אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:רבי מאיר בעל הנס"

503 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 6 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(אריבערגעפירט א שטיקל צו חלוקה, רעדאגירונגען)
אין תקציר עריכה
שורה 41: שורה 41:
ארום יאר תקע"ד-ה האט דער [[רבי דובער פון ליובאוויטש|מיטעלער רבי]], איינגעפירט אין חב"ד צו שטעלן א פושקע אין אלע הייזער אויפ'ן וואנט נעבן דעם טיש, און מען זאל געבן איידער יעדע מאלצייט, ארויסהייבנדיג דעם חלק פון מתן בסתר. ער האט אויך פעסטגעשטעלט א יערליכע סכום לויט דריי עקאנאמישע ניוואען, וואס מען האט געקענט געבן ביסלעכווייז טעגליך אין דער פושקע{{הערה|אגרות קודש אדמו"ר האמצעי, [https://chabadlibrary.org/books/6602220034 אגרת כא] און [https://chabadlibrary.org/books/6602220048 אגרת לה]. זעט אויך קונטרס פוקח עורים (שקלאוו, תקצ"ג), [https://chabadlibrary.org/books/1900640325 פרק לב].}}.
ארום יאר תקע"ד-ה האט דער [[רבי דובער פון ליובאוויטש|מיטעלער רבי]], איינגעפירט אין חב"ד צו שטעלן א פושקע אין אלע הייזער אויפ'ן וואנט נעבן דעם טיש, און מען זאל געבן איידער יעדע מאלצייט, ארויסהייבנדיג דעם חלק פון מתן בסתר. ער האט אויך פעסטגעשטעלט א יערליכע סכום לויט דריי עקאנאמישע ניוואען, וואס מען האט געקענט געבן ביסלעכווייז טעגליך אין דער פושקע{{הערה|אגרות קודש אדמו"ר האמצעי, [https://chabadlibrary.org/books/6602220034 אגרת כא] און [https://chabadlibrary.org/books/6602220048 אגרת לה]. זעט אויך קונטרס פוקח עורים (שקלאוו, תקצ"ג), [https://chabadlibrary.org/books/1900640325 פרק לב].}}.


נישט אימער איז דאס געלט פון דער רבי מאיר בעל־הנס פּושקע געווען קלאר פארבונדן מיט צדקה פאר ארץ־ישראל אדער פאר אָרעמע לייט. אין גאליציע, למשל, איז עס געניצט געווארן פאר אייל צום לייכטן אין שולן. אין ליטע האָט רבי אַריה לייב קאַצנעלבויגן פון בריסק פאַרבאָטן צו באַנוצן געלט פון רבי מאיר בעל־הנס פאַר לייכטן ליכט אין שולן. דאָס ווייזט אויף אַן אייגענעם פאָנד אויף רבי מאיר בעל־הנס, הויפּטזעכליך פאַר אייל, נישט דווקא פאַרבונדן מיט ארץ־ישׂראל{{הערה|בלוי, אור ישראל, ז' קלז.}}. דער מנהג אַז פרויען געבן צדקה פאַר ארץ־ישׂראל פאַרן אָנצינדן ליכט און פאַרשיידן חלה ווערט דערמאָנט ווי אַ מעגלעכער אָפּשטאַם פון די לערנונגען פון רבי שניאור זלמן און זיין ממשיך. די פּושקע פאַר ארץ־ישׂראל איז מיט דער צייט פאַרבונדן געוואָרן מיט דער קופּה פון רבי מאיר בעל־הנס.
נישט אימער איז דאס געלט פון דער רבי מאיר בעל־הנס פּושקע געווען קלאר פארבונדן מיט צדקה פאר ארץ־ישראל אדער פאר אָרעמע לייט. אין גאליציע, למשל, איז עס געניצט געווארן פאר אייל צום לייכטן אין שולן. אין ליטע האָט רבי אַריה לייב קאַצנעלבויגן פון בריסק פאַרבאָטן צו באַנוצן געלט פון רבי מאיר בעל־הנס פאַר לייכטן ליכט אין שולן. דאָס ווייזט אויף אַן אייגענעם פאָנד אויף רבי מאיר בעל־הנס, הויפּטזעכליך פאַר אייל, נישט דווקא פאַרבונדן מיט ארץ־ישׂראל{{הערה|בלוי, אור ישראל, ז' קלז.}}.


די הויז צדקה פושקעס זענען געווען א זייער וויכטיגער מקור פאר די כוללים. איינע פון די ערשטע עדות פון באניצן א "פושקע" געפינט זיך אין א פּוילישער באשרייבונג פון ליטע און די וואלאזשינער ישיבה אין די תק"צ יארן. עס ווערט דארט דערמאנט א באניץ פון "ירושלימער" און "וואלאזשינער" פּושקעס לעבן די טיר אין יעדע אידישע הויז, בפרט אין די שטעטלעך{{הערה|יעקב שאצקי, קולטור-געשיכטע פון דער השכלה אין ליטע, בוענאס איירעס, 1950, זז'181–185. זעט אויך: שאול שטמפפר, "[https://files.ybz.org.il/periodicals/Cathedra/21/Article_21.10.pdf ה’פושקע’ וגלגוליה – קופות ארץ-ישראל כתופעה חברתית]", '''קתדרה''' 21, תשרי תשמ"ב, זז' 89–102.}}.
די הויז צדקה פושקעס זענען געווען א זייער וויכטיגער מקור פאר די כוללים. איינע פון די ערשטע עדות פון באניצן א "פושקע" געפינט זיך אין א פּוילישער באשרייבונג פון ליטע און די וואלאזשינער ישיבה אין די תק"צ יארן. עס ווערט דארט דערמאנט א באניץ פון "ירושלימער" און "וואלאזשינער" פּושקעס לעבן די טיר אין יעדע אידישע הויז, בפרט אין די שטעטלעך{{הערה|יעקב שאצקי, קולטור-געשיכטע פון דער השכלה אין ליטע, בוענאס איירעס, 1950, זז'181–185. זעט אויך: שאול שטמפפר, "[https://files.ybz.org.il/periodicals/Cathedra/21/Article_21.10.pdf ה’פושקע’ וגלגוליה – קופות ארץ-ישראל כתופעה חברתית]", '''קתדרה''' 21, תשרי תשמ"ב, זז' 89–102.}}.