אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "קרובה"

==היסטאריע==

דער נאמען קרובות שטאמט ווארשיינליך אויפ'ן נאמען פונעם [[שליח ציבור]], וואס מ'האט גערופן אין ארץ ישראל שפראך "'''קרוב'''"{{הערה|{{ירושלמי|ברכות|א|ה}}; {{רבה|ויקרא|יט}}; זעט אויך כל בו, סימן יא}}, ווייל ער איז ווי א כהן וואס האט מקריב געווען קרבנות{{הערה|אבודרהם נאך 'אין כאלוקינו'; [https://shulchanarukh.alhatorah.org/Parshan/Peri_Megadim_Mishbetzot_Zahav/Orach_Chayyim/53.19 פרי מגדים, משבצות זהב נג, י]}}{{הערה|זעט {{ירושלמי|ברכות|ד|ד}}: "''זה שעובר לפני התיבה אין אומר לו בוא והתפלל, אלא '''בוא וקרב''', עשה קרבנינו, עשה צרכינו, עשה מלחמותינו, פייס בעדינו''"}}. אן אנדער טעם איז אז עס גייט ארויף אויף די פיוט, וויבאלד מען דערנענטערט זיך צו השי"ת דורך אים לויבן{{הערה|[[רבי יום-טוב ליפמאן העלער]], [https://www.sefaria.org/Maadaney_Yom_Tov_on_Berakhot.827 מעדני יום טוב אויפ'ן רא"ש ברכות פרק ה, סי' כא]}}, אדער פון לשון "קרב" - אינעווייניג, ווייל דאס ווערט אריינגעשטעלט אינערהאלב דעם נוסח התפילה{{הערה|אבודרהם; זעט אליה רבה נג, כג}}. די בעלי ה[[תוספות]]{{הערה|תוספות {{בבלי|חגיגה|יג|א}} ד"ה ורגלי; [https://www.sefaria.org/Rosh_on_Berakhot.5.21 רא"ש ברכות פ"ה סימן כא]}} און נאך זיי דער [[טור]]{{הערה|שם=טורסח|{{טור|אורח חיים|סח}}}} באצייכענען דאס אלס "'''קרובץ'''", און אזוי געפינט מען אויך אין די ספרים פון מנהגי אשכנז, וואס געבן אן דערויף אז דאס איז ראשי תיבות "'''ק'''ול '''ר'''נה '''ו'''ישועה '''ב'''אהלי '''צ'''דיקים" ({{תנ"ך|תהלים|קיח|טו}}){{הערה|ספר המנהגים קלויזנער, טו ח; {{טור|אורח חיים|סח|מפרש=בית יוסף}}; [[רבי צבי הירש קאידינאווער]], [[שית:Kav_HaYashar.86|קב הישר פרק פו]]}}. דער לינגוויסט [[רבי אליהו בחור]] (ה'ש"א) מאכט אוועק דעם ראשי תיבות, און זאגט אז דער נאמען שטאמט פון דעם וואס די דייטשע אידן האבן פארמישט די פראנצויזישער אקצענט פונעם ווארט 'קרוּבוֹת' (ר' אליהו פּינטלט דעם ערשטן ו' מיט א מלאפּום){{הערה|רבי אליהו בחור, [https://www.digitale-sammlungen.de/en/view/bsb10988900?page=73 ספר התשבי, איזנא, ש"א], עמ' 215, ערך קרבץ. זעט פרי מגדים, משבצות זהב נג י; מעדני יום טוב; [[רבי יעקב עמדין]], [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=7920#p=100 מור וקציעה, סי' קיב]}}.

::די דריי ווערן אנגערופן:

<ol style="list-style-type: hebrew;">

:::<li>'''מחיה''' - געזאגט ביי די צווייטע ברכה פון 'מחיה המתים'. דער געבוי פונעם מחיה איז געווען דער זעלבער ווי פון דעם מגן. און האט זיך באצויגן איבערן המשך פון די קריאת התורה.</li>

דאס האט אריינגעפירט צום לענגערן סעריע וואס האט געדינט אלס אריינפיר צו דאס זאגן 'קדושה':

אריגינעל זענען [[סליחות]] און [[קינות]] אויך געווען טייל פון די "קרובות" סעריע פאר די שמונה-עשרה. אין א פאסט-טאג פלעגט מען מאריך זיין מיט מערערע פיוטים ביי די ברכה פון "סלח לנו" - "סליחות", און ביי די קרובות פון תשעה באב פלעגט מען מאריך זיין ביי די ברכה פון "בונה ירושלים". אין די שפעטערע תקופות איז געווארן איינגעפירט דאס צו זאגן נאך שמונה עשרה. און אזוי פירט מען זיך היינט אין רוב פלעצער. די קרובות פאר ראש השנה און יום הכפורים האבן באקומען פארשידענע הוספות, ווי די 'תקיעות' און די '[[עבודה (יום כיפור)|עבודה]]'.

==הלכה'דיגער פּאלעמיק==

אויסער די הויפּט פּאלעמיק איבער דאס זאגן [[פיוט]]ים בכלל, און בפרט ביי די ברכות יוצר, אלס ערזאץ אדער צוגאב צום אלגעמיינעם ליטורגיע, האבן זיך חילוקי דעות אויך געטראפן איבער די קרובות ביי חזרת הש"ץ, בעיקר איבער די זייטיגע הלכות און פרטית'דיגע בקשות וואס האבן נישט קיין שייכות מיטן קביעות'דיגן דאווענען.

גאונים פון בבל, ווי [[רב יהודאי גאון]]{{הערה|[[פרקוי בן באבוי]], גנזי שכטר ח"ב זייט 554}} און [[רב עמרם גאון]], האבן זיך אין אלגעמיין קעגנגעשטעלט אז מען זאל איינפירן פיוטים אין די קביעות'דיגע תפילות, טענה'נדיג אז מען זאל זיך שטרענג האלטן צו דעם געגרינדעטן נוסח פון דאווענען וואס חז"ל האבן אוועקגעשטעלט. רב נחשון איז געגאנגען אזוי ווייט אזש ער האט געזאגט אז א בית כנסת וואו מען זאגט פיוטים ווייזט דאס אז אירע מיטגלידער זענען נישט תלמידי חכמים און האט זיך קעגגעשטעלט אויפצונעמען חזנים וואס קענען פיוטים. רב צמח האט גערעכנט אזא חזן אלס א "בר נידוי". ווידער עטליכע גאונים, ווי [[רב נטרונאי גאון]], זענען געווען גרייט אנצונעמען פיוטים אונטער געוויסע תנאים: אז זיי זענען דירעקט פארבינדן מיט דעם תוכן פון די ברכה און אז דער גרונד-סטראקטור פונעם דאווענען ווערט אנגעהאלטן{{הערה|{{היברובוקס|2=אוצר הגאונים|3=38274|page=79|באנד=ברכות|שנת הוצאה=תרפ"ח|עמ=70–71|לינק טעקסט=תשובות, סי' קעח–קפ}}}}. אזוי שרייבן אויך די גאונים אין א תשובה צולייגנדיג אז אזוי איז דער מנהג אין אלע ערטער, און אין ארץ ישראל, און אין די צוויי ישיבות אין בבל{{הערה|{{אוצר החכמה|2=תשובות הגאונים|3=193468|מקום הוצאה=ניו-יארק|שנת הוצאה=תשנ"ה|מו"ל=אלעזר הורביץ|4=חלק ב' סימן פא, און סימן צט}}}}.

[[רבינו חננאל]] שרייבט אז די חזנים וואס לאזן איבער דעם נוסח הברכה און זאגן קרובות ביי די ערשטע דריי ברכות טוען נישט ריכטיג.

אויך דער טור, טראץ וואס פון די יוצרות אינערהאלב ברכות קריאת שמע איז ער נישט אזוי צופרידן{{הערה|שם=טורסח}}, אבער לגבי די קרובות פון שמונה עשרה ברענגט ער אראפ גלייכגילטיג די שיטת המתירים אָן דערמאנען א חולק{{הערה|{{טור|אורח חיים|קיב}}}}. דער [[בית יוסף]] פסק'עט אין [[שולחן ערוך]] אז מען זאל נישט זאגן קיין פיוטים אדער קרובץ אינמיטן דאווענען. דער [[רמ"א]] רעאגירט דערויף אז פארהאן וואס זענען דאס מתיר, וויבאלד עס איז צרכי רבים, און אז איבעראל פירט מען זיך טאקע דאס יא צו זאגן. אסאך אחרונים זענען מכריע אז ביי ברכות קריאת שמע זאל מען נישט זאגן קיין יוצרות, אבער ביי חזרת הש"ץ זאל מען יא זאגן{{הערה|שו"ת שער אפרים סימן יג; {{שולחן ערוך הרב|אורח חיים|סח}}; {{ערוך השולחן|אורח חיים|סח}}; און נאך}}.