאה=ווילנא|שנת הוצאה=תרס"ב|סופיקס=יא}} | *{{היברובוקס|חיים נחמיה שובין|סדר אקדמות עם פירוש שני המאורות|46778|מקום הוצאה=ווילנא|שנת הוצאה=תרס"ב|סופיקס=יא}} | ||
*[[מנחם מנדל]], [https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yiddish-books/spb-nybc211287/menahem-mendl-di-sheynkayt-fun-yom-tev-vol-2 די שיינקייט פון יום טוב שבועות], ירושלים, תשמ"ט, עמ' קיג–קמב. | |||
<div class="mw-content-ltr"> | <div class="mw-content-ltr"> | ||
*{{אקדמיה|Jeffrey Hoffman|Akdamut: History, Folklore, and Meaning|26229595|Jewish Quarterly Review|99:2, 2009, pp.161–183}}. | *{{אקדמיה|Jeffrey Hoffman|Akdamut: History, Folklore, and Meaning|26229595|Jewish Quarterly Review|99:2, 2009, pp.161–183}}. | ||
| שורה 235: | שורה 238: | ||
*{{אייוועלט|1=19980|2=שבח דא שירתא (שיינע באשרייבונג אויף אקדמות)|4=אנעים זמירות}} | *{{אייוועלט|1=19980|2=שבח דא שירתא (שיינע באשרייבונג אויף אקדמות)|4=אנעים זמירות}} | ||
*{{אייוועלט|1=42507|2=דער 'אקדמות' - פון אונזער זייט פונעם סמבטיון!|4=חוח בין השושנים}} | *{{אייוועלט|1=42507|2=דער 'אקדמות' - פון אונזער זייט פונעם סמבטיון!|4=חוח בין השושנים}} | ||
*{{יוטיוב|Yel4TQfFLhU|מאטי אילאוויטש & שלום לעממער|שם=סמבּטיון}} | *{{יוטיוב|toPzoXRZgwo&t|חיים עוזר געלדצעהלער|שם=די היסטאריע, מיסטעריע, און עוואלוציע פון אקדמות|ערוץ=תפארת אליעזר|סוג=שיעור}} | ||
*{{יוטיוב|Yel4TQfFLhU|מאטי אילאוויטש & שלום לעממער|שם=סמבּטיון|סוג=סינגל}} | |||
==נאטיצן== | ==נאטיצן== | ||