4,450
רעדאגירונגען
ק
←מנהגים: הגהה
אין תקציר עריכה |
ק (←מנהגים: הגהה) |
||
| (2 צווישנדיגע ווערסיעס פונעם זעלבן באַניצער נישט געוויזן) | |||
| שורה 8: | שורה 8: | ||
דער ערשטער מקור צו א סעודה פרייטאג-צו-נאכטס איז פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]], א ראשון פון פרובאנס פראנקרייך, וועלכער שרייבט אז "מען פירט זיך אין אלע אונזערע מקומות אז ווער עס מל'עט זיין זון, אדער ווער עס ברענגט זיין זון אדער טאכטער אונטער די חופה, מאכט שלום מיט אלע זיינע פיינט און רופט צונויף יעדן צו עסן און זיך פרייען מיט אים, כדי מען זאל אים בענטשן און נישט שעלטן, און די גאנצע געמיינדע קומט זיך צוזאם, זקנים ונשים וטף, שבת אויפדערנאכט און די נאכט פארן אכטן טאג"{{הערה|שם=אח|{{היברובוקס|רבי אהרן הכהן מלוניל|אורחות חיים|31445|page=64|באנד=ב|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרס"ב|עמ=14|לינק טעקסט=הלכות מילה}}}}. | דער ערשטער מקור צו א סעודה פרייטאג-צו-נאכטס איז פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]], א ראשון פון פרובאנס פראנקרייך, וועלכער שרייבט אז "מען פירט זיך אין אלע אונזערע מקומות אז ווער עס מל'עט זיין זון, אדער ווער עס ברענגט זיין זון אדער טאכטער אונטער די חופה, מאכט שלום מיט אלע זיינע פיינט און רופט צונויף יעדן צו עסן און זיך פרייען מיט אים, כדי מען זאל אים בענטשן און נישט שעלטן, און די גאנצע געמיינדע קומט זיך צוזאם, זקנים ונשים וטף, שבת אויפדערנאכט און די נאכט פארן אכטן טאג"{{הערה|שם=אח|{{היברובוקס|רבי אהרן הכהן מלוניל|אורחות חיים|31445|page=64|באנד=ב|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרס"ב|עמ=14|לינק טעקסט=הלכות מילה}}}}. | ||
דער '[[רבי ישראל איסרלין|תרומת הדשן]]' ברענגט | דער '[[רבי ישראל איסרלין|תרומת הדשן]]' ברענגט, אז "דאס וואס מיר פירן זיך היינט נאכן געבורט פון א זכר צו אריינגיין און טועם זיין אינעם ערשטן שבת דערויף, דאס ווערט גערעכנט אלס א סעודת מצוה, און דאס איז אט דער סעודת ''''ישוע הבן''''" פונעם אויבנדערמאנטן רבינו חננאל (ד.ה. אז ער לערנט דאס אפּ אז דאס איז ווי א [[סעודת הודאה]] צו מפרסם זיין דעם נס אז דער זכר איז געראטעוועט געווארן{{ביאור|[[רבי יחזקאל לאנדא]] פרעגט{{הערה|{{היברובוקס|2=דגול מרבבה|3=45389|page=73|לינק טעקסט=סימן קע"ח}}}} אויף די שיטה פונעם תרומת הדשן, אז לויט אים וואלט מען אויך געדארפט אפהאלטן א סעודה פאר די געבורט פון א מיידל, און דערפאר ערקלערט ער די שיטה פון תוספות אז עס איז די סעודה [[וואכנאכט|א נאכט פאר'ן ברית]]. זעט מער אין כהן, בית אהרן וישראל.}}), "און מען האט עס קובע געווען אום שבת אויפדערנאכט, וואס דאן געפינען זיך אלע אינדערהיים"{{הערה|תרומת הדשן {{שיתופתא|Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269.2|סימן רסט}}; ווי ערקלערט אין [[s:ים של שלמה/בבא קמא/ז/לז|ים של שלמה, בבא קמא, סי' לז]].}}. אנדערע ווילן זאגן אז דאס איז דער סעודה פון "'''שבוע הבן'''"{{הערה|שם=ריע}}. דער [[תרומת הדשן]] ווערט געברענגט אין רמ"א: "נהגו לעשות סעודה ומשתה בליל שבת לאחר שנולד זכר נכנסים אצל התינוק לטעום שם, והוא ג"כ סעודת מצוה".{{הערה|שם=רמא|{{שלחן ערוך|יורה דעה|רסה|יב|מפרש=רמ"א}}}}. | ||
===נאך טעמים=== | ===נאך טעמים=== | ||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
*צו טרייסטן דאס קינד'ס נשמה וואס טרויערט אויף די פאקט אז זי איז אראפּגעקומען אויף דעם וועלט וואס איז אזוי פיל מיט שלעכטס און טומאה{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי שלמה קלוגער|חכמת התורה|194274|page=17|באנד=כז (תזריע יב, ב)|שנת הוצאה=תשע"ד|עמ=יב}}}}. | *צו טרייסטן דאס קינד'ס נשמה וואס טרויערט אויף די פאקט אז זי איז אראפּגעקומען אויף דעם וועלט וואס איז אזוי פיל מיט שלעכטס און טומאה{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי שלמה קלוגער|חכמת התורה|194274|page=17|באנד=כז (תזריע יב, ב)|שנת הוצאה=תשע"ד|עמ=יב}}}}. | ||
*צו "דערמאנען" דאס קינד די [[שבועה]] וואס מען האט אים באשוואוירן איידער'ן געבורט{{הערה|שם=נדהל}}: "תהי צדיק ואל תהי רשע"{{הערה|שם=ריע}}. | *צו "דערמאנען" דאס קינד די [[שבועה]] וואס מען האט אים באשוואוירן איידער'ן געבורט{{הערה|שם=נדהל}}: "תהי צדיק ואל תהי רשע"{{הערה|שם=ריע}}. | ||
*לויט'ן חז"ל{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כז|י}}}} אז דאס קינד ווערט פארטיג און גרייט צום [[ברית מילה]] איבער שבת{{הערה|שם=דשה|{{טור|יורה דעה|שה|מפרש=דרישה}}}}{{ביאור|זעט [[רבי ישראל האפשטיין|עבודת ישראל]] [[שית:Avodat_Yisrael,_Sefer_Vayikra,_Emor/2|פרשת אמור]]; {{היברובוקס|2=דרך פקודיך|3=41429|page=53|4=חלק המעשה כ"ו|לינק טעקסט=מצות מילה (ב)}}; און נאך, אז די ענין דערפון איז שבת אויפדערנאכט. אבער זעט | *לויט'ן חז"ל{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כז|י}}}} אז דאס קינד ווערט פארטיג און גרייט צום [[ברית מילה]] איבער שבת{{הערה|שם=דשה|{{טור|יורה דעה|שה|מפרש=דרישה}}}}{{ביאור|זעט [[רבי ישראל האפשטיין|עבודת ישראל]] [[שית:Avodat_Yisrael,_Sefer_Vayikra,_Emor/2|פרשת אמור]]; {{היברובוקס|2=דרך פקודיך|3=41429|page=53|4=חלק המעשה כ"ו|לינק טעקסט=מצות מילה (ב)}}; און נאך, אז די ענין דערפון איז שבת אויפדערנאכט. אבער זעט דארט, [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=41429#p=60 חלק המחשבה] אות י"ב א מנהג און טעם עס צו אפהאלטן בייטאג, "ונהרא נהרא ופשטיה".}}. | ||
*א סעודת מצוה לכבוד די בעפארשטייענדע ערשטע מצוה (ברית מילה) וואס דאס קינד גייט מקיים זיין{{הערה|שם=ריע}}. | *א סעודת מצוה לכבוד די בעפארשטייענדע ערשטע מצוה (ברית מילה) וואס דאס קינד גייט מקיים זיין{{הערה|שם=ריע}}. | ||
*אן אויפנאמע פאר דאס קינד וועלכע איז ריין פון זונד, ווי דער שטייגער צו מקבל פנים זיין אום שבת א צדיק וואס קומט אין שטאט{{הערה|שם=ליפ|{{היברובוקס|רבי שבתי ליפשיץ|שרביט הזהב החדש - ברית אבות|20898|page=31|לינק טעקסט=קונטרס מפתח של חיה אות מ"ג}}}}. | *אן אויפנאמע פאר דאס קינד וועלכע איז ריין פון זונד, ווי דער שטייגער צו מקבל פנים זיין אום שבת א צדיק וואס קומט אין שטאט{{הערה|שם=ליפ|{{היברובוקס|רבי שבתי ליפשיץ|שרביט הזהב החדש - ברית אבות|20898|page=31|לינק טעקסט=קונטרס מפתח של חיה אות מ"ג}}}}. | ||
| שורה 37: | שורה 37: | ||
מען סערווירט לייכטע צובייס און געטראנקען, ווי פירות{{הערה|שם=ערה}}, בונדלעך, [[נוס|ניס]], און ביר{{הערה|שם=זכי}}{{הערה|יהודה שורפין, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/4371308 חומוס מבושל ובירה: יודעים מה זה "שלום זכר"?], בית חב"ד}}. עס איז א מנהג צו עסן [[ארבעס]] (דערפאר צומאל גערופן "זכר בונדלעך") און [[לינזן]] צוליב פארשידענע טעמים: וויבאלד בונדלעך איז א "מאכל אבלים"{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|טז|ב}}}}, און מען קומט טרייסטן דאס קינד{{הערה|{{היברובוקס|2=אבן ישראל|3=26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א' - סעודת ברית מילה}}}}, און גלייכצייטיג ווייזט עס אויך אויף שמחה{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת מור ואהלות|3=45208|page=100|4=אהל ברכות והודאות}}; לויט {{מדרש רבה|בראשית|סג|יד}}}}. טייל געבן אן דעם טעם וויבאלד "ארבעס" איז פון לשון הפסוק "{{מנוקד|וְהַרְבָּה 'אַרְבֶּה' אֶת זַרְעֲךָ כְּכוֹכְבֵי הַשָּׁמַיִם}}" ({{תנ"ך|בראשית|כב|יז}}){{הערה|[[רבי יקותיאל יהודה האלבערשטאם]] '''שפע חיים''' מכתבים, חלק א' עמוד קע"ה}}. אויך ווערט אנגעוויזן אז ניס ווייזט אויף מילה{{הערה|דארט, לויט {{מדרש רבה|שיר השירים|ו|יא}}|דארט=ברי}}. | מען סערווירט לייכטע צובייס און געטראנקען, ווי פירות{{הערה|שם=ערה}}, בונדלעך, [[נוס|ניס]], און ביר{{הערה|שם=זכי}}{{הערה|יהודה שורפין, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/4371308 חומוס מבושל ובירה: יודעים מה זה "שלום זכר"?], בית חב"ד}}. עס איז א מנהג צו עסן [[ארבעס]] (דערפאר צומאל גערופן "זכר בונדלעך") און [[לינזן]] צוליב פארשידענע טעמים: וויבאלד בונדלעך איז א "מאכל אבלים"{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|טז|ב}}}}, און מען קומט טרייסטן דאס קינד{{הערה|{{היברובוקס|2=אבן ישראל|3=26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א' - סעודת ברית מילה}}}}, און גלייכצייטיג ווייזט עס אויך אויף שמחה{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת מור ואהלות|3=45208|page=100|4=אהל ברכות והודאות}}; לויט {{מדרש רבה|בראשית|סג|יד}}}}. טייל געבן אן דעם טעם וויבאלד "ארבעס" איז פון לשון הפסוק "{{מנוקד|וְהַרְבָּה 'אַרְבֶּה' אֶת זַרְעֲךָ כְּכוֹכְבֵי הַשָּׁמַיִם}}" ({{תנ"ך|בראשית|כב|יז}}){{הערה|[[רבי יקותיאל יהודה האלבערשטאם]] '''שפע חיים''' מכתבים, חלק א' עמוד קע"ה}}. אויך ווערט אנגעוויזן אז ניס ווייזט אויף מילה{{הערה|דארט, לויט {{מדרש רבה|שיר השירים|ו|יא}}|דארט=ברי}}. | ||
דער אריגינעלער מנהג איז צו פּראוון דעם שלום זכר אין הויז פונעם קינד און די יולדת{{הערה|תרומת הדשן, רמ"א}}. טייל שרייבן אז מען עס אפּהאלטן דווקא דארט{{הערה|{{היברובוקס|רבי ישראל ברוך ברוין|אבן ישראל|26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א', סעודת ברית מילה}}}}, אבער פילע פירן זיך עס אפצוהאלטן אין בית מדרש אד"ג{{הערה|{{אוצר החכמה|2=אוצר הברית|3=85446|page=128|4=א|לינק טעקסט=פרק ג', סי' ב' ס"ז}}}}. טייל פירן זיך צו ליינען קריאת שמע ביי א שלום זכר{{הערה|אורחות רבינו, חלק ג' עמוד קנט}}. | דער אריגינעלער מנהג איז צו פּראוון דעם שלום זכר אין הויז פונעם קינד און די יולדת{{הערה|תרומת הדשן, רמ"א}}. טייל שרייבן אז מען דארף עס אפּהאלטן דווקא דארט{{הערה|{{היברובוקס|רבי ישראל ברוך ברוין|אבן ישראל|26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א', סעודת ברית מילה}}}}, אבער פילע פירן זיך עס אפצוהאלטן אין בית מדרש אד"ג{{הערה|{{אוצר החכמה|2=אוצר הברית|3=85446|page=128|4=א|לינק טעקסט=פרק ג', סי' ב' ס"ז}}}}. טייל פירן זיך צו ליינען קריאת שמע ביי א שלום זכר{{הערה|אורחות רבינו, חלק ג' עמוד קנט}}. | ||
עס איז נישטא דער זעלבער מנהג ביי די געבורט פון א מיידל. אבער עס איז דא וואס זאגן אז דער [[קידוש (שמחה)|קידוש]] וואס מען מאכט אין שול ווען א מיידל ווערט געבוירן איז אנשטאט דעם. עס איז פארהאן א גירסא אין מסכת שמחות (אבל רבתי), וואס ווערט געברענגט אין די ראשונים{{הערה|שם=אח}}{{הערה|{{בבלי|כתובות|יז|א|מפרש=רמב"ן}}}}, וואו עס ווערט דערמאנט א סעודה וואס הייסט "שבוע הבת"{{הערה|זעט [[שאול ליברמן]], [https://tosefta.alhatorah.org/Parshan/Tosefta_Kifshutah/Megillah/3.14 תוספתא כפשוטה, מגילה ג, יד], 47-48}}. | עס איז נישטא דער זעלבער מנהג ביי די געבורט פון א מיידל. אבער עס איז דא וואס זאגן אז דער [[קידוש (שמחה)|קידוש]] וואס מען מאכט אין שול ווען א מיידל ווערט געבוירן איז אנשטאט דעם. עס איז פארהאן א גירסא אין מסכת שמחות (אבל רבתי), וואס ווערט געברענגט אין די ראשונים{{הערה|שם=אח}}{{הערה|{{בבלי|כתובות|יז|א|מפרש=רמב"ן}}}}, וואו עס ווערט דערמאנט א סעודה וואס הייסט "שבוע הבת"{{הערה|זעט [[שאול ליברמן]], [https://tosefta.alhatorah.org/Parshan/Tosefta_Kifshutah/Megillah/3.14 תוספתא כפשוטה, מגילה ג, יד], 47-48}}. | ||