4,450
רעדאגירונגען
ק
הגהה
ק (הגהה) |
|||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
'''דצ"ך עד"ש באח"ב''' זענען [[ראשי תיבות]] פאר די [[צען מכות]], אנגעגעבן אלס [[סימנים (ש"ס)|סימנים]] פאר די מכות דורך [[רבי יהודה]] אין די [[הגדה של פסח]]. | '''דצ"ך עד"ש באח"ב''' זענען [[ראשי תיבות]] פאר די [[צען מכות]], אנגעגעבן אלס [[סימנים (ש"ס)|סימנים]] פאר די מכות דורך [[רבי יהודה]] אין די [[הגדה של פסח]]. | ||
די סימנים אנטהאלטן די ראשי תיבות פון די מכות: '''ד'''ם, '''צ'''פרדע, '''כ'''ינים; '''ע'''רוב, '''ד'''בר, '''ש'''חין; '''ב'''רד, '''א'''רבה,'''ח'''ושך, מכת '''ב'''כורות. עס זענען פארהאן מערערע ערקלערונגען איבער די אויפטו און מאטיוו פון די סימנים. | די סימנים אנטהאלטן די ראשי תיבות פון די מכות: '''ד'''ם, '''צ'''פרדע, '''כ'''ינים; '''ע'''רוב, '''ד'''בר, '''ש'''חין; '''ב'''רד, '''א'''רבה, '''ח'''ושך, מכת '''ב'''כורות. עס זענען פארהאן מערערע ערקלערונגען איבער די אויפטו און מאטיוו פון די סימנים. | ||
רבי יהודה זאגט אין מדרש אז די סימנים איז געווען אויסגעקריצט אויף [[משה'ס שטעקן]]{{הערה|שם=רבה|{{מדרש רבה|שמות|ח|ג}}}}. | רבי יהודה זאגט אין מדרש אז די סימנים איז געווען אויסגעקריצט אויף [[משה'ס שטעקן]]{{הערה|שם=רבה|{{מדרש רבה|שמות|ח|ג}}}}. | ||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
די מפרשים פרעגן וועלכע ציל די סימנים דינען, זינט עס איז גרינג צו געדענקען די נעמען פון די מכות. | די מפרשים פרעגן וועלכע ציל די סימנים דינען, זינט עס איז גרינג צו געדענקען די נעמען פון די מכות. | ||
[[רש"י]] ערקלערט אז דאס קומט צו ווייזן אז די סדר פון די מכות איז געווען ווי געשילדערט אין | [[רש"י]] ערקלערט אז דאס קומט צו ווייזן אז די סדר פון די מכות איז געווען ווי געשילדערט אין [[ספר שמות]], און מען זאגט נישט "[[אין מוקדם ומאוחר בתורה]]", ספעציעל אז אין [[תהלים]]{{הערה|{{תנ"ך|תהלים|עח|לאנג=יא|אן=ספר}}; {{תנ"ך|תהלים|קה|לאנג=יא|אן=ספר}}}} ווערן די מכות געשילדערט מיט אן אנדערע סדר. רש"י ברענגט נאך א פשט, אז - ווי געברענגט אין מדרש{{הערה|שם=רבה}} - זענען די ווערטער דצ"ך עד"ש באח"ב זענען געווען געשריבן אויף [[משה'ס שטעקן]], און [[משה]] האט געקוקט אויפ'ן ספעציפישן אות פון די מכה ביים ברענגען דערמיט די מכה{{הערה|שם=הגדה|{{היברובוקס|2=הגדה של פסח עם עשרה פירושים|3=10767|page=39|מקום הוצאה=ווילנא|שנת הוצאה=תרכ"ח}}}}. | ||
דער [[רבי ישעיה די טראני|רי"ד]]{{הערה|שם=ריד|געברענגט אין {{ספריא|2=שבלי הלקט - הגדה של פסח|3=Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17?with=Shibolei%20HaLeket}}}} שרייבט אז די [[גימטריא]] צאל פון די סימנים באטרעפט 501, די זעלבע צאל ווי די אלע שיטות אינאיינעם אין הגדה איבער וויפיל מכות די מצריים זענען געשלאגן געווארן ביים [[קריעת ים סוף|ים סוף]] ([[רבי יוסי הגלילי]]: 50 + [[רבי אליעזר]]: 200 + [[רבי עקיבא]]: 250), מיט נאך איינס פאר "אצבע אלוקים"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ח|טו}}}}, אדער קעגן די 100 מכות פון די שיטות אינאיינעם וואס האט באטראפן די מצריים אין מצרים. | דער [[רבי ישעיה די טראני|רי"ד]]{{הערה|שם=ריד|געברענגט אין {{ספריא|2=שבלי הלקט - הגדה של פסח|3=Pesach_Haggadah%2C_Magid%2C_The_Ten_Plagues.17?with=Shibolei%20HaLeket}}}} שרייבט אז די [[גימטריא]] צאל פון די סימנים באטרעפט 501, די זעלבע צאל ווי די אלע שיטות אינאיינעם אין הגדה איבער וויפיל מכות די מצריים זענען געשלאגן געווארן ביים [[קריעת ים סוף|ים סוף]] ([[רבי יוסי הגלילי]]: 50 + [[רבי אליעזר]]: 200 + [[רבי עקיבא]]: 250), מיט נאך איינס פאר "אצבע אלוקים"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ח|טו}}}}, אדער קעגן די 100 מכות פון די שיטות אינאיינעם וואס האט באטראפן די מצריים אין מצרים. | ||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
* יעדע גרופע האט געהאט אן אייגנארטיגע ציל. די ערשטע דריי מכות - '''ד'''ם, '''צ'''פרדע, '''כ'''ינים, איז געקומען ווייזן אויף "מציאות השם", ווי עס שטייט ביי די דריי מכות "בְּזֹאת תֵּדַע כִּי אֲנִי ד'{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|יז}}}}". די צווייטע גרופע - '''ע'''רוב, '''ד'''בר, '''ש'''חין, זענען געקומען ווייזן אז דער באשעפער פירט די וועלט - "[[השגחה]]", ווי עס שטייט דערביי "לְמַעַן תֵּדַע כִּי אֲנִי ד' {{אונטערשטריך|בְּקֶרֶב הָאָרֶץ}}"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ח|יח}}}}. און די דריטע גרופע - '''ב'''רד, '''א'''רבה,'''ח'''ושך, '''ב'''כורות, איז געקומען צייגן אז די [[נביאה|נביאים]] זענען אמת{{הערה|[[ריטב"א]]|דארט=הגדה}}, ווי עס שטייט דערביי "הַיָּרֵא אֶת דְּבַר ד'", "וַאֲשֶׁר לֹא שָׂם לִבּוֹ אֶל דְּבַר ד'", "הַעְתִּירוּ אֶל ד'"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|כ|כא}}, {{תנ"ך|שמות|ט|כח|אן=פרק}}}}; און אז דער באשעפער איז דער בעל היכולת וואס קען אלעס טוישן ווי זיין ווילן{{הערה|[[אברבנאל]]|דארט=הגדה}}, ווי עס שטייט "בַּעֲבוּר תֵּדַע כִּי אֵין כָּמֹנִי בְּכָל הָאָרֶץ"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|יד}}}}. | * יעדע גרופע האט געהאט אן אייגנארטיגע ציל. די ערשטע דריי מכות - '''ד'''ם, '''צ'''פרדע, '''כ'''ינים, איז געקומען ווייזן אויף "מציאות השם", ווי עס שטייט ביי די דריי מכות "בְּזֹאת תֵּדַע כִּי אֲנִי ד'{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|יז}}}}". די צווייטע גרופע - '''ע'''רוב, '''ד'''בר, '''ש'''חין, זענען געקומען ווייזן אז דער באשעפער פירט די וועלט - "[[השגחה]]", ווי עס שטייט דערביי "לְמַעַן תֵּדַע כִּי אֲנִי ד' {{אונטערשטריך|בְּקֶרֶב הָאָרֶץ}}"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ח|יח}}}}. און די דריטע גרופע - '''ב'''רד, '''א'''רבה,'''ח'''ושך, '''ב'''כורות, איז געקומען צייגן אז די [[נביאה|נביאים]] זענען אמת{{הערה|[[ריטב"א]]|דארט=הגדה}}, ווי עס שטייט דערביי "הַיָּרֵא אֶת דְּבַר ד'", "וַאֲשֶׁר לֹא שָׂם לִבּוֹ אֶל דְּבַר ד'", "הַעְתִּירוּ אֶל ד'"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|כ|כא}}, {{תנ"ך|שמות|ט|כח|אן=פרק}}}}; און אז דער באשעפער איז דער בעל היכולת וואס קען אלעס טוישן ווי זיין ווילן{{הערה|[[אברבנאל]]|דארט=הגדה}}, ווי עס שטייט "בַּעֲבוּר תֵּדַע כִּי אֵין כָּמֹנִי בְּכָל הָאָרֶץ"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|יד}}}}. | ||
* יעדע גרופע האט געהאט צוויי מכות וואס משה האט געווארנט פרעה דערוועגן פון פריער, און די דריטע איז געקומען אומגעווארנט. דם און צפרדע איז געווען מיט א ווארענונג, כינים נישט. ערוב און דבר מיט א ווארענונג, שחין נישט. ברד און ארבה מיט, חושך אן{{הערה|ריטב"א|דארט=הגדה}}{{ביאור|און מכת בכורות וועלכע איז אייגנארטיג גייט מיט מיט'ן לעצטן|שם=א}}. | * יעדע גרופע האט געהאט צוויי מכות וואס משה האט געווארנט פרעה דערוועגן פון פריער, און די דריטע איז געקומען אומגעווארנט. דם און צפרדע איז געווען מיט א ווארענונג, כינים נישט. ערוב און דבר מיט א ווארענונג, שחין נישט. ברד און ארבה מיט, חושך אן{{הערה|ריטב"א|דארט=הגדה}}{{ביאור|און מכת בכורות וועלכע איז אייגנארטיג גייט מיט מיט'ן לעצטן|שם=א}}. | ||
* די ערשטע גרופע - דצ"ך, איז געווען מכות אויף דער ערד, די צווייטע - עד"ש, אויף די באשעפענישן אויף דער ערד, די דריטע - בא"ח פון הימל{{הערה|ריטב"א, [[רשב"ם]]|דארט=הגדה}}{{ביאור|שם=א}}. | * די ערשטע גרופע - דצ"ך, איז געווען מכות אויף דער ערד, די צווייטע - עד"ש, אויף די באשעפענישן אויף דער ערד, די דריטע - בא"ח, פון הימל{{הערה|ריטב"א, [[רשב"ם]], [[מהר"ל]] - גבורות ה'|דארט=הגדה}}{{ביאור|שם=א}}. | ||
* די ערשטע גרופע - דצ"ך, איז געקומען דורך [[אהרן]]; די צווייטע - עד"ש, דורך משה אנעם שטעקן, די דריטע - בא"ח דורך משה מיט'ן שטעקן{{הערה|שם=ריד}}{{הערה|שם=מיימ|[[הגהות מיימוניות]], זמנים [https://rambam.alhatorah.org/Dual/Hagahot_Maimoniyot/Chametz_uMatzah/8.15 טו, ב]; בשם [[ראב"ן]]}}{{ביאור|שם=א}}. | * די ערשטע גרופע - דצ"ך, איז געקומען דורך [[אהרן]]; די צווייטע - עד"ש, דורך משה אנעם שטעקן, די דריטע - בא"ח דורך משה מיט'ן שטעקן{{הערה|שם=ריד}}{{הערה|שם=מיימ|[[הגהות מיימוניות]], זמנים [https://rambam.alhatorah.org/Dual/Hagahot_Maimoniyot/Chametz_uMatzah/8.15 טו, ב]; בשם [[ראב"ן]]}}{{ביאור|שם=א}}. | ||
* מיט יעדע דריטע מכה איז מיטגעקומען די אנדערע צוויי דריטע. ביי כנים איז געווען שחין מיט חושך, ביי שחין | * מיט יעדע דריטע מכה איז מיטגעקומען די אנדערע צוויי דריטע. ביי כנים איז אויך געווען שחין מיט חושך, ביי שחין - כינים און חושך, און ביי חושך אויך כנים און שחין; ווען די יעצטיגע מכה איז דאמינירנד און די אנדערע קומען מיט{{הערה|דארט, בשם [[ריב"א]]|דארט=מיימ}}. | ||
{{ביאורים}} | {{ביאורים}} | ||