אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אשר"
(פארברייטערט) |
(←אין חז"ל: פארראכטן מיין טעות) |
||
| שורה 33: | שורה 33: | ||
אשר איז געבוירן געווארן צו זלפה די שפחה פון לאה נאך זיבן חדשים פון שוואנגער{{הערה|{{סדר עולם|רבה|ב}}}} אום [[ב' שבט|ב']] אדער [[כ' שבט]]<!-- {{לינק צו אידיש יאר|2124}} -->{{הערה|{{יובלים|כח|כא}}; זעט [[מדרש תדשא]], [[S:מדרש תדשא ח|פרק ח']], געברענגט אין {{ילקוט שמעוני|שמות|קסב}} און {{תנ"ך|שמות|א|ו|מפרש=רבינו בחיי}}, מיט עטליכע טוישונגען צווישן די מקורות.}} {{לינק צו אידיש יאר|2198}} אין [[פדן ארם]]. לויט דער גר"א איז ער געבוירן כסלו ב'קצ"ז{{הערה|פירוש הגר"א אויף סדר עולם, פרק ב'. אזוי קוקט אויך אויס פון {{ילקוט שמעוני|בראשית|קכה}}; {{פרקי דרבי אליעזר|לו}}.}}. | אשר איז געבוירן געווארן צו זלפה די שפחה פון לאה נאך זיבן חדשים פון שוואנגער{{הערה|{{סדר עולם|רבה|ב}}}} אום [[ב' שבט|ב']] אדער [[כ' שבט]]<!-- {{לינק צו אידיש יאר|2124}} -->{{הערה|{{יובלים|כח|כא}}; זעט [[מדרש תדשא]], [[S:מדרש תדשא ח|פרק ח']], געברענגט אין {{ילקוט שמעוני|שמות|קסב}} און {{תנ"ך|שמות|א|ו|מפרש=רבינו בחיי}}, מיט עטליכע טוישונגען צווישן די מקורות.}} {{לינק צו אידיש יאר|2198}} אין [[פדן ארם]]. לויט דער גר"א איז ער געבוירן כסלו ב'קצ"ז{{הערה|פירוש הגר"א אויף סדר עולם, פרק ב'. אזוי קוקט אויך אויס פון {{ילקוט שמעוני|בראשית|קכה}}; {{פרקי דרבי אליעזר|לו}}.}}. | ||
לויט [[ספר הישר]] האט אשר חתונה געהאט צוויי מאל. זיין ערשטע ווייב איז געווען עדון בת אפלל, אייניקל פון [[ישמעאל]], אבער זי איז געשטארבן אן קיין קינדער. דערנאך האט ער חתונה געהאט צו הדורה בת אבימאל, אייניקל פון [[עבר]] און אַן אלמנה. פון הדורה האט אשר געהאט זיינע קינדער {{מנוקד|יִמְנָה, יִשְׁוָה, יִשְׁוִי, און בְרִיעָה}}, און ער האט אויך אדאפטירט איר קינד פון איר זיווג ראשון, [[שרח בת אשר|שֶׂרַח]]{{הערה|{{ספר הישר|וישב|כא}}}}{{ביאור|דער ספר הישר גייט | לויט [[ספר הישר]] האט אשר חתונה געהאט צוויי מאל. זיין ערשטע ווייב איז געווען עדון בת אפלל, אייניקל פון [[ישמעאל]], אבער זי איז געשטארבן אן קיין קינדער. דערנאך האט ער חתונה געהאט צו הדורה בת אבימאל, אייניקל פון [[עבר]] און אַן אלמנה. פון הדורה האט אשר געהאט זיינע קינדער {{מנוקד|יִמְנָה, יִשְׁוָה, יִשְׁוִי, און בְרִיעָה}}, און ער האט אויך אדאפטירט איר קינד פון איר זיווג ראשון, [[שרח בת אשר|שֶׂרַח]]{{הערה|{{ספר הישר|וישב|כא}}}}{{ביאור|דער ספר הישר גייט בפשטות לויט דער שיטה פון [[רבי נחמיה]] (ווערט געברענגט אין {{ילקוט שמעוני|א|קמג}}, און אין {{תנ"ך|בראשית|לז|לה|מפרש=רש"י}}) וואס האלט אז די ווייבער פון די שבטים זענען געווען כנעניות, און ווי דער {{תנ"ך|בראשית|לח|ב|מפרש=רמב"ן}}, איז מסביר אז ער מיינט נישט כנעניות ממש, נאר אז זיי זענען געווען פון לאנד כנען. זעט {{היברובוקס||נזר התורה - כסלו תשס"ט|36564|זייט שכה|page=324}}.}}. לויט [[ספר היובלים]] האט אשר'ס ווייב געהייסן "יונה"{{הערה|{{יובלים|לד|כ}}}}. לויט [[רבי יהודה]]{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|פד}}}}, און לויט ווי עס שטייט אין [[פרקי דרבי אליעזר]]{{הערה|{{פרקי דרבי אליעזר|לו}}}}, האבן די שבטים חתונה געהאט מיט זייערע שוועסטער{{ביאור|דער {{תנ"ך|בראשית|לח|ב|מפרש=רמב"ן}}, זאגט אז לויט רבי יהודה האט יעדער איינער פון די שבטים חתונה געהאט נישט מיט די אייגענע צווילינג, נאר מיט א ברודער'ס צווילינג, וועלכע איז געווען זיין שוועסטער פון איין טאטע אבער נישט פון איין מאמע. אבער אין פרקי דרבי אליעזר איז משמע אז זיי האבן חתונה געהאט מיט די אייגענע צווילינג, זעט {{היברובוקס||נזר התורה - ניסן תשס"ח|36027|זייט קיח|page=118}}.}}. | ||
א שטיק צייט איז אשר געווען נישט אין גוטן מיט זיינע ברידער, וויבאלד ער האט זיי דערציילט פון [[ראובן|ראובנ]]'ס זינד קעגן זיין שטיף־מוטער בלהה, און זיי האבן אים נישט געגלייבט; ערשט ווען ראובן האט תשובה געטון און זיך מודה געווען אויף זיין פארברעכן, האבן זיי פארשטאנען זייער אומרעכט קעגן אשר{{הערה|{{ספרי|דברים|לג|כד|שנה}}; מדרש הגדול, וזאת הברכה}}. ווען זיינע ברידער האבן זיך געקריגט, פאר וועם צווישן זיי איז באשערט די לויה (עבודה), האט ער פארגליכן צווישן זיי{{הערה|שם=ספרי}}. אין די [[צוואות השבטים]] ווערט אשר באטראכט ווי דער ביישפיל פון אן ערליכער מאן, וועלכער שטרעבט בלויז צו עבודת ה' און גוטס{{הערה|{{על התורה|2=צוואות השבטים אשר ה׳|3=Testaments_of_the_Patriarchs_Asher_5}}}}. | א שטיק צייט איז אשר געווען נישט אין גוטן מיט זיינע ברידער, וויבאלד ער האט זיי דערציילט פון [[ראובן|ראובנ]]'ס זינד קעגן זיין שטיף־מוטער בלהה, און זיי האבן אים נישט געגלייבט; ערשט ווען ראובן האט תשובה געטון און זיך מודה געווען אויף זיין פארברעכן, האבן זיי פארשטאנען זייער אומרעכט קעגן אשר{{הערה|{{ספרי|דברים|לג|כד|שנה}}; מדרש הגדול, וזאת הברכה}}. ווען זיינע ברידער האבן זיך געקריגט, פאר וועם צווישן זיי איז באשערט די לויה (עבודה), האט ער פארגליכן צווישן זיי{{הערה|שם=ספרי}}. אין די [[צוואות השבטים]] ווערט אשר באטראכט ווי דער ביישפיל פון אן ערליכער מאן, וועלכער שטרעבט בלויז צו עבודת ה' און גוטס{{הערה|{{על התורה|2=צוואות השבטים אשר ה׳|3=Testaments_of_the_Patriarchs_Asher_5}}}}. | ||
רעוויזיע פון 19:51, 26 דעצעמבער 2024
.jpg) | |
| אשר, 1640–1645 מאלעריי | |
| געבורט | פדן ארם |
|---|---|
| פטירה | אוראלט מצרים |
| מקום קבורה |
קדש נפתלי - 33°06′44″N 35°31′49″E / 33.112314°N 35.530317°E  |
| טאטע | יעקב |
| מאמע | זלפה |
| בת זוג |
עדון (זיווג ראשון) הדורה (זיווג שני) |
| קינדער | שרח, ישוי, ימנה, ישוה, בריעה |
אָשֵׁר איז דער אכטער זון (אין סדר פון געבורט) פון יעקב אבינו, און דער פּאטריארך פון שבט אשר פון די צוועלף שבטים. ער איז פארגעשטעלט אלס דער יונגערער ברודער פון גד; וועלכע זענען ביידע די זין פון זִלפָּה, די דינסט פון לאה[1].
פיר זין און איין טאכטער זענען געבוירן געווארן צו אשר אין כנען, וועלכע זענען אראפגעגאנגען מיט אים קיין מצרים ווי אויסגערעכנט אין די תורה[2]. אין דברי הימים ווערן אראפ געברענגט די קומענדיגע דורות פון אשר[3].
נאמען
לויט די פסוק איז אשר א לשון פון "גליק". די תורה דערציילט וואס לאה האט אויסגערופן ביי זיין געבורט:
וַתֹּאמֶר לֵאָה בְּאָשְׁרִי, כִּי אִשְּׁרוּנִי בָּנוֹת; וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ, אָשֵׁר
"לאה האט געזאגט 'וואספארא גליק! פרויען וועלן מיר האלטן גליקליך', דערפאר האט זי אים גערופן 'אשר'"
.
אשר'ס קינדסקינדער זענען טאקע אין מער ווי איין הינזיכט געווען גליקליך. שבט אשר איז געווען דער מערסט געבענטשט מיט קינדער זכרים ("ברוך מבנים אשר")[4]; און זיינע טעכטער זענען געווען אזעלכע שיינע אז זיי זענען געווארן פארהייראט צו כהנים גדולים און מלכים[5]. יעקב האט געבענטשט אשר פארן שטארבן אז ער וועט האבן א גוטע נחלה און וועט געבן קעניגליכע דעליקאטעסן ("מֵאָשֵׁר, שְׁמֵנָה לַחְמוֹ; וְהוּא יִתֵּן, מַעֲדַנֵּי-מֶלֶךְ"[6]). דער שפע פון אויל אין דעם לאנד וואס שבט אשר האט פארמאגט האט אזוי רייך געמאכט דעם שבט, אז זיי האבן אייביג געוואוינט אין הויכע פאלאצן און האבן קיינמאל געדארפט נעכטיגן אין אכסניות[5]; און דער ערד איז געווען אזוי פרוכטבאר אז אין צייטן פון מאנגל, און ספּעציעל אין שמיטה, האט אשר באזארגט אלע אידן מיט איילבירט אויל[7]. שבט אשר איז אויך געווען בארימט מיט קלוגשאפט[8].
דער מדרש טייטש אשר אלס "לויב", אז לאה האט אויסגעקליבן דעם נאמען, כּדי צו אנצייגן, אז אלע וועלן איר לויבן פאר דעם וואס, כאטש זי איז שוין געווען געבענטשט מיט קינדער, דאך איז זי געווען גענוג זעלבסטלאז צו געבן איר דינסט זילפה (אשר'ס מוטער) צו יעקב[9]; זי האט אויך נביאות געזאגט, אז אין קומענדיגע צייטן וועלן די קינדער פון אשר לויבן גאט פאר זייער פרוכטבארע פארמעגן אין ארץ ישראל[10].
אין חז"ל
אשר איז געבוירן געווארן צו זלפה די שפחה פון לאה נאך זיבן חדשים פון שוואנגער[11] אום ב' אדער כ' שבט[12] ב'קצ"ח אין פדן ארם. לויט דער גר"א איז ער געבוירן כסלו ב'קצ"ז[13].
לויט ספר הישר האט אשר חתונה געהאט צוויי מאל. זיין ערשטע ווייב איז געווען עדון בת אפלל, אייניקל פון ישמעאל, אבער זי איז געשטארבן אן קיין קינדער. דערנאך האט ער חתונה געהאט צו הדורה בת אבימאל, אייניקל פון עבר און אַן אלמנה. פון הדורה האט אשר געהאט זיינע קינדער יִמְנָה, יִשְׁוָה, יִשְׁוִי, און בְרִיעָה, און ער האט אויך אדאפטירט איר קינד פון איר זיווג ראשון, שֶׂרַח[14][א]. לויט ספר היובלים האט אשר'ס ווייב געהייסן "יונה"[15]. לויט רבי יהודה[16], און לויט ווי עס שטייט אין פרקי דרבי אליעזר[17], האבן די שבטים חתונה געהאט מיט זייערע שוועסטער[ב].
א שטיק צייט איז אשר געווען נישט אין גוטן מיט זיינע ברידער, וויבאלד ער האט זיי דערציילט פון ראובנ'ס זינד קעגן זיין שטיף־מוטער בלהה, און זיי האבן אים נישט געגלייבט; ערשט ווען ראובן האט תשובה געטון און זיך מודה געווען אויף זיין פארברעכן, האבן זיי פארשטאנען זייער אומרעכט קעגן אשר[18]. ווען זיינע ברידער האבן זיך געקריגט, פאר וועם צווישן זיי איז באשערט די לויה (עבודה), האט ער פארגליכן צווישן זיי[4]. אין די צוואות השבטים ווערט אשר באטראכט ווי דער ביישפיל פון אן ערליכער מאן, וועלכער שטרעבט בלויז צו עבודת ה' און גוטס[19].
אשר איז געווען פון די פינף ברידער וואס יוסף האט געצייגט פאר פרעה[4].
ער איז נפטר געווארן אין מצרים אום כ' שבט ב'שכ"א אין עלטער פון 123 יאר[20] און זיינע ביינער זענען ארויפגעטראגן געווארן דורך זיין שבט ווען די אידן זענען ארויס פון מצרים, און נאך וואס זיי האב געענדיגט אייננעמען ארץ ישראל אין יאר ב'תצ"ה זענען זיי באערדיגט געווארן דארט[21].
אין ספר הישר ווערט דערציילט: "ויקברו את ארונות מטות אבותיהם... ואת נפתלי ואשר קברו אותם בקדש נפתלי איש איש במקומו אשר ניתן לבניו"[22]. היינט איז זיין קבר באצייכנט ביי כביש 899 אנקעגן 'תל קדש נפתלי', מיט מקורות פון די ה'ת' יארן[מקור פארלאנגט].
משפחה בוים
| יחוס בוים פון די אבות ביז די שבטים | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| יעקב'ס קינדער | ||
|---|---|---|
| קינדער פון לאה | ראובן • שמעון • לוי • יהודה • יששכר • זבולון • דינה (טאכטער) | 
|
| קינדער פון רחל | יוסף • בנימין | |
| קינדער פון בלהה | דן • נפתלי | |
| קינדער פון זלפה | גד • אשר | |
| אנדערע | בנות יעקב | |
נאטיצן
- ↑ דער ספר הישר גייט בפשטות לויט דער שיטה פון רבי נחמיה (ווערט געברענגט אין ילקוט שמעוני, א, רמז קמ"ג, און אין רש"י, בראשית לז, לה) וואס האלט אז די ווייבער פון די שבטים זענען געווען כנעניות, און ווי דער רמב"ן, בראשית לח, ב, איז מסביר אז ער מיינט נישט כנעניות ממש, נאר אז זיי זענען געווען פון לאנד כנען. זעט נזר התורה - כסלו תשס"ט, זייט שכה.
- ↑ דער רמב"ן, בראשית לח, ב, זאגט אז לויט רבי יהודה האט יעדער איינער פון די שבטים חתונה געהאט נישט מיט די אייגענע צווילינג, נאר מיט א ברודער'ס צווילינג, וועלכע איז געווען זיין שוועסטער פון איין טאטע אבער נישט פון איין מאמע. אבער אין פרקי דרבי אליעזר איז משמע אז זיי האבן חתונה געהאט מיט די אייגענע צווילינג, זעט נזר התורה - ניסן תשס"ח, זייט קיח.
רעפערענצן
- ↑ בראשית ל, י און ווייטער; לה, כו
- ↑ בראשית מו, יז
- ↑ דברי הימים א' ז, ל–מ
- ↑ 4.0 4.1 4.2 ספרי אויף דברים לג, כד (פיסקא שנה)
- ↑ 5.0 5.1 בראשית רבה, פרשה ע"א, פסקה י'
- ↑ בראשית מט, כ
- ↑ ספרי פיסקא שנה; מנחות פה, ב; תרגום ירושלמי, דברים לג, כד
- ↑ מנחות פה, ב
- ↑ מדרש הגדול, בראשית ל, יג
- ↑ תרגון יונתן, בראשית ל, יג
- ↑ סדר עולם פרק ב'
- ↑ ספר היובלים, פרק כ"ח, פסוק כ"א; זעט מדרש תדשא, פרק ח', געברענגט אין ילקוט שמעוני, שמות, רמז קס"ב און רבינו בחיי, שמות א, ו, מיט עטליכע טוישונגען צווישן די מקורות.
- ↑ פירוש הגר"א אויף סדר עולם, פרק ב'. אזוי קוקט אויך אויס פון ילקוט שמעוני, בראשית, רמז קכ"ה; פרקי דרבי אליעזר, פרק ל"ו.
- ↑ ספר הישר, וישב כא
- ↑ ספר היובלים, פרק ל"ד, פסוק כ'
- ↑ בראשית רבה, פרשה פ"ד
- ↑ פרקי דרבי אליעזר, פרק ל"ו
- ↑ ספרי אויף דברים לג, כד (פיסקא שנה); מדרש הגדול, וזאת הברכה
- ↑ צוואות השבטים אשר ה׳
- ↑ סדר הדורות, שנת ב'קצ"ג–ב'קצ"ח; ילקוט שמעוני, שמות, רמז קס"ב
- ↑ תלמוד ירושלמי, מסכת סוטה, פרק א', הלכה י' (דפוס וילנא: דף ח', עמוד ב')
- ↑ ספר הישר, יהושע י