בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,367
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "באַניצער:יצחק/ויכוח הרמב"ן"
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 7: | שורה 7: | ||
==הינטערגרונד== | ==הינטערגרונד== | ||
צו יענער צייט פלעגט דער אידישער משומד פּאולוס קריסטיאנוס ארומפארן איבער די אידישע שטעט אין דרום־פראנקרייך כדי צו כאפן נפשות פאר דער | צו יענער צייט פלעגט דער אידישער משומד פּאולוס קריסטיאנוס ארומפארן איבער די אידישע שטעט אין דרום־פראנקרייך כדי צו כאפן נפשות פאר דער דאמיניקאנער קירך, און געפּרעדיגט צו אויפווייזן די ריכטיגקייט פון די קריסטליכע דאָגמעס מיט ראיות גענומען פון תנ"ך און אפילו פון תלמוד. ער האט אבער מיט די אלע דרשות נישט געהאט קיין ערפאלג. דאן האט דער דאמיניקאנער גייסטליכער רעימאָנד דע פּעניאַפאָרטע באשלאסן צו אראנזשירן אן עפנטליכן וויכוח צווישן אידן און קריסטן אין דער געגנווארט פון קעניג יאקאב פון אראגאן. עס האט געהייסן אז פון דעם קריסטליכן צד וועט רעדן דער משומד פאולוס קריסטיאנוס, און פון דעם אידישן צד – דער רמב"ן. | ||
קריסטיאנוס האט זיך פארלאזט אויף די איינגעהאלטנקייט וואס זיינע קעגנער וועלן מוזן ארויסווייזן אויס מורא פונעם צארן פון די קריסטליכע אדללייט, און האט פארזיכערט דעם קעניג אז ער קען אויפווייזן די ווארהייט פון קריסטנטום פון די גמרא און אנדערע חז"ל שריפטן. | קריסטיאנוס האט זיך פארלאזט אויף די איינגעהאלטנקייט וואס זיינע קעגנער וועלן מוזן ארויסווייזן אויס מורא פונעם צארן פון די קריסטליכע אדללייט, און האט פארזיכערט דעם קעניג אז ער קען אויפווייזן די ווארהייט פון קריסטנטום פון די גמרא און אנדערע חז"ל שריפטן. | ||
| שורה 21: | שורה 21: | ||
באזירנדיג זיך אויף דברי חז"ל אין אלגעמיין און בפרט אויף [[אגדתא]] גמרות און [[מדרש]]ים, האט קריסטיאני געזוכט צו אויפווייזן דריי פּונקטן: אז דער משיח איז שוין ערשינען; אז ער איז געווען "גלייכצייטיג מענטשליך און געטליך", און איז געשטארבן צו פארצייען אויף די זינד פון מענטשהייט; און אז דערפאר האבן די מצוות פון אידישקייט מער נישט גילטיג. | באזירנדיג זיך אויף דברי חז"ל אין אלגעמיין און בפרט אויף [[אגדתא]] גמרות און [[מדרש]]ים, האט קריסטיאני געזוכט צו אויפווייזן דריי פּונקטן: אז דער משיח איז שוין ערשינען; אז ער איז געווען "גלייכצייטיג מענטשליך און געטליך", און איז געשטארבן צו פארצייען אויף די זינד פון מענטשהייט; און אז דערפאר האבן די מצוות פון אידישקייט מער נישט גילטיג. | ||
דאן האט פּאולוס דערקלערט אז ער וועט אויפווייזן פון דער גמרא אז משיח איז שוין געקומען (און דעריבער מוזן זיי האבן געגלויבט אז דער משיח איז [[אותו האיש|ישו]]). דערויף האט דער רמב"ן אים גלייך געענטפערט אז לויט ווי עס איז באקאנט האט דער יוזל געלעבט און איז געקרייציגט געווארן אין דער צייט פון פאר'ן חורבן בית שני. "די חכמי התלמוד, און באזונדערס די אמוראים, האבן געלעבט א פאר הונדערט יאר נאכ'ן חורבן. היינט, אויב זיי וואלטן געגלויבט אז דער יוזל איז משיח, פארוואס זענען זיי געבליבן אידן, און זיך נישט געטויפט צו קריסטנטום אזויווי פּאולוס האט געטון? נאכמער, זיי האבן באשאפן דעם תלמוד און באשריבן | דאן האט פּאולוס דערקלערט אז ער וועט אויפווייזן פון דער גמרא אז משיח איז שוין געקומען (און דעריבער מוזן זיי האבן געגלויבט אז דער משיח איז [[אותו האיש|ישו]]). דערויף האט דער רמב"ן אים גלייך געענטפערט אז לויט ווי עס איז באקאנט האט דער יוזל געלעבט און איז געקרייציגט געווארן אין דער צייט פון פאר'ן חורבן בית שני. "די חכמי התלמוד, און באזונדערס די אמוראים, האבן געלעבט א פאר הונדערט יאר נאכ'ן חורבן. היינט, אויב זיי וואלטן געגלויבט אז דער יוזל איז משיח, פארוואס זענען זיי געבליבן אידן, און זיך נישט געטויפט צו קריסטנטום אזויווי פּאולוס האט געטון? נאכמער, זיי האבן באשאפן דעם תלמוד און באשריבן דווקא יענע מצוות וועלכע זיי אליין האבן געהיט, און מיר היטן זיי אפ ביז היינטיגן טאג, כדי מיר זאלן וויסן די דינים און מנהגים ווי מען האט זיך נוהג געווען ביי אידן זינט משה רבנו ע"ה." "פראַי פּול פארשטייט באשיימפּערליך בעסער דעם תלמוד ווי די בעלי־התלמוד גופא", האט דער רמב"ן איראניש באמערקט. | ||
אויף צו אויפווייזן זיין ערשטן טעזיס האט כריסטיאַני געברענגט דעם פּסוק "לא יסור שבט מיהודה… עד כּי יבא שילה", וואס ער האט עס געטייטשט אזוי: "פון יהודה'ן וועט נישט אפּגעטון ווערן דער מלוכה־צעפּטער, ביז עס וועט קומען דער משיח", און האט ווייטער גע'טענה'ט אזוי: דער צעפּטער איז דאך שוין פון לאנג אוועק פון אידן, איר האט נישט קיין מלך, נישט קיין מלוכה, אידן האבן דאס אנגעווארן גראד דעמאלט, ווען קריסטוס איז געקומען. דערויף האט דער רמב"ן געענטפערט: עס איז געווען נאך א צייט, ווען אידן האבן צייטווייליג געהאט אנגעווארן זייער מלוכה, און פארט וועלן אויך קריסטן מוזן מודה זיין, אז דעמאלט איז דער משיח נישט געקומען — דאס איז געווען די צייט פון גלות־בבל. | |||
פּאולוס האט אויסגעזוכט אויך אין דער תלמוד'ישער אגדתא אפּאר אומקלארע פראזעס, וואס לויט זיין מיינונג זענען זיי מרמז דערויף, אז משיח איז שוין געקומען, און געברענגט דער מדרש איכה, וואס זאגט אז אין דעם טאג ווען עס איז געווען דער [[חורבן בית המקדש]] האט אן אראבער געזאגט פאר א איד אז יעצט איז משיח געבוירן געווארן{{הערה|{{מדרש רבה|איכה|א|נא}}}}. דערויף האט דער רמב"ן געענטפערט אז באמת גלייבט ער נישט אין דעם אגדה, און מעגליך אז עס האט אן אנדערע טיפערע ערקלערונג. אבער אויב ער וועט זי אפילו אננעמען פשוט ווי עס שטייט געשריבן, איז דאס גאר א באווייז אז דער יוזל איז נישט דער משיח, ווארום ער איז דאך געבוירן געווארן פאר'ן חורבן. | |||
דער רמב"ן האט אויף אלעם אפגעענטפערט אז קודם כל בין איך נישט מחויב אנצונעמען יעדן מדרש, און אפילו די מדרשים זעלבסט זענען נישט קיין ראיה ווייל עס שטייט בלויז אז משיח איז געבוירן דעמאלט, עס שטייט נישט אז ער איז שוין געקומען, און בכלל איז דאך דאס אן אפענע ראיה אז דער אותו האיש איז נישט משיח, ווייל ער איז דאך שוין גע'הרג'עט געווארן אסאך יארן בעפאר'ן חורבן. | דער רמב"ן האט אויף אלעם אפגעענטפערט אז קודם כל בין איך נישט מחויב אנצונעמען יעדן מדרש, און אפילו די מדרשים זעלבסט זענען נישט קיין ראיה ווייל עס שטייט בלויז אז משיח איז געבוירן דעמאלט, עס שטייט נישט אז ער איז שוין געקומען, און בכלל איז דאך דאס אן אפענע ראיה אז דער אותו האיש איז נישט משיח, ווייל ער איז דאך שוין גע'הרג'עט געווארן אסאך יארן בעפאר'ן חורבן. | ||