מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
אפדעיט
אין תקציר עריכה |
(אפדעיט) |
||
| (6 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|סימנים פון רבי יהודה פאר די צען מכות}} | {{דעסקריפציע|סימנים פון רבי יהודה פאר די צען מכות}} | ||
[[טעקע:Hispano-Moresque Haggadah 04.jpg|קליין|די סימנים אינעם היספּאנא-מארעסק הגדה, קאסטיליע אנהויב אלף החמישי]] | |||
[[טעקע:National Library of Israel, Rothschild Haggadah 2861727 486099.jpg|קליין|די [[צען מכות]] מיט א מאלעריי וואס באצייכנט א תנא, אין די ראטשילד הגדה, צפון איטאליע, ה'רל"ט.]] | |||
| | |||
די ווערטער '''דצ"ך עד"ש באח"ב''' זענען אנגעגעבן אלס [[סימנים (ש"ס)|סימנים]] פאר די [[צען מכות]] דורך [[רבי יהודה]] אין די [[הגדה של פסח]] ביי מגיד{{הערה|דער מקור איז אין {{ספרי|1=דברים|4=שא}}; מדרש תנאים דברים כ"ו.}}. | די ווערטער '''דצ"ך עד"ש באח"ב''' זענען אנגעגעבן אלס [[סימנים (ש"ס)|סימנים]] פאר די [[צען מכות]] דורך [[רבי יהודה]] אין די [[הגדה של פסח]] ביי מגיד{{הערה|דער מקור איז אין {{ספרי|1=דברים|4=שא}}; מדרש תנאים דברים כ"ו.}}. | ||
די סימנים אנטהאלטן די [[ראשי תיבות]] פון די מכות: '''ד'''ם, '''צ'''פרדע, '''כ'''ינים; '''ע'''רוב, '''ד'''בר, '''ש'''חין; '''ב'''רד, '''א'''רבה, '''ח'''ושך, מכת '''ב'''כורות. | די סימנים אנטהאלטן די [[ראשי תיבות]] פון די מכות: '''ד'''ם, '''צ'''פרדע, '''כ'''ינים; '''ע'''רוב, '''ד'''בר, '''ש'''חין; '''ב'''רד, '''א'''רבה, '''ח'''ושך, מכת '''ב'''כורות. | ||
| שורה 9: | שורה 7: | ||
== ערקלערונגען == | == ערקלערונגען == | ||
[[טעקע:Hagada016-2.jpg|קליין|ראַדירונג פון די צען מכות און די סימנים דורך יוסף בודקו, בערלין תרע"ז]] | |||
[[טעקע:Hamburg Haggadah 1731 14.jpg|קליין|די מכות און סימנים אין הגדה דורך יוסף סופר, האמבורג ה'תצ"א]] | |||
די מפרשים ערקלערן אז די ראשי תיבות איז נישט בלויז א גרינגע וועג צו געדענקען די רייע פון די צען מכות, און זיי טייטשן אריין פארשידענע ערקלערונגען איבער די ציל און מאטיוו פון די סימנים. | די מפרשים ערקלערן אז די ראשי תיבות איז נישט בלויז א גרינגע וועג צו געדענקען די רייע פון די צען מכות, און זיי טייטשן אריין פארשידענע ערקלערונגען איבער די ציל און מאטיוו פון די סימנים. | ||
| שורה 17: | שורה 17: | ||
===באזונדערע גרופעס=== | ===באזונדערע גרופעס=== | ||
עטליכע ראשונים ערקלערן אז די סימנים צייגן אן אויף דריי באזונדערע גרופעס און הגדרות פון די מכות (לויט געוויסע פשטים שטימט מכת בכורות אריין מיט די דריטע גרופע, און לויט אנדערע איז עס אייגנארטיג און איז בלויז צוזאמגעשטעלט מיט'ן לעצטן סימן פאר פּראקטישקייט{{הערה|זעט אויך [https://library.alhatorah.org/?r1=Maharal%20Gevurot%20Hashem%2034 מהר״ל גבורות ה׳ ל״ד]; [https://mg.alhatorah.org/SP/R.%20S.R.%20Hirsch/Shemot/7.15 רש״ר הירש שמות ז׳:ט״ו]; [https://mg.alhatorah.org/SP/Malbim/Shemot/7.14#e2 מלבי״ם שמות ז׳:י״ד]}}: | עטליכע ראשונים ערקלערן אז די סימנים צייגן אן אויף דריי באזונדערע גרופעס און הגדרות פון די מכות (לויט געוויסע פשטים שטימט מכת בכורות אריין מיט די דריטע גרופע, און לויט אנדערע איז עס אייגנארטיג און איז בלויז צוזאמגעשטעלט מיט'ן לעצטן סימן פאר פּראקטישקייט{{הערה|זעט אויך [https://library.alhatorah.org/?r1=Maharal%20Gevurot%20Hashem%2034 מהר״ל גבורות ה׳ ל״ד]; [https://mg.alhatorah.org/SP/R.%20S.R.%20Hirsch/Shemot/7.15 רש״ר הירש שמות ז׳:ט״ו]; [https://mg.alhatorah.org/SP/Malbim/Shemot/7.14#e2 מלבי״ם שמות ז׳:י״ד]}}: | ||
* לויטן אברבנאל האט יעדע גרופע | * לויטן אברבנאל האט יעדע גרופע געהאט אן אייגנארטיגע לעקציע פאר פּרעה. די ערשטע דריי מכות - '''ד'''ם, '''צ'''פרדע, '''כ'''ינים, איז געקומען ווייזן אויף "[[מציאות ה']]", ווי עס שטייט ביי די דריי מכות "בְּזֹאת תֵּדַע כִּי אֲנִי ד'{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|יז}}}}". די צווייטע גרופע - '''ע'''רוב, '''ד'''בר, '''ש'''חין, זענען געקומען ווייזן אז דער באשעפער פירט די וועלט - "[[השגחה]]", ווי עס שטייט דערביי "לְמַעַן תֵּדַע כִּי אֲנִי ד' {{אונטערשטריך|בְּקֶרֶב הָאָרֶץ}}"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ח|יח}}}}. און די דריטע גרופע - '''ב'''רד, '''א'''רבה, '''ח'''ושך, '''ב'''כורות, איז געקומען צייגן אז דער באשעפער איז דער בעל היכולת וואס קען אלעס טוישן ווי זיין ווילן, ווי עס שטייט{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|יד}}}} "בַּעֲבוּר תֵּדַע כִּי אֵין כָּמֹנִי בְּכָל הָאָרֶץ"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|יד|כה|מפרש=אברבנאל}}; הנ"ל, [https://www.sefaria.org/Zevach_Pesach_on_Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17.3 זבח פסח על הגדה של פסח, תשובות לשערים פ' – פ"ג]; {{ספריא|רבי יצחק עראמה|עקידת יצחק, שער לו|Akeidat_Yitzchak.36.9}}, ד"ה אמנם הדרך המיוחד; {{תנ"ך|שמות|ז|יז|מפרש=כלי יקר}}. זעט די אלע באריכות.}}. | ||
*די דריי טיילן קענען רעפרעזענטירן די דריי אספעקטן פון די נסים: ווייזן דעם אויבערשטנ'ס געטליכקייט, נעמען נקמה פון די שונאים, און אויסלייזן די אידן{{הערה|{{ספריא|רבי בנימין דוד ראבינאוויטש|אפוד בד על הגדה של פסח|Ephod_Bad_on_Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17|ווארשא תרל"ב}}}}. | *די דריי טיילן קענען רעפרעזענטירן די דריי אספעקטן פון די נסים: ווייזן דעם אויבערשטנ'ס געטליכקייט, נעמען נקמה פון די שונאים, און אויסלייזן די אידן{{הערה|{{ספריא|רבי בנימין דוד ראבינאוויטש|אפוד בד על הגדה של פסח|Ephod_Bad_on_Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17|ווארשא תרל"ב}}}}. | ||
*[[רלב"ג]] ווייזט אן אז יעדער גרופּע איז געווען מער שווער ווי די פריערדיגע. די ערשטע טריאדע איז באשטאנען בעיקר פון אומבאקוועמליכקייטן, נישט ווי דראענדע קאטאסטראפעס. דער צווייטער גרופּע האט מער ערנסט אטאקירט די מצרי'שע לעבנס-קוואלן פון פרנסה און האט געברענגט קערפערליכע ווייטאג דורך די שְׁחין. די דריטע גרופּע, האט אטאקירט די גערעטענישן, און האט אפעקטירט אויך צוקונפטיגע פרנסות, און די פינסטערניש האט פאראורזאכט ווייטערע ליידענישן. ענדליך האט די לעצטע מכה | *[[רלב"ג]] ווייזט אן אז יעדער גרופּע איז געווען מער שווער ווי די פריערדיגע. די ערשטע טריאדע איז באשטאנען בעיקר פון אומבאקוועמליכקייטן, נישט ווי דראענדע קאטאסטראפעס. דער צווייטער גרופּע האט מער ערנסט אטאקירט די מצרי'שע לעבנס-קוואלן פון פרנסה און האט געברענגט קערפערליכע ווייטאג דורך די שְׁחין. די דריטע גרופּע, האט אטאקירט די גערעטענישן, און האט אפעקטירט אויך צוקונפטיגע פרנסות, און די פינסטערניש האט פאראורזאכט ווייטערע ליידענישן. ענדליך האט די לעצטע מכה געברענגט דעם טויט אליין{{הערה|שם=רלבג|רלב"ג [[שית:Ralbag_on_Torah,_Exodus/7|תועלות, שמות ז, ד"ה התועלת השני]]}}. | ||
*רלב"ג גיבט אָן, אַז אין יעדן דרייער איז געווען סיי אַן אטאקע אויף די עסן־פארזארגונג, סיי אויף די אייגענע קערפּער פון די מצריים{{הערה|שם=רלבג}}. | *רלב"ג גיבט אָן, אַז אין יעדן דרייער איז געווען סיי אַן אטאקע אויף די עסן־פארזארגונג, סיי אויף די אייגענע קערפּער פון די מצריים{{הערה|שם=רלבג}}. | ||
* אין יעדע גרופע זענען געווען צוויי מכות וואס משה האט געווארנט פרעה דערוועגן פון פריער, און די דריטע איז געקומען אָן א התראה. ביי דצ"ך זענען דם און צפרדע געווען מיט א ווארענונג, און כינים נישט. ביי עד"ש זענען ערוב און דבר געווען מיט א ווארענונג, און שחין נישט. ביי באח"ב זענען ברד און ארבה געווען מיט א ווארענונג, און חושך נישט (מכת בכורות איז אויך געווען מיט א ווארענונג){{הערה|{{תנ"ך|שמות|י|א|מפרש=רבינו בחיי}}; כל בו בשם רבי יוסף בדוס; [https://mg.alhatorah.org/SP/Lekach%20Tov/Shemot/8.15 לקח טוב שמות ח, טו]; שבלי הלקט בשם זיין ברודער רבי בנימין {{העב|רבי בנימין בן אברהם}}; {{תנ"ך|שמות|ח|יב|מפרש=ספורנו}}; [https://library.alhatorah.org/?r1=Maharal%20Gevurot%20Hashem%2057 מהר"ל גבורות ה׳ נ"ז]}}. | * אין יעדע גרופע זענען געווען צוויי מכות וואס משה האט געווארנט פרעה דערוועגן פון פריער, און די דריטע איז געקומען אָן א התראה. ביי דצ"ך זענען דם און צפרדע געווען מיט א ווארענונג, און כינים נישט. ביי עד"ש זענען ערוב און דבר געווען מיט א ווארענונג, און שחין נישט. ביי באח"ב זענען ברד און ארבה געווען מיט א ווארענונג, און חושך נישט (מכת בכורות איז אויך געווען מיט א ווארענונג){{הערה|{{תנ"ך|שמות|י|א|מפרש=רבינו בחיי}}; כל בו בשם רבי יוסף בדוס; [https://mg.alhatorah.org/SP/Lekach%20Tov/Shemot/8.15 לקח טוב שמות ח, טו]; שבלי הלקט בשם זיין ברודער רבי בנימין {{העב|רבי בנימין בן אברהם}}; {{תנ"ך|שמות|ח|יב|מפרש=ספורנו}}; [https://library.alhatorah.org/?r1=Maharal%20Gevurot%20Hashem%2057 מהר"ל גבורות ה׳ נ"ז]}}. | ||
| שורה 28: | שורה 28: | ||
==רמזים== | ==רמזים== | ||
[[טעקע:Washingon Haggadah-74.jpg|קליין|די מכות און סימנים אין די 'וואשינגטאן הגדה', אייראפע ה'רל"ח]] | |||
א טייל מפרשים האבן פרובירט צו געבן א באדייט אדער גימטריא צו די אותיות: | א טייל מפרשים האבן פרובירט צו געבן א באדייט אדער גימטריא צו די אותיות: | ||
*[[רבי ישעיה די טראני]] שרייבט אז די [[גימטריא]] צאל פון די סימנים באטרעפט 501, די זעלבע צאל ווי די סך הכל פון אלע שיטות אין דער הגדה איבער וויפיל מכות די מצריים זענען געשלאגן געווארן ביים [[קריעת ים סוף|ים סוף]] ([[רבי יוסי הגלילי]]: 50 + [[רבי אליעזר]]: 200 + [[רבי עקיבא]]: 250), מיט'ן כולל, אדער מיט נאך איינס פאר "אצבע אלוקים" ({{תנ"ך|שמות|ח|טו}}){{הערה|שם=ריד|געברענגט אין {{ספריא|2=שבלי הלקט - הגדה של פסח|3=Shibolei_HaLeket_on_Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17}}}}. | *[[רבי ישעיה די טראני]] שרייבט אז די [[גימטריא]] צאל פון די סימנים באטרעפט 501, די זעלבע צאל ווי די סך הכל פון אלע שיטות אין דער הגדה איבער וויפיל מכות די מצריים זענען געשלאגן געווארן ביים [[קריעת ים סוף|ים סוף]] ([[רבי יוסי הגלילי]]: 50 + [[רבי אליעזר]]: 200 + [[רבי עקיבא]]: 250), מיט'ן כולל, אדער מיט נאך איינס פאר "אצבע אלוקים" ({{תנ"ך|שמות|ח|טו}}){{הערה|שם=ריד|געברענגט אין {{ספריא|2=שבלי הלקט - הגדה של פסח|3=Shibolei_HaLeket_on_Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17}}}}. | ||
| שורה 45: | שורה 46: | ||
אין 18טער יארהונדערט האבן די [[יעקב פראנק|פראנקיסטן]] געניצט די סימנים צו איבערצייגן די "ווארהייט" פונעם [[בלוט בלבול]] ביי די בלבול פון [[שמעון פון טרענט]] {{ענ|Simon of Trent}}, אין א בריוו צום [[פויבסט]], זאגנדיג אז די באהאלטענע באדייט דערפון איז "'''ד'''ם '''צ'''ריכים '''כ'''ולנו '''ע'''ל '''ד'''רך '''ש'''עשו '''ב'''[[אותו האיש|אותו ה'''א'''יש]] '''ח'''כמים '''ב'''ירושלים". די אידישע פירער זענען גערופן געווארן אפצואווענדן די באשולדיגונג אין א ויכוח אין [[לעמבערג]], וואו עס האבן אנטיילגענומען [[רבי חיים הכהן ראפאפארט]], און לויט געוויסע מקורות אויך דער [[בעל שם טוב]]{{הערה|[[שמעון דובנאוו]], [https://benyehuda.org/read/20308 דברי ימי עולם], כרך ז', דביר תשי"ט עמ' 123; {{דעת|בצלאל לנדוי|daat/kitveyet/mahanaim/pesah/alilat.htm|עלילת הדם בתולדות ישראל|מחניים, גיליון פ', ניסן תשכ"ג}}}}. | אין 18טער יארהונדערט האבן די [[יעקב פראנק|פראנקיסטן]] געניצט די סימנים צו איבערצייגן די "ווארהייט" פונעם [[בלוט בלבול]] ביי די בלבול פון [[שמעון פון טרענט]] {{ענ|Simon of Trent}}, אין א בריוו צום [[פויבסט]], זאגנדיג אז די באהאלטענע באדייט דערפון איז "'''ד'''ם '''צ'''ריכים '''כ'''ולנו '''ע'''ל '''ד'''רך '''ש'''עשו '''ב'''[[אותו האיש|אותו ה'''א'''יש]] '''ח'''כמים '''ב'''ירושלים". די אידישע פירער זענען גערופן געווארן אפצואווענדן די באשולדיגונג אין א ויכוח אין [[לעמבערג]], וואו עס האבן אנטיילגענומען [[רבי חיים הכהן ראפאפארט]], און לויט געוויסע מקורות אויך דער [[בעל שם טוב]]{{הערה|[[שמעון דובנאוו]], [https://benyehuda.org/read/20308 דברי ימי עולם], כרך ז', דביר תשי"ט עמ' 123; {{דעת|בצלאל לנדוי|daat/kitveyet/mahanaim/pesah/alilat.htm|עלילת הדם בתולדות ישראל|מחניים, גיליון פ', ניסן תשכ"ג}}}}. | ||
ענליך ווערט דערציילט אויף א ויכוח וואס א גלח האט געהאט מיט [[רבי אביגדור קרא]], ווי דער גלח האט אויפגעברענגט אז די סימנים באדייטן "'''ד'''ם '''צ'''ריכים '''כ'''ולנו, '''ע'''ל '''ד'''רך '''ש'''הרגנו '''ב'''ן '''א'''להים '''ח'''יים '''ב'''ירושלים"; אויף וואס ר' אביגדור האט געענטפערט "'''ד'''ברי '''צ'''וררינו '''כ'''זבים, '''ע'''לילת '''ד'''ם '''ש'''קר, | ענליך ווערט דערציילט אויף א ויכוח וואס א גלח האט געהאט מיט [[רבי אביגדור קרא]], ווי דער גלח האט אויפגעברענגט אז די סימנים באדייטן "'''ד'''ם '''צ'''ריכים '''כ'''ולנו, '''ע'''ל '''ד'''רך '''ש'''הרגנו '''ב'''ן '''א'''להים '''ח'''יים '''ב'''ירושלים"; אויף וואס ר' אביגדור האט געענטפערט "'''ד'''ברי '''צ'''וררינו '''כ'''זבים, '''ע'''לילת '''ד'''ם '''ש'''קר, '''ב'''ני '''א'''ברהם '''ח'''לילה '''ב'''זאת", אדער אז "בנוגע צו אותו האיש וואס מיר האבן גע'הרג'עט, דאס איז געווען '''ב'''ן '''א'''שה '''ח'''שודה '''ב'''זנות"{{הערה|{{אוצר החכמה|יהודה לייב מימון|שרי המאה|155156|page=25|באנד=ה|שנת הוצאה=תש"ז|עמ=13}}; אין פארשידענע מקורות איז דאס דערציילט אויף [[רבי איצעלע פון וואלאזשין]].}}. | ||
ביים [[בייליס-פראצעס]] האט זיך צווישן אידן ארומגעדרייט א ווערטל אז דצ"ך עד"ש באח"ב איז ראשי תיבות פון "דברי צבריאק (א געדינגענע עד'קע צו באשולדיגן בייליס) כזב, עלילת דם שקר, בייליס אינו חייב בדין". | |||
==אין הומאר== | ==אין הומאר== | ||
| שורה 52: | שורה 55: | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*{{שיתופתא|1=Pesach_Haggadah/,_Magid,_The_Ten_Plagues?selectedunittext=16|2=הגדה של פסח, מגיד, עשר מכות|סופיקס=יא}} | |||
*[https://haggadah.alhatorah.org/Full/Maggid/13.11 דצ"ך עד"ש באח"ב, אין הגדה גדולה], על התורה | *[https://haggadah.alhatorah.org/Full/Maggid/13.11 דצ"ך עד"ש באח"ב, אין הגדה גדולה], על התורה | ||
*[https://www.sefaria.org/Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17?lang=he&with=Commentary%20ConnectionsList&lang2=he הגדה ספריא] | *[https://www.sefaria.org/Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17?lang=he&with=Commentary%20ConnectionsList&lang2=he הגדה ספריא] | ||
| שורה 61: | שורה 65: | ||
{{חג הפסח}} | {{חג הפסח}} | ||
{{אבן הפינה ארטיקל|}} | |||
[[קאטעגאריע:הגדה של פסח]] | [[קאטעגאריע:הגדה של פסח]] | ||
[[קאטעגאריע:מאמרי חז"ל]] | [[קאטעגאריע:מאמרי חז"ל]] | ||